Σε μια γωνιά της Βόρειας Καρολίνας των ΗΠΑ οι μέλισσες παράγουν ένα μέλι με βιολετί χρώμα τόσο σπάνιο και απρόβλεπτο που ούτε οι ειδικοί δεν μπορούν να το εξηγήσουν - και αυτό είναι που το κάνει τόσο μυστηριώδες και μαγικό.
Στα απέραντα δάση και τα λιβάδια της Βόρειας Καρολίνας ένα παράξενο και σπάνιο φαινόμενο έχει εδώ και δεκαετίες κινήσει την περιέργεια μελισσοκόμων, βιολόγων και φυσιολατρών: το μοβ μέλι (purple honey).
Αυτό το ιδιόμορφο και εξαιρετικά σπάνιο προϊόν της μέλισσας ξεχωρίζει όχι μόνο για το εντυπωσιακό του χρώμα, αλλά και για το γεγονός ότι η προέλευσή του παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεξήγητη, ακόμα και σήμερα.
Το μοβ μέλι είναι, όπως υποδηλώνει το όνομά του, ένα μέλι με χρώμα που κυμαίνεται από βαθύ βιολετί έως έντονο μωβ-μπλε. Το εντυπωσιακό αυτό χρώμα δεν είναι αποτέλεσμα τεχνητής χρωστικής ή επεξεργασίας, αλλά προκύπτει φυσικά μέσα στην κυψέλη, γεγονός που το καθιστά μοναδικό στον κόσμο των μελισσών και των μελισσοκομικών προϊόντων.
Εμφανίζεται αποκλειστικά σε συγκεκριμένες περιοχές της Βόρειας Καρολίνας, κυρίως στην ανατολική και κεντρική πλευρά της πολιτείας, και μόνο κάποιες χρονιές, χωρίς να υπάρχει σταθερότητα ή προβλεψιμότητα στην παραγωγή του.
Μοβ μέλι: Kανείς δεν ξέρει με σιγουριά τι του δίνει αυτό το χρώμα
Το μοβ μέλι είναι χαρακτηριστικό στην περιοχή Sandhills της Βόρειας Καρολίνας, ανάμεσα στην πρωτεύουσα Ράλεϊ και το Nascar Hall of Fame.
Η περιοχή είναι ένα από τα τελευταία καταφύγια για μοναδική χλωρίδα και πανίδα, όπως το φίδι southern hognose και ο βάτραχος Carolina gopher, τα οποία είναι αμφότερα απειλούμενα με εξαφάνιση. Ωστόσο, είναι επίσης γνωστή για κάτι που κάνει τους ερευνητές των πανεπιστημίων, τους γευσιγνώστες και τους συνωμοσιολόγους να σκαλίζουν το κεφάλι τους από απορία. Πρόκειται για ένα σπάνιο και περιζήτητο μέλι σε βαθύ χρώμα μελιτζανί-μοβ, και κανείς δεν ξέρει με σιγουριά τι του δίνει αυτό το χρώμα.
«Είναι αλήθεια ότι κανείς δεν ξέρει τι προκαλεί το μοβ μέλι» λέει μιλώντας στο BBC η Paige Burns, η οποία έχει πτυχίο στην κηπουρική και συνεργάζεται με αγρότες και δασοκόμους ως διευθύντρια της Richmond County Extension.
Από πού προέρχεται αυτό το χρώμα;
Το μεγαλύτερο μυστήριο γύρω από το μοβ μέλι είναι η πηγή του. Από πού προέρχεται αυτό το χρώμα; Τι κάνει αυτό το μέλι τόσο διαφορετικό; Οι μελισσοκόμοι της περιοχής έχουν παρατηρήσει το φαινόμενο εδώ και πολλές δεκαετίες, όμως η επιστήμη δεν έχει ακόμα καταλήξει σε μια ξεκάθαρη απάντηση. Υπάρχουν αρκετές θεωρίες, καμία όμως δεν έχει αποδειχθεί πλήρως.
Η Burns αναφέρει μερικές από τις πιο δημοφιλείς εικασίες: ότι είναι η αλκαλικότητα του εδάφους που αλλάζει το χρώμα του μελιού, όπως κάνει με τις ορτανσίες που τις μετατρέπει από μπλε σε ροζ, ότι είναι τα άγρια μούρα που περιβάλλουν την περιοχή των μελισσών και - αυτή που είναι η πλέον δημοφιλής και προκαλεί την πιο έντονη συζήτηση μεταξύ των ντόπιων - ότι είναι το βαθύ βιολετί λουλούδι του αμπέλου kudzu.
Οι μελισσοκόμοι της περιοχής αναφέρουν ότι βρίσκουν το μελί αυτό στις κυψέλες τους εδώ και χρόνια, αλλά παρόλα αυτά, η εμφάνισή του είναι τόσο σποραδική και τυχαία, που συνεχίζει να αποτελεί μια τεράστια έκπληξη όταν εμφανίζεται.
Ο Don Dees, ιδιοκτήτης και διαχειριστής της Dees Bees Apiary στο κοντινό Αμπερντίν της Βόρειας Καρολίνας, πουλάει μοβ μέλι στην ιστοσελίδα του, αλλά έχει εξαντληθεί. Είναι αδύνατο να γίνει προπώληση για τη φετινή συγκομιδή, καθώς κανείς δεν ξέρει πόσο, ή ακόμα και αν οι μέλισσες θα καταδεχτούν να χρωματίσουν την κηρήθρα σε χρώμα δαμάσκηνου ή στο συνηθισμένο κεχριμπαρένιο.
Αντ' αυτού, καλεί τον κόσμο να ελέγχει τη σελίδα του στο Facebook για ενημερώσεις από τα μέσα Ιουλίου. Το αγνό ακατέργαστο μέλι του κοστίζει 14 ευρώ για 900 γραμμάρια.
Η άποψη του Dees για το φαινόμενο; Αμφισβητεί την παράδοση ότι το αλουμίνιο στο έδαφος παίζει κάποιον ρόλο και επιμένει ότι το kudzu δεν έχει καμία σχέση, υποστηρίζοντας ότι «αν ήταν έτσι, το μελισσοκομείο μου θα το παρήγαγε κάθε σεζόν».
«Το μοβ μέλι είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί σε συνθήκες ξηρασίας» λέει, και ο Dees πιστεύει ότι τα μπλε-μαύρα μούρα που φυτρώνουν σε θάμνους τροφοδοτούν τις μέλισσες που δεν μπορούν να βρουν παραδοσιακά άνθη που εξαρτώνται περισσότερο από το νερό.
Το αναρριχώμενο φυτό kudzu
Οι γεωπόνοι γενικά συμφωνούν ότι μία από τις πιο διαδεδομένες θεωρίες είναι ότι το χρώμα προέρχεται από συγκεκριμένα φυτά ή θάμνους που ευδοκιμούν μόνο στη συγκεκριμένη περιοχή. Ένα από τα φυτά που έχουν μπει στο μικροσκόπιο είναι το kudzu, ένα αναρριχώμενο φυτό που εισήχθη από την Ασία και έχει κατακλύσει την αμερικανική νοτιοανατολική ύπαιθρο.
Αν και οι μέλισσες συλλέγουν νέκταρ από το kudzu, δεν έχει αποδειχθεί ότι αυτό το φυτό ευθύνεται για το μοβ χρώμα του μελιού. Άλλες θεωρίες αναφέρουν φυτά όπως η βατομουριά, η αγριοκερασιά ή κάποια σπάνια είδη λουλουδιών με χρωστικές ιδιότητες, αλλά καμία δεν έχει επιβεβαιωθεί οριστικά.
Άλλη πιθανή εξήγηση είναι ότι το χρώμα προκύπτει από κάποια χημική αντίδραση. Ίσως το νέκταρ που συλλέγουν οι μέλισσες υφίσταται αλλαγές όταν έρθει σε επαφή με ένζυμα που εκκρίνονται από τις ίδιες ή από τα βακτήρια στο εσωτερικό της κυψέλης. Αυτές οι αντιδράσεις θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ενώσεις που προκαλούν τον μοβ χρωματισμό.
Υπάρχει επίσης η θεωρία ότι παράγοντες όπως το pH του εδάφους, η παρουσία συγκεκριμένων μετάλλων ή ακόμα και οι θερμοκρασίες κατά την περίοδο της συλλογής επηρεάζουν την εμφάνιση του φαινομένου.
Παρά τη σπανιότητά του, το μοβ μέλι είναι απολύτως βρώσιμο και μάλιστα ιδιαίτερα νόστιμο. Όσοι είχαν την τύχη να το δοκιμάσουν, κάνουν λόγο για μια γεύση γλυκιά αλλά λεπτή, με νότες που θυμίζουν σταφύλι, βατόμουρο ή ακόμα και πεπόνι. Δεν έχει την έντονη, βαριά γεύση κάποιων άλλων μελιών, αλλά μια ευχάριστη, φρουτώδη και λουλουδένια υφή, που το καθιστά εξαιρετικά ξεχωριστό. Το άρωμά του είναι επίσης ιδιαίτερο, συχνά απαλά αρωματικό και δροσερό.
Δεν υπάρχει τρόπος να προβλεφθεί πότε θα παραχθεί
Η Rusty Burlew, μια έμπειρη μελισσοκόμος που διευθύνει το Native Bee Conservancy της πολιτείας της Ουάσιγκτον, λέει στο ΒΒC ότι όσον αφορά τη γεύση: «Στο ανεκπαίδευτο στόμα μου, το μέλι έχει πραγματικά... μοβ γεύση, που θυμίζει σταφύλι».
Η σπανιότητά του πάντως είναι τέτοια που θεωρείται από πολλούς το πιο σπάνιο μέλι στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Δεν υπάρχει τρόπος να προβλεφθεί πότε θα παραχθεί. Κάθε φορά που εμφανίζεται, είναι σχεδόν τυχαίο.
Οι μελισσοκόμοι που καταφέρνουν να συλλέξουν μικρές ποσότητες του μοβ μελιού το θεωρούν πολύτιμο αγαθό, και συχνά το προσφέρουν σε περιορισμένες ποσότητες ή το κρατούν για συλλεκτική χρήση.
Η Burns μου λέει ότι δεν ήταν ποτέ από τις τυχερές που μάζεψαν αυτόν τον γλυκό θησαυρό.
«Μία από τις μελισσοκόμους με τις οποίες συνεργάζομαι βρίσκεται σε απόσταση περίπου 3 χιλιομέτρων από μένα. Εγώ μένω πάνω στο ρέμα, εκείνη μένει πάνω στο ρέμα. Προφανώς, βρισκόμαστε σε πολύ παρόμοιο περιβάλλον. Εκείνη βγάζει τακτικά μοβ μέλι, εγώ δεν έχω βγάλει ποτέ». Γελώντας, προσθέτει ότι είναι έκπληξη ακόμα και για τους μελισσοκόμους όταν ανοίγουν την κυψέλη και το βρίσκουν. «Κάποια χρόνια το παίρνεις, και μετά για 10 χρόνια δεν το βλέπεις ξανά».
Το μοβ μέλι έχει τραβήξει το ενδιαφέρον όχι μόνο των τοπικών κατοίκων αλλά και τουριστών, φυσιοδιφών και επιστημόνων. Έχει παρουσιαστεί σε ντοκιμαντέρ, περιοδικά για τη φύση, και σε επιστημονικά συνέδρια, αλλά παρ’ όλα αυτά, παραμένει καλυμμένο με έναν πέπλο μυστηρίου. Ίσως αυτή ακριβώς η μυστήρια του φύση να είναι που το κάνει τόσο γοητευτικό.
Αν βρεθεί κανείς στη Βόρεια Καρολίνα και έχει την τύχη να συναντήσει κάποιον μελισσοκόμο που έχει μαζέψει μοβ μέλι, πρόκειται σίγουρα για μια εμπειρία που αξίζει. Το να γευτείς ένα προϊόν της φύσης τόσο σπάνιο, τόσο όμορφο και τόσο ανεξήγητο είναι κάτι που δεν συμβαίνει συχνά - και ίσως να μην ξανασυμβεί ποτέ με τον ίδιο τρόπο.
Το μοβ μέλι της Βόρειας Καρολίνας είναι ένα υπέροχο παράδειγμα του πώς η φύση συνεχίζει να μας εκπλήσσει, ακόμα και στον 21ο αιώνα, και να μας θυμίζει ότι υπάρχουν ακόμα μυστικά στον φυσικό κόσμο που δεν έχουν αποκαλυφθεί.