Η πρώτη που θα αισθανθεί τις πιέσεις για μείωση χρήσης φυσικού αερίου κατά 15% είναι η βιομηχανία, αφού σχεδόν όλες οι χώρες συμφώνησαν στο σχέδιο της ΕΕ.
Η ΕΕ συμφώνησε να μειώσει την κατανάλωση φυσικού αερίου κατά 15%, σε μια προσπάθεια να αποτρέψει τη χειμερινή κρίση που ενδεχομένως να προκληθεί από μια απότομη μείωση ή πλήρη διακοπή της παροχής ρωσικού αερίου.
Τι συμφώνησαν οι χώρες της ΕΕ για μείωση χρήσης φυσικού αερίου
Από τον επόμενο μήνα έως το τέλος Μαρτίου 2023 όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ θα επιδιώξουν εθελοντική μείωση της κατανάλωσης φυσικού αερίου κατά 15%. Σε περίπτωση μεγάλου σοκ στον εφοδιασμό -όπως θα είναι η πλήρης παύση της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου-, η ΕΕ μπορεί να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης και να καταστήσει τον στόχο υποχρεωτικό με άμεση ισχύ.
Στην περίπτωση που κάτι τέτοιο συμβεί, τρία νησιωτικά κράτη που δεν είναι συνδεδεμένα με το δίκτυο φυσικού αερίου της ΕΕ -η Κύπρος, η Ιρλανδία και η Μάλτα- θα εξαιρεθούν από την υποχρεωτική εξοικονόμηση ενέργειας.
Ωστόσο, σχεδόν κάθε κράτος-μέλος, ειδικά εκείνα με μικρή σύνδεση με το δίκτυο φυσικού αερίου, ή εκείνα που αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε ηλεκτρική ενέργεια, θα έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αίτηση για εξαίρεση.
Πώς θα λειτουργήσει το πλάνο;
Οι κυβερνήσεις της ΕΕ μπορούν να επιλέξουν τον τρόπο με τον οποίο θα χειριστούν τις προμήθειες φυσικού αερίου, με μόνη προϋπόθεση να είναι προστατευμένη η παροχή στα νοικοκυριά.
Οι βιομηχανικοί χρήστες θα αισθανθούν πρώτα την πίεση. Είναι πιθανό στα εργοστάσια να δοθούν στόχοι για τη μείωση της θέρμανσης και της ψύξης. Κάποιοι θα μπορούσαν να εξαιρεθούν, όπως οι κατασκευαστές κρίσιμων αγαθών ή οι εγκαταστάσεις που είναι δύσκολο να επανεκκινηθούν μετά την απενεργοποίηση της ενέργειας.
Όμως, παρόλο που οι καταναλωτές προστατεύονται, αναμένεται να έχουν και το δικό τους μερίδιο σε αυτή την προσπάθεια. Για το λόγο αυτόν, οι Αρχές της ΕΕ προτρέπουν τις κυβερνήσεις να ξεκινήσουν εκστρατείες για να ενθαρρύνουν τους ανθρώπους να σβήνουν τα φώτα και να κλείνουν τους θερμοστάτες και τον κλιματισμό.
Οι κυβερνήσεις της ΕΕ καλούνται να επιταχύνουν τη μετάβαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αλλά καλούνται επίσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο καθυστέρησης της εξόδου τους από την πυρηνική ενέργεια ή τον άνθρακα, σε μια προσπάθεια να βρεθεί οποιαδήποτε εναλλακτική στο ρωσικό αέριο.
Τα κράτη-μέλη οφείλουν να αναφέρουν στις Αρχές της ΕΕ στις Βρυξέλλες το σχέδιό τους για εξοικονόμηση ενέργειας κάθε δύο μήνες, μια μορφή πίεσης με σκοπό να τεθεί άμεσα σε εφαρμογή το σχέδιο που αποσκοπεί στη άμεση ανάληψη δράσης.
Γιατί γίνεται τώρα αυτή η κίνηση από την ΕΕ;
Καθώς η ΕΕ βρισκόταν στο τελικό στάδιο της διαπραγμάτευσης του σχεδίου, η Gazprom ανακοίνωσε ότι μια δραστική μείωση των προμηθειών μέσω του κρίσιμου αγωγού Nord Stream 1 θα τεθεί σε ισχύ την Τετάρτη. Το χρονοδιάγραμμα ήταν σύμπτωση, αλλά αναδεικνύει τον λόγο που η ΕΕ πιέζει για μείωση της χρήσης ρωσικού φυσικού αερίου.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ΕΕ αποφάσισε να καταργήσει σταδιακά τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, τα οποία αποτελούν σημαντικές πηγές χρηματοδότησης για την πολεμική προσπάθεια του Κρεμλίνου.
Για πολλά κράτη μέλη της ΕΕ, ο τερματισμός της χρήσης του ρωσικού φυσικού αερίου θα είναι επώδυνος. Πριν από την εισβολή, η Ρωσία παρείχε το 40% του φυσικού αερίου της ΕΕ και το 55% του φυσικού αερίου της Γερμανίας, αν και η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης έκτοτε μείωσε την εξάρτησή της.
Οι αντιρρήσεις των χωρών για το σχέδιο εξοικονόμησης φυσικού αερίου
Τα κράτη-μέλη της ΕΕ έχουν πολύ διαφορετικά ενεργειακά μείγματα: μερικές χώρες εξαρτώνταν σχεδόν κατά 100% από το ρωσικό αέριο, ενώ άλλες δεν χρησιμοποιούσαν καθόλου.
Οι χώρες που χρησιμοποιούσαν ελάχιστη ή καθόλου ρωσική ενέργεια αντιτάχθηκαν στο να κάνουν θυσίες για εκείνες που τόσα χρόνια ωφελούνταν από τα φθηνά καύσιμα του εξ Ανατολών γείτονα.
Η Ισπανία και η Πορτογαλία, που έχουν μικρή σύνδεση με το δίκτυο φυσικού αερίου της ΕΕ, υποστήριξαν ότι ο γενικός στόχος του 15% είναι άδικος. Τελικά, όλες οι χώρες του μπλοκ υποστήριξαν το σχέδιο με εξαίρεση την Ουγγαρία, η κυβέρνηση της οποίας είναι μακροχρόνιος σύμμαχος του Κρεμλίνου και υποστηρίζει απρόθυμα τις κυρώσεις της ΕΕ.
Η Γαλλία, το Λουξεμβούργο και η Ολλανδία υποστήριξαν το αρχικό σχέδιο, φοβούμενοι τα οικονομικά «απόνερα» μιας ύφεσης στη γερμανική οικονομία.
Πόση ενέργεια θα εξοικονομηθεί;
Εάν η ΕΕ μειώσει τη χρήση φυσικού αερίου κατά 15%, θα αποφύγει τη χρήση 45 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων καυσίμου, σύμφωνα με εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι διάφορες εξαιρέσεις μειώνουν αυτό το σύνολο, αλλά οι αξιωματούχοι λένε ότι ακόμη και αν οι χώρες εκμεταλλευτούν πλήρως τις εξαιρέσεις, το σχέδιο εξακολουθεί να καλύπτει την ΕΕ για έναν σχετικά κρύο χειμώνα.
Ωστόσο, ο στόχος του 15% σχεδιάστηκε για να περάσει η ΕΕ έναν ακραία κρύο χειμώνα. Αναμένεται, λοιπόν, ότι τα μακροπρόθεσμα δελτία καιρού θα μελετηθούν τόσο προσεκτικά όσο και οι οικονομικές προβλέψεις της ΕΕ.
Τι θα συμβεί μετά
Ο χειμώνας 2022-23 αναμένεται δύσκολος, ειδικά αν οι θερμοκρασίες πέσουν. Αλλά κάποιοι φοβούνται ότι ο επόμενος χειμώνας θα μπορούσε να είναι ακόμη χειρότερος. Τα επίπεδα αποθήκευσης φυσικού αερίου στην ΕΕ είναι στο 66%, αλλά μέχρι το τέλος της επόμενης άνοιξης θα μπορούσαν να εξαντληθούν, με λιγότερες επιλογές για την αντικατάσταση των αποθεμάτων.
Αξιωματούχοι της ΕΕ προτείνουν ότι το κενό θα μπορούσε να καλυφθεί με φυσικό αέριο μέσω αγωγών από τη Νορβηγία και το Αζερμπαϊτζάν, περισσότερο υγροποιημένο φυσικό αέριο που παραδίδεται με δεξαμενόπλοια από τις ΗΠΑ, και περαιτέρω προσπάθειες για μείωση της ζήτησης.
Το αρχικό σχέδιο εξοικονόμησης αερίου επρόκειτο να διαρκέσει δύο χρόνια, αλλά οι κυβερνήσεις της ΕΕ μείωσαν το πεδίο εφαρμογής του στο ένα. Μένει, λοιπόν, να σχεδιαστεί το πλάνο για τον χειμώνα 2023-24.