Πώς ορίζεται μια «κορυφή» στη ζωή ενός ανθρώπου;
Είναι το αποτέλεσμα ενός επαγγελματικού επιτεύγματος; Είναι ένα έργο υψηλής τεχνικής και κοινωνικής σημασίας; Είναι η προσφορά προς την πατρίδα, την πίστη ή την πολιτιστική του ταυτότητα; Ή μήπως είναι όλα αυτά μαζί, πλεγμένα στο νήμα μιας ζωής γεμάτης προκλήσεις και θριάμβους;
Σε αυτά τα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει -όχι θεωρητικά, αλλά βιωματικά- ο πολιτικός μηχανικός και μέλος της ελληνικής ομογένειας στις ΗΠΑ Μανώλης Βελβασάκης, μέσα από το βιβλίο του, με τίτλο: «Σκαρφαλώνοντας στις Κορυφές του Κόσμου».
Το βιβλίο περιγράφει μια ζωή γεμάτη συμβολισμούς, σκληρή δουλειά και απόλυτη αφοσίωση στις αξίες της οικογένειας, της πίστης και του ελληνισμού της Διασποράς.
Οι κορυφές είναι μεταφορικές. Όπως εξηγεί ο ίδιος ο κ. Βεληβασάκης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, «δεν σκαρφάλωσα ούτε στο Έβερεστ ούτε στην κορυφή του Ψηλορείτη - οι κορυφές είναι μεταφορικές». Είναι οι σταθμοί μιας πορείας πενήντα και πλέον ετών, τα επιτεύγματα που άφησαν αποτύπωμα όχι μόνο στην επαγγελματική του διαδρομή, αλλά και στην ομογένεια, στην πολιτιστική και θρησκευτική ταυτότητα, στην «καρδιά» της Αμερικής.
Η αφήγηση του βιβλίου ξεκινά από τα παιδικά του χρόνια στον Καμαριώτη Μαλεβιζίου, ένα μικρό χωριό στις παρυφές του Ψηλορείτη. Από εκεί ξεκινά το όνειρο -«σαν φλόγα και σαν ψίθυρος» όπως το περιγράφει- για να φτάσει «…εκεί που δεν μπορείς», όπως έλεγε ο Καζαντζάκης.
Από τον Ψηλορείτη στις κορυφές του κόσμου
Το πρώτο μεγάλο σταυροδρόμι ήταν η απόφαση να φύγει για σπουδές στην Αμερική. Μια απόφαση που, όπως ομολογεί, του άλλαξε τη ζωή, καθώς του άνοιξε δρόμους και του προσέφερε ευκαιρίες, τις οποίες αξιοποίησε με επιμονή, υπομονή και πίστη στον εαυτό του. Το ταξίδι από την Κρήτη στη Νέα Υόρκη δεν ήταν απλώς γεωγραφικό. Ήταν και εσωτερικό. Από ένα παιδί του χωριού σε έναν επαγγελματία μηχανικό που βρέθηκε να εργάζεται στα σπουδαιότερα έργα υποδομής της Αμερικής.
Ανάμεσα σε αυτά, ξεχωρίζουν κάποιες κορυφές με βαθύ συμβολισμό. Η αποκατάσταση του τρούλου του Καπιτωλίου στην Ουάσινγκτον, για τον ίδιο «δεν ήταν απλώς τεχνική εργασία», αλλά μια πράξη που ενίσχυε συμβολικά την ίδια τη δημοκρατία, ενώ η αναστήλωση του Ναού του Αγίου Νικολάου στο Ground Zero της Νέας Υόρκης, όπου η τραγωδία της 11ης Σεπτεμβρίου άφησε ανεξίτηλο το στίγμα της, υπήρξε για τον κ. Βεληβασάκη μια κορυφαία στιγμή της πορείας του.
«Η συμβολή μου στην τεχνική μελέτη και ανοικοδόμηση του ναού του Αγίου Νικολάου στο Σημείο Μηδέν στην Νέα Υόρκη, σε συνεργασία με τον αγαπητό φίλο και σπουδαίο αρχιτέκτονα Σαντιάγκο Καλατράβα, υπήρξε για μένα ένα έργο τιμής και βαθιάς ευθύνης. Γιατί συμβολίζει για εμάς τους Έλληνες - και ιδιαίτερα για την Ομογένεια - πολλά περισσότερα από έναν ναό», λέει. Είναι ένας «πνευματικός φάρος του Ελληνισμού της Διασποράς», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Η ρακή που έλιωσε τον πάγο
Ξεχωριστή στιγμή ήταν και η συμμετοχή του, μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1999 στην Τουρκία, στην αποκατάσταση του Αεροδρομίου Ατατούρκ στην Κωνσταντινούπολη. Ένα έργο που δεν ήταν μόνο επαγγελματική πρόκληση, αλλά και προσωπική υπέρβαση: να συνεργαστεί με Τούρκους συναδέλφους, παραμερίζοντας την ιστορική καχυποψία, και να δει στο πρόσωπό τους τον άνθρωπο - όχι τον «άλλον».
Ιδιαίτερη συγκίνηση προκάλεσε η αφήγηση -στη διάρκεια της πρόσφατης παρουσίασης του βιβλίου στην Κρήτη- ενός περιστατικού από εκείνη την αποστολή στην Τουρκία. Στο παγωμένο εργοτάξιο του αεροδρομίου, η ατμόσφαιρα ήταν φορτισμένη και η καχυποψία έκδηλη. Τότε, με μια αυθόρμητη κίνηση, ο κ. Βελβασάκης ζήτησε να τους κεράσουν μια ρακή -- όχι για να πιουν, αλλά για να «σπάσει ο πάγος». Η κίνηση αυτή λειτούργησε σαν γέφυρα. Το τσούγκρισμα των ποτηριών έγινε η αρχή μιας ανθρώπινης σχέσης που ξεπέρασε τα ερείπια της Ιστορίας. «Από εκείνη τη στιγμή, η συνεργασία μας μετατράπηκε σε αλληλεγγύη», θυμάται.
Η Ομογένεια ως «αιώνια κορυφή»
Παρότι εργάστηκε σε εντυπωσιακά έργα μηχανικής, ο ίδιος επιμένει ότι οι πιο σημαντικές του «κορυφές» δεν ήταν τεχνικές, αλλά κοινωνικές και πολιτιστικές. Η ενεργός συμμετοχή του στην ελληνοαμερικανική κοινότητα - από ελληνικά σχολεία και ενορίες μέχρι πολιτιστικούς και επαγγελματικούς συλλόγους - ήταν, όπως τονίζει, «ένα προσωπικό χρέος». Η μεγαλύτερη μάχη είναι να κρατήσουμε τη γλώσσα, την πίστη και τον πολιτισμό μας, εξηγεί ο κ. Βεληβασάκης.
Τρεις λέξεις, τρεις αξίες που διατρέχουν ολόκληρο το βιβλίο του αλλά και τη ζωή του είναι: η γλώσσα, η πίστη και η οικογένεια. Αυτές είναι, όπως τονίζει, ο κορμός της ταυτότητας για τους Έλληνες του εξωτερικού. «Δεν παίρνουμε τίποτα δεδομένο. Ούτε την ταυτότητά μας, ούτε την πίστη μας, ούτε τη γλώσσα μας», σημειώνει. Αυτός είναι και ο λόγος που το βιβλίο του γράφτηκε στα ελληνικά - για να δώσει ένα μήνυμα στις επόμενες γενιές. «Αν δεν σώσουμε εμείς τη γλώσσα μας, δεν θα τη σώσει κανείς».
Εξάλλου, η γλώσσα είναι για τον ίδιο κάτι πολύ περισσότερο από εργαλείο επικοινωνίας. Είναι «φορέας αξιών, τρόπος σκέψης, κρίκος πολιτισμού».
Η Κρήτη ως πυξίδα ζωής
Σε όλη την αφήγησή του, ο κ. Βελβασάκης δεν ξεχνά ποτέ την καταγωγή του. Η Κρήτη, όπως την περιγράφει, είναι ένα «ιδιόρρυθμο τοπίο» που του χάρισε την ελευθερία, το πείσμα και την πνευματική αντοχή. Από τους αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, μέχρι τους σημερινούς ήρωες της καθημερινότητας, η Κρήτη είναι για τον ίδιο η εσωτερική του πυξίδα. «Μπορεί να μπεις στην αμερικανική κοινωνία -- πρέπει άλλωστε, για να επιβιώσεις. Αλλά ποτέ μην αφήσεις την Κρήτη να βγει από μέσα σου», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Για τον Μανώλη Βελβασάκη, η Κρήτη δεν είναι μόνο πατρίδα· είναι στάση ζωής, τρόπος σκέψης, ηθική πυξίδα.
«Κάθε βήμα προς τα πάνω είναι μια κορυφή»
Το βιβλίο «Σκαρφαλώνοντας στις Κορυφές του Κόσμου» δεν είναι απλώς αυτοβιογραφία. Είναι ένα βαθιά ανθρώπινο αφήγημα, ένα χρονικό της σύγχρονης ομογένειας, αλλά και ένα κάλεσμα: να μην ξεχάσουμε ποιοι είμαστε, από πού ερχόμαστε και τι οφείλουμε να διαφυλάξουμε. Στις σελίδες του ξεδιπλώνεται μια πορεία γεμάτη προσφορά, όχι μόνο στον τεχνικό και επαγγελματικό τομέα, αλλά και στον πολιτισμό, την πίστη και την ελληνική διασπορά. Μια πορεία που αποδεικνύει ότι οι κορυφές που αξίζουν δεν είναι οι ψηλότερες, αλλά αυτές που σε φέρνουν πιο κοντά στους ανθρώπους, στις ρίζες και στον εαυτό σου.
Η φράση του Νίκου Καζαντζάκη: «Να φτάσεις όπου δεν μπορείς» επανέρχεται ξανά και ξανά στη συζήτηση. Σαν οδηγός. Σαν πρόκληση. Ή όπως λέει ο ίδιος ο κ. Βελβασάκης: «Δεν υπάρχει μεγαλύτερη ανταμοιβή στη ζωή από το να κοιτάξεις πίσω και να ξέρεις ότι πάλεψες. Ότι προσπάθησες. Ότι τίμησες το όνομά σου, τους γονείς σου, την πατρίδα σου. Και αν κάποιες φορές αισθάνθηκες μικρός μπροστά στις δυσκολίες, να θυμάσαι: Κάθε βήμα προς τα πάνω -- είναι μια κορυφή».