Εκατό μέρες συμπληρώθηκαν από τη θριαμβευτική επάνοδο του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, διάστημα που φαντάζει απίστευτα σύντομο αν λάβει κανείς υπόψη τις δραματικές ανατροπές που επέφερε.
Είτε πρόκειται για ανατροπές στην εξωτερική πολιτική, που ακολουθούσαν επί δεκαετίες οι ΗΠΑ, είτε για την επιβολή δασμών σε προϊόντα απ' όλο τον κόσμο, δεν περνάει σχεδόν ούτε μια μέρα χωρίς να προκαλέσει ο Τραμπ σοκ στην αμερικανική και στην παγκόσμια κοινή γνώμη.
«Ανεξάρτητα από το τίνος το μέρος παίρνει κανείς, οι περισσότεροι θα συμφωνούσαν ότι έχουν συμβεί πολλά», αναφέρει ο Πάτρικ Μαλόουν, καθηγητής Δημόσιας Διοίκησης και Πολιτικής στο American University, σχετικά με τα έως τώρα πεπραγμένα του Τραμπ στη δεύτερη θητεία του στο ύπατο αξίωμα των ΗΠΑ. Ο πρόεδρος σίγουρα «πυροβολούσε εξαρχής με όλες του τις δυνάμεις».
Το «δόγμα σοκ» του Τραμπ
Ειδικοί εκτιμούν ότι πίσω από τις κινήσεις Τραμπ υπάρχει μια στρατηγική: Οι συνεχείς αναφορές για ακραία μέτρα έχουν στόχο να παραλύσουν τους πολιτικούς αντιπάλους, να τους «παγώσουν προκαλώντας τους σοκ».
Και οι Αμερικανοί πολίτες που διαφωνούν με τη νέα πορεία που ακολουθεί η κυβέρνηση Τραμπ δεν ξέρουν για τι να πρωτοδιαμαρτυρηθούν: Για την πλήρη αδιαφορία του Τραμπ σχετικά με την κλιματική αλλαγή και τα σχέδιά του να αυξήσει τις γεωτρήσεις πετρελαίου; Για την υπονόμευση της διάκρισης των εξουσιών όταν η κυβέρνηση απελαύνει μετανάστες παρά τις σαφείς εντολές ομοσπονδιακών δικαστών; Για τον περιορισμό της ελευθερίας του Τύπου και της ελευθερίας της έκφρασης, όταν απαγορεύεται η είσοδος σε ανεπιθύμητα μέσα ενημέρωσης και ειδησεογραφικά πρακτορεία στον Λευκό Οίκο και κλείνει η κάνουλα της χρηματοδότησης για ανεπιθύμητους ερευνητές, ακόμη και για πανεπιστήμια; Η δεύτερη κυβέρνηση Τραμπ διχάζει την Αμερική όπως ποτέ άλλοτε.
Πόσα, όμως, απ' αυτά που έταξε ο Τραμπ στους Αμερικανούς ψηφοφόρους στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας του έχει κάνει πράξη;
Ο πόλεμος μαίνεται ακόμη στην Ουκρανία
Από τον Μάιο του 2023 είχε υποσχεθεί ο Τραμπ ότι σε περίπτωση επανεκλογής του θα τερμάτιζε σε 24 ώρες τον πόλεμο στην Ουκρανία. Ωστόσο, η σύγκρουση μαίνεται ακόμη κι ο ένοικος του Λευκού Οίκου έχει διαπιστώσει στο μεταξύ πως ούτε αυτός μπορεί να φέρει την ειρήνη.
Ήδη στην πρώτη τηλεφωνική του συνομιλία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν ο Τραμπ έκανε εκτεταμένες παραχωρήσεις στον Ρώσο πρόεδρο. Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι, από την άλλη πλευρά, δέχθηκε σκαιή επίθεση στον Λευκό Οίκο από τον Τραμπ και τον αντιπρόεδρό του, Τζέι Ντι Βανς, τον οποίο κατηγόρησαν για αγνωμοσύνη.
Οι ΗΠΑ εργάζονται για μια λύση χωρίς ιδιαίτερο συντονισμό με τους συμμάχους τους - και κλίνουν εγγύτερα στη ρωσική πλευρά παρά στην ουκρανική, με τον λαό της δεύτερης σοκαρισμένο από τη στροφή 180 μοιρών που έκανε η πιο σημαντική από τις χώρες που υποστηρίζαν το Κίεβο.
Σοκ στην Ευρώπη
Αλλά και οι Δυτικοί εταίροι των ΗΠΑ ανησυχούν. Ο Τραμπ έχει επανειλημμένως αμφισβητήσει την προσήλωση των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ. Δήλωσε, μάλιστα, ότι δεν θα υπερασπιστεί τα κράτη-μέλη της Συμμαχίας που κατά τη γνώμη του δεν δαπανούν αρκετά για την άμυνά τους σε περίπτωση που δεχθούν επίθεση από τις δυνάμεις του Πούτιν, αν και αργότερα υπαναχώρησε. Έτσι, στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι πλέον σαφές πως δεν μπορούν πλέον να βασίζονται στους κάποτε στενούς φίλους τους στην Αμερική.
Ταυτόχρονα, οι βλέψεις του Τραμπ για την πλούσια σε σπάνιες γαίες και ορυκτό πλούτο Γροιλανδία έχουν πυροδοτήσει την οργή των κατοίκων του νησιού της Αρκτικής και της Δανίας, ενώ οι απειλές του για ανάκτηση του ελέγχου της Διώρυγας του Παναμά προκάλεσαν την έντονη αντίδραση της κυβέρνησης της χώρας της Κεντρικής Αμερικής.
Μεταναστευτικό και απελάσεις
Το μεταναστευτικό ήταν ένα από τα αγαπημένα θέματα του Τραμπ στη διάρκεια της προεκλογικής καμπάνιας. Σε εκδήλωση στη Νέα Υόρκη τον Οκτώβριο του 2024 υποσχέθηκε ότι, αν κέρδιζε τις εκλογές, θα ξεκινούσε το μεγαλύτερο πρόγραμμα απελάσεων στην ιστορία των ΗΠΑ. Ο Τραμπ δήλωσε ότι «θα βάλει τους αιμοδιψείς εγκληματίες στη φυλακή και στη συνέχεια θα τους βγάλει από τη χώρα μας το συντομότερο δυνατόν».
Τον Φεβρουάριο, με τη συμπλήρωση ενός μήνα της δεύτερης θητείας του Τραμπ, η κυβέρνησή του απέλασε περίπου 11.000 μετανάστες έναντι 12.000 που είχαν απελαθεί τον Φεβρουάριο του 2021, τον πρώτο μήνα της διακυβέρνησης του Τζο Μπάιντεν. Ωστόσο, όπως αναφέρει το NBC News, υπό την προεδρία Τραμπ λιγότεροι μετανάστες εισέρχονται στις ΗΠΑ διασχίζοντας τα νότια σύνορα με το Μεξικό. Ο Τραμπ έχει σίγουρα κάνει τη μετανάστευση πιο δύσκολη, επισημαίνει ο καθηγητής Μαλόουν. Και συμπληρώνει: «Κάποιοι θα το χαρακτήριζαν αυτό επιτυχία, άλλοι θα το χαρακτήριζαν ασύμβατο με τις αμερικανικές αξίες».
Η πορεία της αμερικανικής οικονομίας
Ο Τραμπ προεκλογικά είχε κάνει λόγο για απότομη ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας. Μία από τις υποσχέσεις του ήταν «να κάνουμε την Αμερική ξανά προσιτή», ότι θα υποχωρούσαν οι τιμές των καταναλωτικών προϊόντων από την πρώτη κιόλας ημέρα της προεδρίας του.
Αυτό έχει συμβεί σε ορισμένους τομείς, όπως π.χ. με τη βενζίνη και τις τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων και του κόστους διανυκτέρευσης σε ξενοδοχεία. Αλλά οι μέσες τιμές των αγαθών εξαιρουμένων των ιδιαίτερα κυμαινόμενων τιμών της βενζίνης και των τροφίμων, ήταν 2,8% υψηλότερες τον Μάρτιο σε σχέση με έναν χρόνο νωρίτερα, αναφέρει το πρακτορείο ειδήσεων AP.
Για πολλούς Αμερικανούς η επίσκεψη στο σούπερ μάρκετ εξακολουθεί να είναι τόσο ακριβή όσο ήταν στην αρχή της θητείας του Τραμπ. Τα εβδομαδιαία ψώνια για ένα νοικοκυριό δύο ατόμων μπορεί να κοστίζουν περισσότερα από 150 δολάρια, ακόμη και εκτός των ακριβών μεγαλουπόλεων.
Οι δασμοί του Τραμπ
Μετά την εκλογή του, ο Τραμπ ανακοίνωσε ότι θα τερματίσει τη «γελοία πολιτική των ανοιχτών συνόρων» και θα μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ με την επιβολή δασμών ίσων με αυτούς που επιβάλλει ο αντίστοιχος εταίρος σε αμερικανικά προϊόντα. Και το έκανε τον Απρίλιο. Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις οι δασμοί που επέβαλε η κυβέρνηση Τραμπ ΗΠΑ ήταν ακόμη υψηλότεροι, πυροδοτώντας αναταραχή στο εσωτερικό των ΗΠΑ και νευρικότητα στους συμμάχους τους, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και γείτονες όπως το Μεξικό και ο Καναδάς.
Επενδυτές ανά την υφήλιο παρακολουθούν με αγωνία τις κινήσεις του Τραμπ, οι οποίες προκαλούν αβεβαιότητα σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο εμπορικός πόλεμός του με την Κίνα προβληματίζει επιχειρήσεις και επενδυτές, που ζυγίζουν με μεγάλη προσοχή τις επόμενες κινήσεις τους.
Όσο για τους Αμερικανούς καταναλωτές, οι δασμοί του Τραμπ καθιστούν ορισμένα προϊόντα ακριβότερα. Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Ερευνών Pew, οι Αμερικανοί είναι πλέον πιο επικριτικοί για την οικονομική κατάσταση και το μέλλον της χώρας τους απ' ό,τι τον Φεβρουάριο, λίγο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Τραμπ και πριν από την ανακοίνωση των δασμών του.
«Δεν υπάρχει σταθερότητα στην κυβέρνηση Τραμπ»
Την αβεβαιότητα επιτείνει το ότι η κυβέρνηση Τραμπ αναστέλλει ή αποσύρει τους δασμούς τόσο γρήγορα όσο τους εισάγει - κινήσεις που, σύμφωνα με τον Μαλόουν, είναι κακές για τον κεντρικό πυλώνα οποιασδήποτε εύρυθμης λειτουργίας κυβέρνησης: τη σταθερότητα.
«Οι πρώτες 100 ημέρες του Τραμπ ήταν μια περιδίνηση, όμως δεν σημειώθηκε μόνον πρόοδος, αλλά και πισωγυρίσματα», σημειώνει ο καθηγητής Πολιτικών Επιστημών. Η κυβέρνηση Τραμπ εισήγαγε πολλά μέτρα και μετά τα ανακάλεσε, όπως φάνηκε με τους δασμούς, αλλά και με τις απολύσεις σε πολλά υπουργεία. Αρχικά, χιλιάδες άνθρωποι απολύθηκαν. Όταν λίγο αργότερα αποκαλύφθηκε ότι ορισμένοι από αυτούς τους υπαλλήλους, για παράδειγμα στους τομείς της αεροπορίας ή της πυρηνικής ασφάλειας, ήταν απαραίτητοι, επαναπροσλήφθηκαν. «Είναι πολύ δύσκολο να διοικήσεις μια κυβέρνηση με αυτόν τον τρόπο», συνεχίζει ο Μαλόουν, καταλήγοντας: «Όλες οι κυβερνήσεις χρειάζονται συνέπεια, προβλεψιμότητα και σταθερότητα. Και αυτά δεν τα έχουμε αυτή τη στιγμή».