Ο Ντόναλντ Τραμπ, έδωσε στη Χαμάς προθεσμία τρεις με τέσσερις ημέρες για να αποδεχθεί ένα νέο ειρηνευτικό σχέδιο για τη Γάζα, το οποίο υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και φέρει τη στήριξη αρκετών αραβικών χωρών και του Ισραήλ.
«Η Χαμάς είτε θα το αποδεχθεί είτε όχι. Αν όχι, θα υπάρξει ένα πολύ θλιβερό τέλος», δήλωσε ο Τραμπ από την Ουάσιγκτον. Προειδοποίησε ότι «θα το πληρώσει στην κόλαση».
Το σχέδιο παρουσιάστηκε στη Χαμάς από μεσολαβητές από το Κατάρ και την Αίγυπτο, λίγο μετά τη δημόσια έγκρισή του από τον Ισραηλινό Πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος εμφανίστηκε στο πλευρό του Τραμπ στον Λευκό Οίκο.
Τι προβλέπει το ειρηνευτικό σχέδιο
Μεταξύ άλλων το σχέδιο 20 σημείων περιλαμβάνει:
- Άμεση κατάπαυση του πυρός
- Ανταλλαγή ομήρων της Χαμάς με Παλαιστινίους κρατούμενους του Ισραήλ
- Σταδιακή αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα
- Αφοπλισμό της Χαμάς
- Δημιουργία μεταβατικής κυβέρνησης υπό διεθνή επίβλεψη
Το σχέδιο θυμίζει σε μεγάλο βαθμό την πρόταση Μπάιντεν που είχε κατατεθεί έναν χρόνο πριν, αλλά απορρίφθηκε από το Ισραήλ, υπό την πίεση της ακροδεξιάς πτέρυγας της κυβέρνησης Νετανιάχου.
Εν αναμονή της τελικής απάντησης της Χαμάς
Ανώτερη πηγή με γνώση των συνομιλιών ανέφερε στο Reuters πως η Χαμάς «θα εξετάσει την πρόταση με καλή πίστη και θα απαντήσει», ωστόσο η ίδια πηγή αναγνώρισε ότι οι απαιτήσεις είναι «ιδιαίτερα δύσκολες» για την οργάνωση.
Πηγή προσκείμενη στη Χαμάς χαρακτήρισε το σχέδιο «απόλυτα μεροληπτικό υπέρ του Ισραήλ» και σημείωσε πως επιδιώκει την «εξάλειψη της Χαμάς μέσω αδύνατων όρων».
Βασικό σημείο διαφωνίας παραμένει η απαίτηση για ταυτόχρονη απελευθέρωση όλων των ομήρων, κάτι που η Χαμάς θεωρεί πως αφαιρεί το μοναδικό της διαπραγματευτικό χαρτί. Επιπλέον, εκφράζεται βαθιά δυσπιστία για το κατά πόσο το Ισραήλ θα σταματήσει τις στρατιωτικές του επιχειρήσεις μετά την απελευθέρωση των ομήρων - ιδιαίτερα μετά από πρόσφατες αναφορές για απόπειρες στοχευμένων δολοφονιών ηγετών της Χαμάς στο Κατάρ.
Ωστόσο, σύμφωνα με πηγές του CBS News και του Axios, η Χαμάς και άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις έχουν ξεκινήσει εντατικές διαβουλεύσεις και φέρονται να κλίνουν προς την αποδοχή της πρότασης. Η τελική απάντηση αναμένεται να παραδοθεί σήμερα στους μεσολαβητές της Αιγύπτου και του Κατάρ.
Αραβική στήριξη και νέα μεσολάβηση με Τουρκία
Παρά τις ενστάσεις της Χαμάς, σημαντικοί παίκτες του αραβικού κόσμου — Σαουδική Αραβία, Ιορδανία, ΗΑΕ, Κατάρ και Αίγυπτος — εξέφρασαν την υποστήριξή τους στο σχέδιο.
Η Τουρκία, η οποία μέχρι πρότινος δεν είχε ενεργό ρόλο στη διαμεσολάβηση, πρόκειται να συμμετάσχει σε νέες συνομιλίες στην Ντόχα, σύμφωνα με ανακοίνωση του ΥΠΕΞ του Κατάρ. Δεν έχει επιβεβαιωθεί αν η Χαμάς θα συμμετάσχει στη συνάντηση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι κατά την τελευταία συνάντηση της ηγεσίας της Χαμάς στην Ντόχα, το Ισραήλ επιχείρησε αποτυχημένα να δολοφονήσει ηγέτες της με πυραυλική επίθεση, για την οποία ο Νετανιάχου φέρεται να ζήτησε συγγνώμη από τον Καταριανό ομόλογό του.
Αμφιταλαντεύεται ο Νετανιάχου -Πιέσεις στο εσωτερικό του Ισραήλ
Όπως αναφέρει το Reuters, παρότι ο Νετανιάχου εμφανίστηκε δημόσια να στηρίζει το σχέδιο Τραμπ, αργότερα εξέφρασε επιφυλάξεις, ειδικά για θέματα που αφορούν την πιθανότητα μελλοντικής παλαιστινιακής κρατικής οντότητας, την οποία ο ίδιος απορρίπτει.
Σύμφωνα με το BBC, στην Ουάσιγκτον, ο Ισραηλινός Πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου εμφανίστηκε δίπλα στον Τραμπ, δηλώνοντας επίσημα: «Στηρίζω το σχέδιό σας για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, που πετυχαίνει τους πολεμικούς μας στόχους».
Ωστόσο, λίγες ώρες αργότερα, μιλώντας στα εβραϊκά μέσα από βίντεο κατά την επιστροφή του στο Ισραήλ, ο Νετανιάχου ήταν κατηγορηματικός: «Όχι, απολύτως όχι. Δεν συμφωνήσαμε σε παλαιστινιακό κράτος. Δεν υπάρχει καμία τέτοια αναφορά στη συμφωνία. Αντιθέτως, ξεκαθαρίσαμε ότι θα αντισταθούμε με κάθε τρόπο σε ένα παλαιστινιακό κράτος. Και ο Τραμπ συμφώνησε».
Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός βρίσκεται υπό πίεση από την ισραηλινή κοινή γνώμη, που ζητά τον τερματισμό του πολέμου, αλλά και από τους ακροδεξιούς εταίρους του στην κυβέρνηση, που απειλούν με αποχώρηση εάν προχωρήσει σε παραχωρήσεις.
Η ισραηλινή ακροδεξιά εκτόξευσε σφοδρές επιθέσεις κατά του σχεδίου. Ο υπουργός Οικονομικών και επικεφαλής των εποίκων, Μπεζαλέλ Σμότριτς, παρομοίασε το σχέδιο με τη Συμφωνία του Μονάχου (1938), όπου η Ευρώπη παρέδωσε την Τσεχοσλοβακία στη ναζιστική Γερμανία.
Οι υπερεθνικιστές επιθυμούν την πλήρη εκδίωξη των Παλαιστινίων από τη Γάζα και την αντικατάστασή τους από Ισραηλινούς εποίκους – όπως προβλεπόταν στο προηγούμενο φαντασιακό “Trump Riviera Plan”, που συνοδευόταν από βίντεο με παραλίες, κοκτέιλ και ουρανοξύστες στη θέση της σημερινής κατεστραμμένης Γάζας.
Το νέο σχέδιο απαγορεύει ρητά τον εκτοπισμό Παλαιστινίων, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις από την ισραηλινή άκρα δεξιά.
Η κατάσταση στη Γάζα -Νέες επιχειρήσεις και χιλιάδες νεκροί
Στο πεδίο, οι ισραηλινές δυνάμεις προχώρησαν βαθύτερα στην πόλη της Γάζας, την οποία θεωρούν το τελευταίο προπύργιο της Χαμάς. Μαχητικά αεροσκάφη έριξαν νέα φυλλάδια, καλώντας τους αμάχους να μετακινηθούν προς το νότο.
«Η μάχη κατά της Χαμάς είναι καθοριστική και δεν θα τελειώσει μέχρι να ηττηθεί», ανέφερε ένα από τα φυλλάδια με κόκκινα γράμματα.
Σύμφωνα με τις αρχές υγείας στη Γάζα, οι νεκροί από την ισραηλινή επίθεση ξεπερνούν τους 66.000, ενώ ο πόλεμος ξεκίνησε μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, στην οποία σκοτώθηκαν περίπου 1.200 Ισραηλινοί και 251 όμηροι μεταφέρθηκαν στη Γάζα.
Αβεβαιότητα για το μέλλον -Διχασμένοι οι Παλαιστίνιοι
Παρά την επιθυμία για ειρήνη, αρκετοί Παλαιστίνιοι στη Γάζα εκφράζουν δυσπιστία απέναντι στο σχέδιο:
«Θέλουμε να τελειώσει ο πόλεμος, αλλά να φύγει και ο στρατός κατοχής που σκότωσε δεκάδες χιλιάδες από εμάς», δήλωσε ο Σαλάχ Αμπού Άμρ, πατέρας έξι παιδιών από τη Γάζα. «Ούτε ο Τραμπ ούτε ο Νετανιάχου μπορούν να εμπιστευτούν», πρόσθεσε.
BBC: Ειρήνη ή πολιτικό θέατρο το νέο σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα;
Το νέο πλαίσιο συμφωνίας που παρουσίασε ο πρόεδρος των ΗΠΑ, για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα και την ανοικοδόμηση της περιοχής φαίνεται να αποκτά δυναμική. Ωστόσο, όπως αναφέρει σε ανάλυσή του το BBC, πίσω από τις επίσημες δηλώσεις και τις χειραψίες, κρύβονται βαθιές διαφωνίες, πολιτικοί ελιγμοί και ένα αμφιλεγόμενο όραμα για το μέλλον της Παλαιστίνης.
Διεθνής στήριξη με την ελπίδα λύσης
Οι ΥΠΕΞ των αραβικών και ισλαμικών κρατών, στηρίζοντας το σχέδιο, τόνισαν ότι το βλέπουν ως προθάλαμο για πλήρη αποχώρηση του Ισραήλ από τη Γάζα, ανοικοδόμηση και τελικά ειρηνική επίλυση με βάση τη λύση των δύο κρατών – δηλαδή ενοποίηση της Γάζας με τη Δυτική Όχθη σε ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
Αυτό ερμηνεύεται ως έμμεση αναφορά στην πρόσφατη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, το οποίο χαρακτήρισε παράνομη την κατοχή παλαιστινιακών εδαφών από το Ισραήλ.
Ένα Σχέδιο, δύο εκδοχές: Σαν «πολιτικό τεστ Ρόρσαχ» το σχέδιο Τραμπ για τη Γάζα
Σύμφωνα με το BBC, το σχέδιο Τραμπ λειτουργεί σαν πολιτικό τεστ Ρόρσαχ (ψυχολογικό τεστ προβολής που χρησιμοποιείται κυρίως για την αξιολόγηση της προσωπικότητας και της συναισθηματικής λειτουργίας ενός ατόμου).
Δηλαδή:
- Για τον Τραμπ, αποτελεί δείγμα ηγετικής πυγμής και πιθανή εξωτερική επιτυχία ενόψει εκλογών.
- Για τον Νετανιάχου, είναι εργαλείο καταστολής της Χαμάς, χωρίς υποχρεώσεις για παλαιστινιακή ανεξαρτησία.
- Για τους Άραβες συμμάχους και τη Δύση, είναι ένα πιθανό μονοπάτι προς την ειρήνη και τη λύση των δύο κρατών.
Όμως, η εσκεμμένη ασάφεια του σχεδίου αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο κατάρρευσης των διαπραγματεύσεων. Η δομή του επιτρέπει στο Ισραήλ να ασκεί βέτο σε επόμενα στάδια, ενώ η απουσία μηχανισμών εφαρμογής υπονομεύει τη βιωσιμότητα του πλαισίου.
Αβεβαιότητα για το σχέδιο Τραμπ
Το νέο σχέδιο ειρήνης φαίνεται να αποτελεί μια συντονισμένη διεθνή προσπάθεια για τον τερματισμό ενός καταστροφικού πολέμου στη Γάζα. Όμως, η έλλειψη εμπιστοσύνης, οι «ανέφικτοι» όροι και οι αντικρουόμενες εσωτερικές πιέσεις τόσο στο Ισραήλ όσο και στη Χαμάς καθιστούν αβέβαιο το μέλλον του.
Η απάντηση της Χαμάς αναμένεται σήμερα ή την Πέμπτη, και θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό τα επόμενα βήματα στην περιοχή.