«Όταν βλέπετε κάτι, μην το καταπίνετε αμάσητο. Δείτε το με μια προσοχή μήπως πρόκειται για ψευδή είδηση. Ελέγξτε το μέσο που το στέλνει. Μήπως το μέσο έχει εμφανιστεί πρώτη φορά; Μήπως δεν έχει διασταυρωμένες πληροφορίες;»
«Δεύτερον, ελέγξτε την ιστορία, ψάξτε να δείτε τα δεδομένα που αναφέρει το συγκεκριμένο κείμενο. Υπάρχουν κάπου αλλού; Καταγράφονται σε αξιόπιστες πηγές που περιλαμβάνονται στις μηχανές αναζήτησης; Ελέγξτε την προώθηση. Ποιος προωθεί αυτή την ιστορία; Υπάρχει υπογραφή; Και μια τελευταία οδηγία: πριν κοινοποιήσετε ελέγξτε. Όλα τα ψέματα, όλη η παραπληροφόρηση, όλες οι θεωρίες συνωμοσίας, έρχονται από την ευκολία ότι βλέπουμε κάτι εντυπωσιακό και απλώς το αναπαράγουμε». Με τα λόγια αυτά, η ευρωβουλευτής της ΝΔ - ΕΛΚ Μαρία Σπυράκη απευθύνθηκε σε μαθητές 17 σχολείων της δυτικής Θεσσαλονίκης και περιέγραψε τα βήματα με τα οποία μπορεί κανείς να αναγνωρίσει περιπτώσεις παραπληροφόρησης και ψευδών ειδήσεων.
Μιλώντας στην εκδήλωση που διοργάνωσε, για τα fake news σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ) και πραγματοποιήθηκε στο Καραπάντσειο Πολιτιστικό Κέντρο Αμπελοκήπων, η κ. Σπυράκη τόνισε ότι ο εντοπισμός των ψευδών ειδήσεων αποτελεί προτεραιότητα της αρμόδιας Ευρωπαίας Επιτρόπου Μαρίγια Γκάμπριελ. Γνωστοποίησε ακόμη ότι ο κώδικας πληροφόρησης των νέων ανθρώπων που συνέταξε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και δημοσιεύτηκε στις 11 Οκτωβρίου έχει στόχο την ενίσχυση της ψηφιακής εκπαίδευσης των νέων.
Στοιχεία του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου Ψηφιακών Μέσων για fake news
Μεταξύ άλλων, επισήμανε ότι το 80% των Ευρωπαίων θεωρεί ότι οι ψεύτικες ειδήσεις συνιστούν πρόβλημα δημοκρατίας ενώ στην Ελλάδα το ίδιο ποσοστό φτάνει το 91%. Γνωστοποίησε ότι στις 17 Οκτωβρίου δημοσιεύτηκαν τα τελευταία στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Ψηφιακών Μέσων για τις τάσεις του φαινομένου τον μήνα Σεπτέμβριο και σύμφωνα με αυτά, δεδομένα από 27 χώρες έδειξαν ότι οι κυριότερες τάσεις των ψευδών ειδήσεων σχετίζονται με τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την κλιματική αλλαγή και την πανδημία του κορονοϊού. Παράλληλα στο Tik Tok, το ένα στα 5 βίντεο που προβάλλονται μπορεί να είναι ψευδές ενώ υπάρχουν και αναφορές στη δράση των bots, προγραμμάτων που εκτελούν αυτοματοποιημένες λειτουργίες στο διαδίκτυο.
Η κ. Σπυράκη τόνισε ότι η σημερινή εκδήλωση είναι η πρώτη συζήτηση που γίνεται στην Ελλάδα μετά τη δημοσιοποίηση των στοιχείων αυτών και τις σχετικές ανακοινώσεις της επιτρόπου Γκάμπριελ. Για τη σχετική δράση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέφερε ότι υπάρχει ένα πολύ ισχυρό νομοθετικό πλαίσιο που θα εφαρμοστεί από την 1η Ιανουαρίου του 2024 και σε αυτό υπάρχει ένα πολύ σημαντικό κομμάτι για τη λογοδοσία από κάθε ηλεκτρονική πλατφόρμα, αν αυτή έχει παράνομα προϊόντα και υπηρεσίες.
Το 58% των νέων παιδιών ενημερώνονται από τα κοινωνικά δίκτυα
Στοιχεία έρευνας που πραγματοποίησε το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας σε 14.000 παιδιά και δείχνουν ότι τα νέα παιδιά σε ποσοστό 58% ενημερώνονται από τα κοινωνικά δίκτυο παρουσίασε στην εκδήλωση η υπεύθυνη επικοινωνίας του Κέντρου του ΙΤΕ, Κατερίνα Ψαρουδάκη.
Η ίδια επισήμανε ότι το γεγονός αυτό ενέχει κινδύνους ενώ γνωστοποίησε ότι τα παρακλάδια της παραπληροφόρησης είναι οι ψευδείς πληροφορίες που κοινοποιούνται χωρίς πρόθεση πρόκλησης βλάβης, οι ψευδείς πληροφορίες που κοινοποιούνται σκόπιμα για να προκαλέσουν βλάβη και αληθινές πληροφορίες που μεταδίδονται σκόπιμα για να προκαλέσουν βλάβη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το revenge porn.
Τι είναι τα deep fake videos
Η κ. Ψαρουδάκη αναφέρθηκε και στα deep fake videos, τα οποία, όπως είπε, χρησιμοποιούν τελευταία τεχνολογία που μαθαίνει τα χαρακτηριστικά ενός προσώπου και αντικαθιστά τα χαρακτηριστικά του προσώπου με κάποιο άλλο πρόσωπο. Συνέστησε δε, στα παιδιά, όταν βλέπουν κάποιο περιεχόμενο στο διαδίκτυο να αντιμετωπίζουν με κριτικό μάτι οτιδήποτε διαβάζουν και να προσέχουν τη φωτογραφία, κάποιο ενδεχόμενο μη λειτουργικό link, τα προϊόντα αυτόματης μετάφρασης, τα τυχόν ορθογραφικά ή συντακτικά λάθη, την έλλειψη συντάκτη και ημερομηνίας, την παρουσία ισχυρισμών χωρίς αποδείξεις και τους υπερβολικούς τίτλους. Όλα αυτά, όπως είπε, μπορεί να αποτελούν σοβαρές ενδείξεις παραπληροφόρησης.
Από την πλευρά της, η υπεύθυνη προώθησης του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του ΙΤΕ Μαριεύα Καρκανάκη παρουσίασε τρόπους με τους οποίους τα παιδιά μπορούν να διαπιστώσουν, αν μια φωτογραφία που υπάρχει στο διαδίκτυο έχει υποστεί επεξεργασία.
Χαιρετίζοντας την εκδήλωση, ο δήμαρχος Αμπελοκήπων - Μενεμένης Λάζαρος Κυρίζογλου είπε ότι η τεχνολογία πρέπει να βρίσκεται στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι το αντίθετο ενώ ο Διευθυντής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Δυτικής Θεσσαλονίκης Χρήστος Ρουμπίδης τόνισε ότι το θέμα της εκδήλωσης που αφορά στην παραπληροφόρηση και τις ψεύτικες ειδήσεις αφορά διαχρονικά όλες τις ηλικίες, από μικρά παιδιά μέχρι την τρίτη ηλικία.
Ακολούθησαν οι παρουσιάσεις εργασιών (βίντεο, εφαρμογές, δρώμενα κ.α.) που υλοποίησαν μαθητές και μαθήτριες από 17 Γυμνάσια και Λύκεια της δυτικής Θεσσαλονίκης, με τις προτάσεις τους για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης και των ψεύτικων ειδήσεων. Μέσα από τη διαδικασία αυτή αναδείχτηκε η καλύτερη πρόταση, ενώ τα μέλη της ομάδας θα ταξιδέψουν στις Βρυξέλλες και θα επισκεφθούν το Ευρωκοινοβούλιο όπου θα ξεναγηθούν από την ευρωβουλευτή Μαρία Σπυράκη.