Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων αποκαλύπτει την υποθαλάσσια υδροθερμική δραστηριότητα φέρνοντας στο φως έναν ζωντανό κόσμο γεωλογίας και βιολογίας.
Κάτω από τα καταγάλανα νερά της Μήλου κρύβεται ένας κόσμος που
μοιάζει με επιστημονική φαντασία. Υδροθερμικές «καμινάδες» αναδύονται από τον βυθό, απελευθερώνοντας θερμά ρευστά και αέρια, καλυμμένες από λευκά και κόκκινα μικροβιακά «χαλιά», δημιουργώντας ένα ζωντανό υποβρύχιο θέατρο γεωλογικής και βιολογικής δραστηριότητας.
Πρόσφατες αποστολές αποκάλυψαν για πρώτη φορά τρία μεγάλα υδροθερμικά πεδία σε βάθη από 30 έως 230 μέτρα, καθιστώντας το σύστημα της Μήλου το μεγαλύτερο γνωστό ρηχο-ενδιάμεσο υδροθερμικό πεδίο στη Μεσόγειο. Η ανακάλυψη έγινε δυνατή χάρη στην εξαιρετική ομάδα νέων αλλά
έμπειρων επιστημόνων που συνεργάστηκαν στο πλαίσιο Ελληνογερμανικής αποστολής. Χρησιμοποιώντας το ερευνητικό σκάφος R/V METEOR, το τηλεχειριζόμενο υποβρύχιο ROV MARUM-SQUID και το αυτόνομο υποβρύχιο όχημα AUV MARUM SEAL, οι ερευνητές συνδύασαν υψηλής ανάλυσης χαρτογράφηση με οπτικές παρατηρήσεις και συλλογή δειγμάτων, αποτυπώνοντας με μοναδική λεπτομέρεια τον υποβρύχιο κόσμο της Μήλου.
Όπως αναφέρει σε ανάρτησή της η καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, Εύη Νομικού, τα τρία υδροθερμικά πεδία εντοπίστηκαν στις περιοχές Αγία Κυριακή, Παλαιοχώρι–Θειορυχεία και Βάνι, όλα ευθυγραμμισμένα με ενεργά ρήγματα Ανατολής–Δύσης και Βορρά–Νότου και συνδεδεμένα με το τεκτονικό σύστημα του Κόλπου Μήλο, Φυριπλάκα. Η γεωγραφική τους κατανομή υπογραμμίζει τον ισχυρό τεκτονικό έλεγχο που καθορίζει την εμφάνιση, την ένταση και τη μορφολογία των υδροθερμικών εκπομπών.
Η παρατήρηση των βυθικών χαρακτηριστικών αποκάλυψε μια διμορφική κατανομή των αερίων, με κορυφές περίπου στα 130 και 180 μέτρα, ενώ στην περιοχή του Παλαιοχωρίου–Θειορυχείων παρατηρήθηκε και μια τρίτη κορύφωση γύρω στα 210 μέτρα. Στα ρηχά πεδία, τα αμμώδη υποστρώματα καλύπτονται από λευκά μικροβιακά χαλιά και εκπέμπουν έντονα αέρια, ενώ στα βαθύτερα πεδία οι καμινάδες εκπομπής CO₂ και τα υδροθερμικά ρευστά που φτάνουν θερμοκρασίες >180°C δείχνουν μια ενεργή, επίμονη
υδροθερμική κυκλοφορία. Οι επιστήμονες κατέγραψαν επίσης
ποικιλία μορφολογιών, από μικρές κοιλότητες και χαμηλά μανιτάρια
αερίων, έως τεράστια ιζηματογενή «μπλοκ» που μοιάζουν με
γιγάντια Lego, τα οποία δημιουργούν ένα μοναδικό υποβρύχιο τοπίο.
Μήλος: Φυσικό εργαστήριο για τη μελέτη της ηφαιστειότητας
Η Μήλος, με την πολύπλοκη ηφαιστειακή και τεκτονική της ιστορία,
προσφέρει ιδανικές συνθήκες για τη δημιουργία αυτών των πεδίων.
Τα ρήγματα λειτουργούν ως φυσικοί σωλήνες, επιτρέποντας στα γεωθερμικά ρευστά να φτάνουν στην επιφάνεια και να διαμορφώνουν τη μορφολογία του βυθού. Η έρευνα έδειξε επίσης ότι το βάθος, η γεωμορφολογία και η σύσταση των υποστρωμάτων επηρεάζουν την κατανομή των αερίων και τη χημική σύσταση των υδροθερμικών ρευστών, προσφέροντας πολύτιμες πληροφορίες για τη δυναμική της υποθαλάσσιας κυκλοφορίας.
Η σημασία αυτής της ανακάλυψης είναι πολλαπλή. Η Μήλος αναδεικνύεται σε φυσικό εργαστήριο για τη μελέτη της ηφαιστειότητας, των ενεργών ρηγμάτων, των υδροθερμικών συστημάτων και των βιογεωχημικών διεργασιών. Παράλληλα, η αποτύπωση αυτών των πεδίων προσφέρει νέες γνώσεις για το πώς η τεκτονική δομή και η ηφαιστειακή δραστηριότητα διαμορφώνουν το βυθό, καθώς και για τις βιολογικές κοινότητες που αναπτύσσονται σε ακραίες συνθήκες.
Η διεθνής ομάδα περιλάμβανε επιστήμονες από το ΕΚΠΑ, το MARUM- University of Bremen, το FAU Erlangen–Nürnberg, το ICBM – University of Oldenburg και το Constructor University Bremen, ενώ τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο έγκριτο περιοδικό Scientific Reports (Nature Group).
Η Μήλος αποκαλύπτει έτσι ένα κρυμμένο, δυναμικό υποβρύχιο κόσμο, όπου η Γη αναπνέει κάτω από τα νερά της, προσφέροντας εικόνες και δεδομένα που συνδυάζουν θερμότητα, αέρια, μικροβιακά χαλιά και σπάνιες χημικές ουσίες, σε ένα ζωντανό εργαστήριο για επιστήμονες και ερευνητές από όλο τον κόσμο.