Σε μια απρόσμενη πολιτική εξέλιξη το ομοσπονδιακό εφετείο των ΗΠΑ κήρυξε παράνομους τους δασμούς που επέβαλε ο Ντόναλντ Τραμπ.
Οι λεγόμενοι «ανταποδοτικοί δασμοί», που είχαν επιβληθεί σχεδόν σε κάθε χώρα με την οποία συναλλάσσεται η Αμερική, κρίθηκαν παράνομοι και «αντίθετοι προς το νόμο».
Η απόφαση αυτή δεν είναι τελεσίδικη, καθώς το δικαστήριο έδωσε προθεσμία μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου ώστε η υπόθεση να προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο, όπως προανήγγειλε και ο ίδιος ο Τραμπ.
Προσωρινό «φρένο» από το Ομοσπονδιακό Εφετείο
Η απόφαση, με πλειοψηφία 7-4, επικύρωσε προηγούμενη κρίση του Δικαστηρίου Διεθνούς Εμπορίου, το οποίο είχε απορρίψει το επιχείρημα του Τραμπ ότι οι δασμοί μπορούσαν να δικαιολογηθούν μέσω του International Emergency Economic Powers Act (IEEPA). Το νομοθέτημα αυτό, του 1977, παραχωρεί στον εκάστοτε πρόεδρο ευρείες εξουσίες για να αντιμετωπίσει «έκτακτες και ασυνήθεις απειλές» που προέρχονται από το εξωτερικό και απειλούν την εθνική ασφάλεια, την εξωτερική πολιτική ή την οικονομία των ΗΠΑ.
Οι δικαστές όμως ξεκαθάρισαν ότι ο νόμος δεν προβλέπει ούτε εξουσιοδοτεί την επιβολή δασμών ή φόρων. Όπως αναφέρεται στην απόφαση, η εξουσία να λαμβάνει τέτοια οικονομικά μέτρα ανήκει στο Κογκρέσο και όχι στον Λευκό Οίκο. Επομένως, η απόπειρα του Τραμπ να θεωρήσει το εμπορικό έλλειμμα ως «εθνική απειλή» και να δικαιολογήσει με αυτόν τον τρόπο μαζικούς δασμούς δεν στέκει νομικά, επισημαίνει το BBC.
Οργή Τραμπ
Ο Αμερικανός πρόεδρος αντέδρασε άμεσα και επιθετικά μέσω της πλατφόρμας του Truth Social, χαρακτηρίζοντας την απόφαση «καταστροφή» για την Αμερική και κατηγορώντας το εφετείο για «υψηλότατη μεροληψία». Στα μάτια του, οι δασμοί αποτελούν βασικό εργαλείο για την «ανάκτηση» της οικονομικής ισχύος των ΗΠΑ έναντι ανταγωνιστών, και ήδη δήλωσε ότι θα προσφύγει στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Η υπόθεση, όπως όλα δείχνουν, θα φτάσει πράγματι στο Ανώτατο Δικαστήριο. Το σώμα αυτό, με πλειοψηφία συντηρητικών δικαστών - έξι στους εννέα διορίστηκαν από Ρεπουμπλικάνους, εκ των οποίων οι τρεις από τον ίδιο τον Τραμπ- θα έχει τον τελικό λόγο. Παρότι αυτό αυξάνει τις πιθανότητες μιας θετικής απόφασης για τον Αμερικανό πρόεδρο, το Δικαστήριο έχει στο παρελθόν δείξει διάθεση να φρενάρει προεδρικές υπερβάσεις όταν δεν υπάρχει σαφής νομοθετική εξουσιοδότηση.
Τι θα συμβεί με τους δασμούς
Η αβεβαιότητα που δημιουργείται είναι σημαντική. Οι δασμοί παραμένουν σε ισχύ μέχρι τα μέσα Οκτωβρίου, αλλά αν ακυρωθούν, προκύπτουν καίρια ερωτήματα, όπως γύρω από το τι ακριβώς θα συμβεί με τις εμπορικές συμφωνίες που έκλεισαν χώρες όπως η Βρετανία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα στη βάση αυτών των μέτρων ή πώς θα επηρεαστούν οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις για νέες εμπορικές συμφωνίες.
Οικονομολόγοι όπως η καθηγήτρια Λίντα Γιου του Οξφόρδης προειδοποιούν ότι η αβεβαιότητα θα μπορούσε να οδηγήσει σε πάγωμα δραστηριοτήτων, καθώς επιχειρήσεις και κυβερνήσεις αναμένουν την τελική έκβαση.
«Οι επιχειρήσεις θα βρεθούν αντιμέτωπες με αβεβαιότητα», δήλωσε η Γιου, καθώς οι χώρες περιμένουν να δουν αν το Ανώτατο Δικαστήριο θα αναλάβει την υπόθεση, κάτι που φαίνεται πιθανό, ενδέχεται να αποφασίσουν να αναστείλουν τις εμπορικές τους συναλλαγές με τις ΗΠΑ. Αν αυτό συμβεί, σύμφωνα με την Δρ Γιου, θα μπορούσε να «επιβραδύνει την οικονομική δραστηριότητα».
Η εξέλιξη αυτή δεν είναι μόνο οικονομική αλλά και βαθύτατα πολιτική. Αν το Ανώτατο Δικαστήριο επικυρώσει την ακύρωση, θα αποτελέσει ισχυρό πλήγμα για την εικόνα του Τραμπ ως «διαπραγματευτή» που χρησιμοποιεί τα δασμολογικά όπλα προς όφελος της χώρας του. Θα υπονομεύσει επίσης την κεντρική αφήγηση της προεκλογικής του εκστρατείας ότι μπορεί να «εξαναγκάσει» άλλες χώρες σε καλύτερες συμφωνίες.
Σημειώνεται ότι η απόφαση αφορά τους λεγόμενους «ανταποδοτικούς δασμούς» που επιβλήθηκαν σε ένα ευρύ φάσμα προϊόντων από σχεδόν όλες τις χώρες. Δεν αγγίζει όμως άλλες επιβαρύνσεις, όπως εκείνες στον χάλυβα, το αλουμίνιο και τον χαλκό, που είχαν θεσπιστεί με διαφορετική προεδρική εξουσιοδότηση.