Έναν μήνα από την έναρξη της εισβολής στην Ουκρανία άντεξε η αντικαθεστωτική εφημερίδα Novaya Gazeta στη Ρωσία, παρά τη λογοκρισία που επέβαλε το Κρεμλίνο.
Όπως και άλλα ανεξάρτητα ρωσικά ΜΜΕ, η «Novaya Gazeta» της δολοφονημένης το 2006 Άννας Πολιτκόφσκαγια βρέθηκε στο σταυρόνημα των ρωσικών Αρχών, υπό την πίεση των οποίων ανεστάλη η έκδοσή της στη Ρωσία του Πούτιν, στις 28 Μαρτίου.
Ο διευθυντής της «Novaya Gazeta», τιμημένος με το Νόμπελ Ειρήνης 2021, Ντμίτρι Μουράτοφ, δέχθηκε επίθεση με μπογιά στις 7 Απριλίου μέσα σ’ ένα νυχτερινό τρένο στη Ρωσία, με συνέπεια να τραυματιστεί στα μάτια.
Την ίδια ημέρα, αυτοεξόριστοι Ρώσοι ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι ίδρυσαν τη «Novaya Gazeta Europe», η οποία είναι νομικά ανεξάρτητη από το εκδοτικό γραφείο στη Μόσχα και την οποία στηρίζει και η γαλλική «Le Monde», η οποία φιλοξενεί και το συγκλονιστικό άρθρο γνώμης της συντακτικής της ομάδας:
«Ο πόλεμος κατά της Ουκρανίας κατέστησε ανέφικτη την άσκηση του επαγγέλματος του δημοσιογράφου στη Ρωσία. Όσοι δηλώνουν δημοσιογράφοι κι έχουν επίσημη πρόσβαση στην κοινή γνώμη έγιναν εκπρόσωποι του μηχανισμού προπαγάνδας. Οι άλλοι, των οποίων μέρος αποτελώ κι εγώ, αναγκάστηκαν να επιλέξουν ανάμεσα στο να εγκαταλείψουν το επάγγελμα συμμαχώντας με μια ψευδή προπαγάνδα, που λέει ότι δεν υπάρχει πόλεμος στην Ουκρανία, παρά μόνον μάχη του ρωσικού στρατού ενάντια στους “νεοναζί”, ή να εγκαταλείψουν τη χώρα. Εμείς επιλέξαμε το δεύτερο.
»Το Κρεμλίνο είναι απίστευτα προικισμένο στην εκδίωξη των ταλέντων από τη χώρα. Κι αυτό επαναλήφθηκε πολλές φορές στη διάρκεια της ιστορίας. Από την έναρξη του πολέμου η Novaya Gazeta διατήρησε τη γραμμή της συνεχίζοντας να λέει την αλήθεια σε εκατομμύρια Ρώσων για την αιματηρή επιθετικότητα του Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ουκρανία. Είμαστε περήφανοι που καταφέραμε να κρατήσουμε για τόσο διάστημα, παρά τη λογοκρισία του πολέμου: η εφημερίδα κράτησε 32 μέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου».
Μια ασύγκριτη καταστροφή
«Στις 7 Απριλίου ο Ντμίτρι Μουράτοφ δέχθηκε επίθεση μέσα σε τρένο -ένας άνδρας του έριξε στο πρόσωπο κόκκινη μπογιά. Την ίδια ημέρα εμείς, μια ομάδα δημοσιογράφων, αποφασίσαμε να εγκαταλείψουμε τα γραφεία σύνταξης στη Μόσχα και ανακοινώσαμε την επομένη την κυκλοφορία της Novaya Gazeta Europe.
»Δεν θα ακολουθήσουμε πλέον τους κανόνες που υπαγορεύει το Κρεμλίνο. Στα κείμενά μας, οι αντιφρονούντες δεν θα χαρακτηρίζονται πλέον “ξένοι πράκτορες”, σύμφωνα με την επιβληθείσα έκφραση, και θα λειτουργούμε σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς νόμους για την ελευθερία της έκφρασης. Γνωρίζουμε ότι εκατομμύρια Ρώσοι δεν θα αποδεχθούν ποτέ τον πόλεμο του Πούτιν και θέλουμε να είμαστε η φωνή αυτών των Ρώσων που ασπάζονται τις ευρωπαϊκές αξίες.
»Η ευρωπαϊκή ήπειρος ξαναδιχάστηκε όπως και πριν το 1991. Στη θέση του παλιού Σιδηρού Παραπετάσματος οι ρωσικές Αρχές ύψωσαν τώρα νέα τείχη: στην πληροφόρηση και πολιτισμικά, αιματοβαμμένα, στην επικράτεια ολόκληρης της Ουκρανίας, Αυτό που συμβαίνει σήμερα σηματοδοτεί την πραγματική διάλυση της ΕΣΣΔ -μια επανάληψη των γεγονότων πριν από τριάντα χρόνια. Μπορεί να υπάρξει μια Ρωσία που δεν θα απειλεί τους γείτονές της, που θα συμβιώνει ειρηνικά μαζί τους, σεβόμενη τις γλώσσες και τους πολιτισμούς τους. Αν θέλει κανείς να ονειρεύεται ένα τέτοιο μέλλον, πρέπει να ριχτούμε από τώρα στη δουλειά.
»Η 24η Φεβρουαρίου 2022, η μέρα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, είναι το κύριο γεγονός της γενιάς μας, μια καταστροφή χωρίς προηγούμενο. Πρέπει να οικοδομήσουμε ΜΜΕ, πανεπιστήμια και πολιτικά πρότζεκτ που θα καταστήσουν αδύνατη την επανάληψη αυτής της τραγωδίας.
»Στο διάστημα των τελευταίων έξι μηνών η Novaya Gazeta ακολούθησε έναν μοναδικό δρόμο: της διεθνούς αναγνώρισης μέχρι το ωμό τέλος της κυκλοφορίας της. Η εφημερίδα, που ίδρυσε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ το 1993, δεν ανήκε σε ολιγάρχες, αλλά στους ίδιους τους δημοσιογράφους. Ήταν αδύνατο να μας κλείσει η βούληση του ιδιοκτήτη, όπως έγινε με τους συναδέλφους μας στην Ηχώ της Μόσχας. Τον Δεκέμβριο του 2021 ο διευθυντής μας, Ντμίτρι Μουράτοφ, τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης για την εξαιρετική συνεισφορά του στην προάσπιση της ελευθερίας έκφρασης. Και από τον Μάρτιο οι Αρχές μάς έδωσαν να καταλάβουμε ότι αν θέλουμε να μείνουμε ελεύθεροι, θα ήταν καλύτερα να σταματήσουμε την έκδοση της εφημερίδας στη Ρωσία», σημειώνει το άρθρο γνώμης.
Στο πρώτο φύλλο της «Novaya Gazeta Europo», που κυκλοφόρησε προ ημερών σε συνεργασία με εκδοτικό οίκο στη Λετονία, ενόψει της σημερινής Ημέρας της Νίκης στη Ρωσία, ο διευθυντής της, Κίριλ Μαρτίνοφ, σημείωνε: «Θέλουμε να γράφουμε την αλήθεια για τον πόλεμο και να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τον σταματήσουμε». Και προανήγγειλε ότι θα υπάρξει συνέχεια στην έκδοση με την υποστήριξη ευρωπαϊκών εφημερίδων, όπως η «Le Monde», η γερμανική «TAZ» και η ιταλική «La Stampa]: «Αν στους αναγνώστες μας αρέσει αυτό που κάνουμε και μας υποστηρίξουν, θα εξετάσουμε το ενδεχόμενο να εκδίδουμε ένα εβδομαδιαίο φύλλο της Novaya Gazeta».