Ο Ντόναλντ Τραμπ χαρακτήρισε το νέο του σχέδιο των 20 σημείων για τη Γάζα ως «πιθανώς μία από τις μεγαλύτερες ημέρες στην ιστορία της ανθρωπότητας».
Σύμφωνα με την ανάλυση του CNN, ακόμα και για έναν πρόεδρο γνωστό για τις υπερβολές του, η δήλωση αυτή έθετε εξαιρετικά υψηλές προσδοκίες.
Η κυβέρνηση Τραμπ συχνά αντιμετωπίζει τις ανακοινώσεις ως «παγκόσμιες επιτυχίες», με μοναδικό εργαλείο την υπεραισιοδοξία για να πιέσει τα εμπλεκόμενα μέρη σε σύντομη συμφωνία. Ωστόσο, η ανθρωπιστική κατάσταση στη Γάζα και η τύχη των ομήρων της Χαμάς μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου το 2023 είναι δραματική, καθιστώντας κάθε ελπίδα για ανακούφιση ζωτικής σημασίας.
Το νέο «αισιόδοξο» σχέδιο του Τραμπ και το κατά πόσο μπορεί να πετύχει
Το νέο σχέδιο του Τραμπ φαίνεται να είναι η πιο ουσιαστική, μελετημένη και ευρέως υποστηριζόμενη προσπάθεια για τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Αν εφαρμοστεί πλήρως, προσφέρει θεωρητικά προοπτική για το μέλλον των Παλαιστινίων στην περιοχή και μπορεί να δημιουργήσει χώρο για μεσολάβηση στη σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης. Είναι πιο ρεαλιστικό από την προηγούμενη «Ριβιέρα της Μέσης Ανατολής» που είχε προτείνει ο Τραμπ και αναγνωρίζει ότι μια τέτοια σύγκρουση δεν λύνεται με απλές συμφωνίες τύπου real estate.
Ο Τραμπ πέτυχε να δεσμευτεί ο Νετανιάχου σε ένα σχέδιο που αντανακλά τις συναντήσεις του με κορυφαίους Άραβες και Μουσουλμάνους ηγέτες. Ωστόσο, η Μέση Ανατολή έχει δει άπειρα σχέδια ειρήνης, τα περισσότερα χωρίς εφαρμογή, λόγω ιστορικών συγκρούσεων και ευκαιριακών πολιτικών. Για αυτό η δήλωση του Τραμπ ότι «είμαστε πολύ κοντά» σε λύση απαιτεί επιφυλακτική αισιοδοξία.
Η υλοποίηση της απελευθέρωσης των ομήρων μέσα σε 72 ώρες θα είναι δύσκολη και οι μάχες στη Γάζα μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανατρέψουν το σχέδιο. Παράλληλα, οι αποτυχίες στο ουκρανικό σχέδιο δείχνουν ότι η διοίκηση συχνά παρερμηνεύει τις πολιτικές και ιστορικές δυνάμεις που επηρεάζουν τη διαπραγμάτευση.
Κύρια ερωτήματα για την επιτυχία του σχεδίου είναι: είναι ο πρόεδρος έτοιμος να αφιερώσει όλη του την ενέργεια στην επίλυση της σύγκρουσης; θα ασκήσει πίεση στους ηγέτες όπως ο Νετανιάχου ή ο Πούτιν; και μπορεί η διοίκηση να δημιουργήσει μια λεπτομερή διπλωματική διαδικασία με μικρές νίκες αντί για φωτογραφικά στιγμιότυπα;
Το σχέδιο 20 σημείων προβλέπει άμεση εκεχειρία, ανταλλαγή ομήρων, σταδιακή αποχώρηση Ισραηλινών δυνάμεων, αφοπλισμό της Χαμάς, αποστρατικοποίηση της Γάζας και μεταβατική κυβέρνηση υπό διεθνή εποπτεία. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι η αποτυχία αν η Χαμάς δεν συμφωνήσει στην απελευθέρωση των ομήρων εντός 72 ωρών.
Το ταξίδι του Νετανιάχου και το λεπτό τεντωμένο σχοινί που πρέπει να ισορροπήσει
Ο Νετανιάχου έφτασε στην Ουάσιγκτον εξαρτώμενος περισσότερο από ποτέ από τις ΗΠΑ, καθώς η απομόνωση του Ισραήλ βαθαίνει. Το σχέδιο του Τραμπ φαίνεται να αυξάνει την πίεση στον Ισραηλινό ηγέτη, ο οποίος μάλιστα μίλησε με τον πρωθυπουργό του Κατάρ για τα θύματα της ισραηλινής επιχείρησης στη Ντόχα.
Ωστόσο, η στήριξη του Νετανιάχου στο σχέδιο μπορεί να είναι περισσότερο τακτική παρά ουσιαστική. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός μπορεί να υποστηρίζει δημόσια το σχέδιο, ενώ ταυτόχρονα να σχεδιάζει να συνεχίσει την επιθετικότητα εάν η Χαμάς δεν υποκύψει. Η πολιτική επιβίωση και οι εσωτερικές πιέσεις από τους ακροδεξιούς στην κυβέρνηση του αποτελούν επιπλέον παράγοντες που μπορεί να υπονομεύσουν την ειρήνη.
Απρόθυμη η Χαμάς -Σχέδιο «γεμάτο νάρκες»
Αντίστοιχα, η Χαμάς βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Τα μέλη της φαίνονται απρόθυμα να απελευθερώσουν τους 48 εναπομείναντες ομήρους ή να δεχθούν τον αφοπλισμό. Η παράδοση των ομήρων εντός 72 ωρών θα σήμαινε απώλεια του κύριου διαπραγματευτικού της πλεονεκτήματος. Ο Μουσταφά Μπαργκούτι, συνιδρυτής της Παλαιστινιακής Εθνικής Πρωτοβουλίας τόνισε στο CNN ότι το σχέδιο «είναι γεμάτο νάρκες» και υπογράμμισε ότι η έλλειψη συμμετοχής των Παλαιστινίων καθιστά δύσκολη την αποδοχή του.
Μια ακόμα αμφιλεγόμενη πρόταση είναι η συμμετοχή του Τόνι Μπλερ στο εποπτικό σώμα. Αν και έμπειρος στη Μέση Ανατολή, η ιστορική υποστήριξή του στην εισβολή στο Ιράκ εγείρει έντονες αναμνήσεις και αμφισβητήσεις από τους Παλαιστίνιους, που έχουν ήδη υποφέρει από βρετανική αποικιοκρατία και ισραηλινή κατοχή.