Η ενεργότερη ανάμειξη του αμερικανικού παράγοντα στις ενεργειακές εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο δημιουργεί νέα δεδομένα στην περιοχή, προκαλώντας αισιοδοξία στην Αθήνα, που βλέπει πως το ενδιαφέρον των Αμερικανών μπορεί να καθορίσει το γεωπολιτικό παιχνίδι στην περιοχή της Αν. Μεσογείου.
Η χθεσινή ανακοίνωση της κοινής επίσημης αίτησης ενδιαφέροντος από την αμερικανική Chevron και την ελληνική HelleniQ Energy για έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων νότια της Πελοποννήσου και της Κρήτης, κοντά στα όρια της μέσης γραμμής μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, ερμηνεύτηκε από την Αθήνα ως επιβεβαίωση των διαχρονικών ελληνικών θέσεων, που εδράζονται στο Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της θάλασσας, και δείχνει σεβασμό στη διεθνή νομιμότητα, σε αντίθεση με τις παράνομες θέσεις που προσπαθεί να επιβάλει η Άγκυρα στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Σε αυτό συντείνει και το γεγονός πως παρότι μέρος του θαλάσσιου οικοπέδου «Νότια Κρήτης ΙΙ», για το οποίο έχει δείξει ενδιαφέρον ο αμερικανικός ενεργειακός κολοσσός, επικαλύπτεται με την περιοχή του τουρκολιβυκού μνημονίου, οι Αμερικανοί προχώρησαν στην κατάθεση της προσφοράς, χωρίς να συναισθάνονται την ύπαρξη γεωπολιτικού κινδύνου.
Εξάλλου, το τελευταίο διάστημα η ελληνική διπλωματία είχε προεξοφλήσει πως η ισχύς του τουρκολιβυκού μνημονίου θα κριθεί στο πεδίο, επισημαίνοντας πως οποιαδήποτε εμπλοκή αμερικανικών εταιρειών αυτομάτως θα αποδείκνυε πως για τη διεθνή κοινότητα η ύπαρξη του τουρκολιβυκού μνημονίου δεν παράγει τετελεσμένα στην πράξη.
Βέβαια, η παρουσία ιδιωτικών εταιρειών στην περιοχή δεν συνεπάγεται αυτόματα και νομική κατοχύρωση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας. Αυτή μπορεί να προκύψει μετά από διμερή οριοθέτηση ανάμεσα στα εμπλεκόμενα μέρη.
Νέα δεδομένα στις ελληνολιβυκές σχέσεις -Παράθυρο επανεκκίνησης του διαλόγου
Ωστόσο, στην πράξη κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί πως μετά από ένα μεγάλο διάστημα, κατά τη διάρκεια του οποίου οι ελληνολιβυκές σχέσεις έφτασαν στο ναδίρ, μετά και την κατάθεση δύο ρηματικών διακοινώσεων της μεταβατικής κυβέρνησης της Τρίπολης που αμφισβητούσαν τη μέση γραμμή αλλά και τον ΘΧΣ της Αθήνας, η χθεσινή εξέλιξη δημιουργεί νέα δεδομένα στην άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας αλλά και στον διάλογο για οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών ανάμεσα στις δύο χώρες, που έχει παγώσει την τελευταία δεκαπενταετία.
Συνεπώς, εκτός από τις εγγυήσεις ασφαλείας που προσφέρει η εμπλοκή ενός αμερικανικού κολοσσού στη δύσκολη εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου για την ελληνική διπλωματία, η χθεσινή εξέλιξη θα μπορούσε να αποτελέσει και ένα παράθυρο ευκαιρίας για να ξεπαγώσει ο διάλογος με την αφρικανική χώρα.
Η Chevron «σπάει» τον άξονα Άγκυρας-Τρίπολης
Σύμφωνα με την ανάγνωση της Αθήνας, η απόφαση της Chevron κλονίζει σε έναν βαθμό και την προβολή που έχει το τουρκολιβυκό μνημόνιο στην πολιτική ζωή της Λιβύης.
Στο πρόσφατο ταξίδι τού επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας, Γιώργου Γεραπετρίτη, στα δύο κέντρα εξουσίας της διαιρεμένης χώρας είχε γίνει σαφές πως «αγκάθι» για να προχωρήσει ο διάλογος ανάμεσα στις δύο πλευρές παραμένει το γεγονός πως το τουρκολιβυκό μνημόνιο αποτελεί ταμπού για την πολιτική ελίτ της Λιβύης και η εφαρμογή του δεδομένη. Ως εκ τούτου, όσο πιο πολύ αποδυναμώνεται η ισχύς του εσωτερικά τόσο πιο κοντά μπορεί να φέρει τις δύο χώρες.
Παράλληλα, όπως έγινε σαφές, η Αθήνα δεν θα είχε αντίρρηση η ίδια αμερικανική εταιρεία να δραστηριοποιηθεί και στα οικόπεδα της Λιβύης, τα οποία έχουν προκηρυχθεί νότια από την ελληνική μέση γραμμή και δεν επηρεάζουν κατά βάση την ελληνική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, καθώς η παρουσία του αμερικανικού παράγοντα και στις δύο πλευρές μπορεί να λειτουργήσει σταθεροποιητικά και να επιταχύνει την αναθέρμανση των διμερών σχέσεων με τη Λιβύη.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ελληνική πλευρά θεωρεί πως η δραστηριοποίηση του αμερικανικού κολοσσού ένθεν κακείθεν της μέσης γραμμής θα απομειώσει σταδιακά και τη δυνατότητα παρέμβασης της Άγκυρας, καθώς η εμπλοκή του αμερικανικού παράγοντα θα δυσχεράνει τους σχεδιασμούς και τις μεθοδεύσεις της τουρκικής διπλωματίας ενάντια στις ελληνικές διεκδικήσεις στην περιοχή.
Ο ρόλος των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο και οι στρατηγικές επιδιώξεις της Τουρκίας
Είναι σαφές πως για το καθεστώς Ερντογάν η ενεργή παρουσία των ΗΠΑ στην περιοχή σηματοδοτεί πως ενδεχομένως θα μπορούσε να βρεθεί αντιμέτωπο με τον κίνδυνο οι κινήσεις του να έχουν αρνητικό αντίκτυπο στις επιδιώξεις του Λευκού Οίκου στην Αν. Μεσόγειο, στενεύοντας τα περιθώρια δράσης που έχει στο πεδίο.
Φυσικά, η Τουρκία δεν πρόκειται να εγκαταλείψει τις διαχρονικές θέσεις της για την Αν. Μεσόγειο, ειδικά στις περιπτώσεις που θεωρεί πως ισοδυναμούν με ζητήματα άσκησης κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων. Ωστόσο, η αμερικανική παρουσία θα μπορούσε σε μεγάλο βαθμό να αμβλύνει τις εντάσεις και την παρεμβατικότητα της Άγκυρας στην περιοχή.
Δεν πρέπει να λησμονείται πως η Λιβύη τείνει να δορυφοροποιηθεί από την Άγκυρα, καθώς, πέρα από τη μεταβατική κυβέρνηση της Τρίπολης, που διατηρεί στενές σχέσεις με την Τουρκία, το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια προσπάθεια διείσδυσης του τουρκικού παράγοντα και στο καθεστώς του στρατάρχη Χαφτάρ που ελέγχει το ανατολικό μέρος της χώρας. Πρόσφατα και τα δύο κέντρα εξουσίας έχουν καλέσει τουρκικές εταιρείες να διεξάγουν σεισμικές έρευνες σε θαλάσσιες περιοχές νοτίως της μέσης γραμμής, γεγονός που αποδεικνύει ότι και τα δύο κέντρα εξουσίας της χώρας βρίσκονται σε πλήρη συντονισμό με την Άγκυρα στα ζητήματα των θαλάσσιων ζωνών. Δεν είναι τυχαίο πως οι ρηματικές διακοινώσεις που κατέθεσε η Λιβύη στον ΟΗΕ και υποστηρίχθηκαν από όλες τις πλευρές στο εσωτερικό, ουσιαστικά υπαγορεύθηκαν από την τουρκική διπλωματία.
Chevron: Ενεργειακή «διπλωματία» σε Ελλάδα, Λιβύη και Τουρκία
Πάντως, η Chevron, εκτός από το ενδιαφέρον που έχει εκδηλώσει για την Ελλάδα και τη Λιβύη, φαίνεται πως συζητά και με την Τουρκία για διάφορα ενεργειακά project στη Μεσόγειο, καθώς χθες κορυφαία στελέχη της αμερικανικής εταιρείας είχαν συνάντηση και με τον Τούρκο υπουργό Ενέργειας Αλπασλάν Μπαϊρακτάρ, σε μια χρονική συγκυρία που μοιραία προϊδεάζει πως η άποψη που θέλει την αγορά να καθορίζει το τοπίο και να οδηγεί στο απώτερο μέλλον σε πιο «ήρεμες θάλασσες» στην ανατολική Μεσόγειο, ίσως δεν είναι και τόσο αυθαίρετη.