Οι ηγέτες 44 ευρωπαϊκών χωρών έχουν συνομιλίες στην Πράγα, σε μια ιστορική πρώτη συνάντηση μιας νέας πολιτικής λέσχης εθνών, της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας (EPC).
Δεν είναι ένα κατασκεύασμα ή μια εναλλακτική της ΕΕ, ούτε «αίθουσα αναμονής για τις χώρες που περιμένουν να ενταχθούν στο μπλοκ. Δεν είναι υποκατάστατο του ΝΑΤΟ ή της G7, ούτε είναι ένα φόρουμ στο οποίο θα κυριαρχούν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ. Όπως εξήγησε ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, προσερχόμενος στη σύνοδο της Πράγας, το νέο μόρφωμα της «Ευρωπαίκής Πολιτικής Κοινότητας» αποσκοπεί στην οικοδόμηση μιας κοινής στρατηγικής ως απάντηση στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ενδεικτικό είναι ότι ακόμα η πρωθυπουργός του -αποχωρήσαντος από την ΕΕ- Ηνωμένου Βασιλείου, Λιζ Τρας, αποδέχτηκε την πρόσκληση και παρευρίσκεται στην Πράγα μαζί με τους ηγέτες της Ευρώπης, της Τουρκίας, της Νορβηγίας, των Βαλκανίων, καθώς και του Ουκρανού Βολοντίμι Ζελένσκι που θα συμμετάσχει μέσω βιντεοκλήσης.
Ωστόσο, η απόφασή της να συμμετάσχει θα μπορούσε να σηματοδοτήσει μια νέα φάση στις σχέσεις του Ηνωμένου Βασιλείου με την Ευρώπη μετά το Brexit. Μιλώντας στους Times ενόψει της συνόδου κορυφής, είπε ότι, μετά το Brexit, το Ηνωμένο Βασίλειο θα πρέπει να εμπλακεί σε συζητήσεις που επηρέασαν «όλη την ήπειρο και όλη τη Βρετανία».
Εμπνευστής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας ο Μακρόν
Η ιδέα μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής πολιτικής κοινότητας πέρα από την ΕΕ ανήκει ουσιαστικά στον Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος είπε στους δημοσιογράφους την Πέμπτη ότι έστειλε ένα «μήνυμα ενότητας». Ωστόσο, υπάρχει σκεπτικισμός, ακόμη και εντός της ΕΕ, σχετικά με το νέο φόρουμ.
Οι 44 ηγέτες συγκεντρώθηκαν για να συζητήσουν για την ενέργεια, τη μετανάστευση και την ασφάλεια, με ιδιαίτερη έμφαση στον πόλεμο στην Ουκρανία.
Σε ένα ιστολόγιο, ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ είπε ότι, στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας, «υπάρχει ανάγκη να επανεξεταστεί και να μεταρρυθμιστεί η ευρύτερη ευρωπαϊκή τάξη, πέρα από το έργο της ΕΕ και του ΝΑΤΟ», αλλά πρόσθεσε ότι η σύνοδος δεν θα ήταν παρά μια αρχική ανταλλαγή απόψεων.
Εκτός από το Ηνωμένο Βασίλειο, Ελβετία, Τουρκία, Νορβηγία, Ισλανδία, Γεωργία, Αζερμπαϊτζάν και χώρες των Δυτικών Βαλκανίων είναι μεταξύ εκείνων που συμμετέχουν στην πρώτη συγκέντρωση της EPC.
Που αποσκοπεί αυτή η νέα κοινότητα της Ευρώπης
Οι επικριτές αντιμετωπίζουν αυτή την απόπειρα ως μια αόριστη παλινδρόμηση παλιών ιδεών, με τον ακριβή ρόλο της να μην έχει ακόμη ξεκαθαριστεί. Όταν πρότεινε την ιδέα νωρίτερα φέτος, ο Μακρόν είπε ότι θα «προσφέρει μια πλατφόρμα για πολιτικό συντονισμό» τόσο για τις χώρες της ΕΕ όσο και για εκείνες που δεν ανήκουν στην ένωση.
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έδωσε νέα ώθηση για συνεργασία μεταξύ εθνών πέρα από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ. Αλλά το νέο EPC δεν έχει θεσμούς ή συγκεκριμένο προσωπικό. Αυτό οδήγησε σε ερωτήματα σχετικά με το πώς θα εφαρμοστούν οι όποιες αποφάσεις.
Επομένως, είναι μια πρωτόγνωρη προσπάθεια για να έρθουν κοντά ηγέτες από όλη την ήπειρο και να συζητήσουν τομείς κοινού ενδιαφέροντος. Εάν αποδειχθεί επιτυχής, μπορεί να συνεχίσει να πραγματοποιείται έως και δύο φορές το χρόνο. Αν αποτύχει, το πιθανότερο είναι να περάσει στην ιστορία.
Εάν το EPC όντως αποδειχτεί ανεπαρκές για την επίτευξη συμπαγών αποτελεσμάτων, τότε αναμένεται πως οι δηλώσεις των συμμετεχόντων θα περιοριστούν σε μακροσκελή μηνύματα υποστήριξης προς την Ουκρανία και καταδίκης του Κρεμλίνου.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, ένα από τα στοιχεία που θα καθορίσουν την επιτυχία της Κοινότητας είναι να πείσει τη Σερβία, το Αζερμπαϊτζάν και την Τουρκία να κλίνουν λίγο περισσότερο προς τη Δύση και λιγότερο προς τη Ρωσία.
Όπως είναι γνωστό, η Τουρκία έχει μιλήσει για μια «ισορροπημένη» προσέγγιση απέναντι στη Ρωσία και δεν έχει υπογράψει τις δυτικές κυρώσεις. «Όταν προτάθηκε για πρώτη φορά από τον Μακρόν, το EPC υποτίθεται ότι ήταν σύλλογος με κοινές δημοκρατικές αξίες, αλλά τώρα έχει να κάνει περισσότερο με το να διασφαλίσουμε ότι η Ευρώπη στο σύνολό της δεν είναι φίλος της Ρωσίας», λέει στο BBC ο διευθυντής του Κέντρου για την Ευρωπαϊκή Μεταρρύθμιση, Τσαρλς Γκραντ.