Ένα ολικό «λίφτινγκ» στις υπηρεσίες -και τις δυνατότητες- του Κτηματολογίου περιλαμβάνει το νομοσχέδιο του υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης που κατατέθηκε χθες στη Βουλή.
Πρόκειται για το σχέδιο νόμου «Εκσυγχρονισμός του Ελληνικού Κτηματολογίου, νέες ψηφιακές υπηρεσίες και ενίσχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης» το οποίο τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 17 Ιουλίου και το οποίο περιλαμβάνει μια σειρά από διατάξεις σχετικά με την επιτάχυνση της κτηματογράφησης, την απλοποίηση και ψηφιοποίηση των διαδικασιών που διαθέτει το Ελληνικό Κτηματολόγιο στους πολίτες, καθώς επίσης και την αναδιοργάνωση του φορέα, ώστε να παρέχει καλύτερης ποιότητας υπηρεσίες.
Με το νομοσχέδιο εισάγονται νέα ψηφιακά «εργαλεία» -όπως το myAuto και το myPhoto- ενώ καθιερώνεται και ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Μεταβίβασης Ακινήτου, που αναμένεται να διευκολύνει σημαντικά τις αγοραπωλησίες.
Κτηματολόγιο: Τα 4 «κλειδιά» του νέου νομοσχεδίου
Το νομοσχέδιο για το Κτηματολόγιο και τις νέες ψηφιακές υπηρεσίες είναι χωρισμένο σε δυο βασικά μέρη και τέσσερα σημεία. Στο πρώτο του σκέλος περιγράφονται τα νέα «εργαλεία».
Έρχεται ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Μεταβίβασης Ακινήτου
Ενα μεγάλο τμήμα του νομοσχεδίου αφορά τον Ηλεκτρονικό Φάκελο Μεταβίβασης Ακινήτου, με το οποίο απλοποιούνται οι διαδικασίες αγοραπωλησίας. Σύμφωνα με το υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης, στο εξής η διαδικασία θα ξεκινά και θα ολοκληρώνεται ηλεκτρονικά στο γραφείο του συμβολαιογράφου, παρέχοντας σε όλους τους συμβαλλόμενους όλα τα εχέγγυα ότι η αγοραπωλησία θα ολοκληρωθεί ορθά.
Καθοριστικό ρόλο προκειμένου να απλοποιηθεί και να επιταχυνθεί η διαδικασία μεταβίβασης ακινήτου θα έχει η ψηφιοποίηση περισσότερων από 17 πιστοποιητικών. Τα συγκεκριμένα έγγραφα, τα οποία μέχρι σήμερα αναζητούνται σε έντυπη μορφή από μια σειρά υπηρεσιών, σύμφωνα με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου θα χορηγούνται ηλεκτρονικά, μέσα από ένα εκτεταμένο πλαίσιο διασυνδέσεων μεταξύ των μητρώων του Δημοσίου.
Κτηματολόγιο: Οργανωτική αναδιάρθρωση του φορέα
Για την εύρυθμη λειτουργία του Φορέα και με σκοπό να μπορεί αυτός να ανταποκριθεί στις ανάγκες του θεσμικού πλαισίου, το προτεινόμενο σχέδιο νόμου περιλαμβάνει και διατάξεις οργανωτικού χαρακτήρα με τις οποίες το Κτηματολόγιο αποκτά ευελιξία και επάρκεια σε προσωπικό και λοιπούς πόρους. Στον οδηγό του υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης για το νέο νομοσχέδιο αναφέρονται οι νέες διατάξεις με τις οποίες εισάγονται:
• Η δυνατότητα σύναψης προγραμματικών συμβάσεων με το ΤΕΕ για την παροχή υποστηρικτικών τεχνικών υπηρεσιών στον Φορέα
• Η δημιουργία μητρώου διαπιστευμένων μηχανικών για την υποστήριξη στις ενημερώσεις των κτηματολογικών διαγραμμάτων
• Η παροχή «δεύτερης ευκαιρίας» στους άμισθους υποθηκοφύλακες και τους υπαλλήλους των έμμισθων υποθηκοφυλακείων να μεταφερθούν στον Φορέα.
Τα οφέλη που εκτιμάται ότι θα προκύψουν με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου είναι επιγραμματικά τα εξής:
• Ταχύτερη ολοκλήρωση του Κτηματολογίου
• Καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών με πρόσβαση στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες για το σύνολο των δικαιωμάτων στην επικράτεια
• Άνοδος της χώρας στην κατάταξη «Doing Business» της Παγκόσμιας Τράπεζας
• Προσέλκυση επενδύσεων, ανάπτυξη και εξωστρέφεια
• Γρήγορη διόρθωση των ανακριβών πρώτων κτηματολογικών εγγραφών
• Ταχεία επίλυση περιπτώσεων όπου υπάρχει συναίνεση των μερών
«Γκάζια» στην έναρξη του Εθνικού Κτηματολογίου
Με το νομοσχέδιο επιχειρείται, επιπλέον, να επιταχυνθεί η έναρξη λειτουργίας του Κτηματολογίου. Σύμφωνα με το υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης, υπό το ισχύον καθεστώς, της έναρξης λειτουργίας του Κτηματολογίου σε μια περιοχή, προηγείται μια χρονοβόρα και κοστοβόρα διαδικασία κτηματογράφησης, η οποία διαρκεί –ή προβλέπεται να διαρκέσει– περίπου τέσσερα συνολικά έτη.
Αυτές η καθυστερήσεις οφείλονται στις φάσεις που ακολουθούν μετά την υποβολή δηλώσεων εγγραπτέων δικαιωμάτων από τους πολίτες, όπως ο έλεγχος νομιμότητάς τους, η ανάρτηση των στοιχείων, η υποβολή αιτήσεων διόρθωσης ή ενστάσεων, η εξέτασή τους από το γραφείο κτηματογράφησης ή τις επιτροπές ενστάσεων, αντίστοιχα, και η αναμόρφωση των κτηματολογικών πινάκων και διαγραμμάτων μετά από την εκδίκαση και έκδοση αποφάσεων επί όλων των υποβληθεισών ενστάσεων.
Τελικά, μετά την αναμόρφωση των κτηματολογικών στοιχείων εκδίδεται η διαπιστωτική πράξη περαίωσης της κτηματογράφησης και ο Προϊστάμενος του Κτηματολογικού Γραφείου προβαίνει στις πρώτες εγγραφές στα κτηματολογικά βιβλία.
Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου θα επιταχυνθεί κατά τουλάχιστον δύο χρόνια η έναρξη λειτουργίας του Κτηματολογίου στις περιοχές όπου ακόμα εκκρεμεί η διαδικασία κτηματογράφησης.
Πιο εύκολες οι διορθώσεις πρώτων εγγραφών
Με το νομοσχέδιο δίνεται, επιπλέον, παράταση ενός έτους (έως 31-12-2022) για τη διόρθωση ανακριβειών των πρώτων κτηματολογικών εγγραφών. Δίδεται, δηλαδή, η δυνατότητα διόρθωσης (εξωδικαστικά ή δικαστικά) όλων των σφαλμάτων, είτε αφορούν σε ακίνητα γνωστού είτε άγνωστου ιδιοκτήτη. Ενόψει μάλιστα του ότι στις 31-12-2021 όλα τα ακίνητα που είχαν καταγραφεί ως άγνωστου ιδιοκτήτη θα περιέρχονταν στο Ελληνικό Δημόσιο, η παραπάνω παράταση είναι απολύτως απαραίτητη προκειμένου οι πολίτες να ελέγξουν τις πρώτες εγγραφές των ακινήτων τους και να τις διορθώσουν ώστε να προφυλάξουν την περιουσία τους.
Επιπλέον, με το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο εισάγεται η δυνατότητα διόρθωσης ανακριβειών των πρώτων κτηματολογικών εγγραφών με τη διαδικασία της διαμεσολάβησης. Τούτο αποτελεί πρωτοτυπία, καθώς μέχρι σήμερα για τις σχετικές διορθώσεις απαιτείται η έκδοση αμετάκλητης δικαστικής απόφασης (μετά και τον Άρειο Πάγο). Πλέον, οι ιδιώτες, εάν συμφωνούν, μπορούν να λύνουν τη διαφορά συμβιβαστικά γλιτώνοντας χρόνο και χρήμα. Εξάλλου, η εν λόγω αλλαγή εμπίπτει στη γενικότερη πρόθεση της Κυβέρνησης για ικανοποίηση της επιταγής των θεσμών για προώθηση των εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης των διαφορών.
Πάντως, για την εν γένει βελτίωση της ποιότητας της παρεχόμενης δικαστικής προστασίας προβλέπεται ο ορισμός Κτηματολογικού Εφέτη, εξειδικευμένου δηλαδή δικαστή, που θα κρίνει σε δεύτερο βαθμό τις σχετικές υποθέσεις. Μάλιστα, αποσκοπώντας στην επιμόρφωση των δικαστών όλων των βαθμών, επιχειρείται η διενέργεια σχετικών εκπαιδευτικών σεμιναρίων.
Επίσης, αναμορφώνεται η διαδικασία διόρθωσης προδήλων σφαλμάτων με την ένδειξη «άγνωστου ιδιοκτήτη». Μέχρι σήμερα, για να διορθωθούν με τη σχετική διαδικασία οι εγγραφές «άγνωστου ιδιοκτήτη» απαιτείτο η ρητή συναίνεση του Ελληνικού Δημοσίου, την οποία το τελευταίο ουδέποτε χορηγούσε. Με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου η συναίνεση του Ελληνικού Δημοσίου για τη διόρθωση του σχετικού προδήλου σφάλματος θα τεκμαίρεται από την μη προβολή αντιρρήσεων εντός εξήντα (60) ημερών από την επίδοση σε αυτό της αίτησης. Σε μια τέτοια περίπτωση ο Προϊστάμενος του Κτηματολογικού Γραφείου, εάν συντρέχουν και οι λοιπές νόμιμες προϋποθέσεις, θα οφείλει να διορθώσει τη σχετική κτηματολογική εγγραφή. Η παραπάνω εξέλιξη θα βοηθήσει στην αποσυμφόρηση των δικαστηρίων, καθώς οι Προϊστάμενοι των Κτηματολογικών Γραφείων μέχρι σήμερα είχαν την τάση να απορρίπτουν, ακόμη και αβάσιμα, σχετικές αιτήσεις παραπέμποντας τους ιδιοκτήτες σε μακρόχρονους δικαστικούς αγώνες.
Με σκοπό την παροχή επιπλέον δυνατοτήτων εξωδικαστικής διόρθωσης των ανακριβειών των πρώτων εγγραφών, με το νομοσχέδιο προβλέπεται η συγκρότηση τριμελών επιτροπών στις οποίες οι πολίτες θα μπορούν, εάν το επιθυμούν, να προσφεύγουν όταν ο Προϊστάμενος ενός Κτηματολογικού Γραφείου αρνείται την καταχώριση μιας πράξης ή απορρίπτει αδικαιολόγητα μια αίτηση διόρθωσης. Πάντως, οι ιδιοκτήτες θα μπορούν, εάν το προτιμούν, να προσφεύγουν απευθείας δικαστικά για να ανατρέψουν την αρνητική απάντηση του Προϊσταμένου.