Το αποτέλεσμα της κάλπης στις εκλογές της Σουηδίας προκαλεί προβληματισμό σε όλη την Ευρώπη, με την άνοδο της Ακροδεξιάς να αντανακλά τις πολιτικές επιπτώσεις των μεγάλων εξελίξεων που ταλανίζουν τη γηραιά ήπειρο.
Σύμφωνα με τον Δημήτρη Τζανιδάκη, Σύμβουλο Πολιτικής στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, «η περίοδος που διανύουμε θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως ένα κράμα ραγδαίων αλλαγών, αλυσιδωτών κρίσεων, γενικευμένης αβεβαιότητας και περιρρέουσας ανασφάλειας».
Ακολουθεί το άρθρο του Δ. Τζανιδάκη για το αποτέλεσμα των σουηδικών εκλογών και τις πολιτικές του προεκτάσεις στην Ευρώπη.
«Η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια δέχεται αλλεπάλληλα πλήγματα»
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία έχει αλλάξει άρδην τους γεωπολιτικούς συσχετισμούς και τα πολιτικοοικονομικά δεδομένα, δημιουργώντας ένα νέο ψυχροπολεμικό τοπίο γεμάτο κλυδωνισμούς. Η Ευρώπη τα τελευταία χρόνια δέχεται αλλεπάλληλα πλήγματα. Από την οικονομική ύφεση και το μεταναστευτικό, ως την πανδημία, την ενεργειακή κρίση και την επισιτιστική ανασφάλεια, εντοπίζει, κανείς, έναν κοινό παρονομαστή: τη συστηματική άνοδο της ακροδεξιάς ανά τη Γηραιά Ήπειρο. Το αποτέλεσμα των πρόσφατων εθνικών εκλογών στη Σουηδία επιβεβαιώνει το παραπάνω συμπέρασμα, με το καμπανάκι του κινδύνου να αντηχεί δυνατά.
Τι συνέβη όμως στη Σουηδία και γιατί συντρέχουν λόγοι ανησυχίας; Το ακροδεξιό κόμμα των «Σουηδών Δημοκρατών», με βαρύ νεοναζιστικό παρελθόν, κατέλαβε τη δεύτερη θέση στην εκλογική αναμέτρηση της Κυριακής (11.09) και θα έχει κομβικό και ρυθμιστικό ρόλο στην συγκρότηση του συνασπισμού δεξιών κομμάτων που θα κληθεί να κυβερνήσει την χώρα. Η πρώτη -εύλογη- διαπίστωση που ανακύπτει είναι πως σε μια παραδοσιακά προοδευτική και ανεπτυγμένη χώρα όπου εκλέγονται διαχρονικά σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις και οι μετανάστες είναι καλοδεχούμενοι, έχει εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια η δυναμική της Ακροδεξιάς· σε τέτοιο βαθμό, που αποτελεί, πλέον, κόμμα εξουσίας.
Σταθερή μετατόπιση της βάσης των παραδοσιακών δεξιών κομμάτων προς την άκρα δεξιά
Με μια πιο προσεκτική ματιά σε άλλες Σκανδιναβικές χώρες όπως η Νορβηγία και η Δανία, παρατηρεί, κανείς, μια σταθερή μετατόπιση της βάσης των παραδοσιακών δεξιών κομμάτων προς την άκρα δεξιά. Η εκλογική αυτή τάση, αποτελεί άραγε σημείο των καιρών ή μια νέα πολιτική πραγματικότητα για την Ευρώπη;
Το δεύτερο συμπέρασμα που προκύπτει είναι ιδιαιτέρως πιο ανησυχητικό, ιδίως για την ΕΕ. Ενώ θα περίμενε κανείς πως η εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία θα αποδυνάμωνε τα ευρωπαϊκά Ακροδεξιά κόμματα, τα οποία ανέκαθεν λόγω της εθνικιστικής και ευρωσκεπτικιστικής τους υπόστασης ήταν φίλα προσκείμενα στον Πούτιν, αυτά όχι μόνο δεν κλυδωνίζονται αλλά προελαύνουν.
Πέραν της Σκανδιναβικής Χερσονήσου, που αφενός λόγω της γεωγραφικής της θέσης, αφετέρου λόγω των υψηλών ρυθμών ανάπτυξης, η στάση του εκλογικού σώματος προξενεί ερωτήματα, παρόμοια φαινόμενα συναντάμε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες. Είναι ενδεικτικό πως και στις τρεις εκλογικές μάχες που έλαβαν χώρα σε κράτη-μέλη της ΕΕ από την έναρξη του πολέμου, τα κόμματα της άκρας δεξιάς σημείωσαν τεράστια εκλογικά κέρδη. Πλην των «Σουηδών Δημοκρατών», ο Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Ορμπάν, επανεξελέγη με χαρακτηριστική άνεση, ενώ η Μαρίν Λεπέν διεκδίκησε την Προεδρία της Γαλλίας, συγκεντρώνοντας μεγάλο αριθμό εδρών στο γαλλικό κοινοβούλιο.
Η Ακροδεξιά αντιμετωπίζεται πλέον ως κανονικότητα στην ΕΕ
Είτε αυτό αρέσει, είτε όχι, η Ακροδεξιά αντιμετωπίζεται πλέον ως κανονικότητα στην ΕΕ. Ενδέχεται η συσσώρευση μιας κοινωνικής και οικονομικής συμπίεσης (κρίση Ευρωζώνης, πανδημία, ενεργειακή και επισιτιστική κρίση) και η επακόλουθη επιδείνωση του επιπέδου ζωής των λαϊκών στρωμάτων, να επιτρέπει στο λαϊκισμό της ακροδεξιάς πολιτικής ατζέντας να φαντάζει ελκυστικός.
Μήπως, όμως, τα αίτια είναι βαθύτερα και εντοπίζονται στο φαινόμενο της αναζήτησης ταυτότητας σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης χωρίς αξιακές αναφορές; Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν, όπως και εύκολες λύσεις. Το μόνο βέβαιο είναι πως η Ακροδεξιά είναι εδώ και δεν πρόκειται να αντιμετωπισθεί με την υιοθέτηση της θεματικής της αλλά με την πολιτική της απομόνωση.
«Η ΕΕ δεν έχει την πολυτέλεια ούτε να αδρανεί, ούτε να χρονοτριβεί»
Με τα βλέμματα να στρέφονται, πλέον, στις πρόωρες κάλπες της Ιταλίας στις 25 Σεπτεμβρίου, όπου η ακροδεξιά Τζόρτζια Μελόνι προεξοφλείται ως το απόλυτο φαβορί για την πρωθυπουργία της χώρας, ουδείς μπορεί να ομφαλοσκοπεί ή να βαυκαλίζεται, αγνοώντας πως η δημοκρατία μας απειλείται.
Η ΕΕ καλείται να διαχειριστεί τις ανησυχητικές αυτές εξελίξεις, έχοντας μπροστά της μια σειρά εξισώσεων για δυνατούς λύτες: να καταστεί αυτόνομη ενεργειακά χωρίς να διευρύνει τις ανισότητες και τη φτωχοποίηση, να εφαρμόσει κοινωνικές και συμπεριληπτικές πολιτικές, προχωρώντας, παράλληλα, ταχύτερα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και να απομονώσει την ακροδεξιά, θωρακίζοντας και ενισχύοντας περισσότερο από ποτέ τις αρχές και τις αξίες της. Με την αβεβαιότητα να πλανάται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τη Γηραιά Ήπειρο, η ΕΕ δεν έχει την πολυτέλεια ούτε να αδρανεί, ούτε να χρονοτριβεί. Το πρόσφατο δίλημμα της σουηδικής κάλπης μεταξύ σοσιαλδημοκρατίας και άκρας δεξιάς, οφείλει να αντιμετωπιστεί ως θλιβερή εξαίρεση και όχι ως εμπεδωμένη κανονικότητα.