Ήταν ξημερώματα της 9ης Ιουλίου 1956 όταν η γη άρχισε να σείεται κάτω από τα πόδια των Σαντορινιών και των κατοίκων των γύρω νησιών, λόγω ενός πολύ ισχυρού σεισμού.
Το υποθαλάσσιο ρήγμα της Αμοργού με μήκος 75 χιλιομέτρων έδινε τον μεγαλύτερο σεισμό του 20ου αιώνα με μέγεθος 7,8 Ρίχτερ. Λίγα λεπτά αργότερα στο Ρέθυμνο οι κάτοικοι θα έμεναν έκθαμβοί από ένα φαινόμενο που έβλεπαν για πρώτη φορά στη ζωή τους. Η θάλασσα είχε αποτραβηχτεί προς τα βόρεια και ο βυθός αποκαλύπτονταν με τους βαρκάρηδες να τρέχουν να βάλουν και πάλι τα σκαριά τους στο νερό.
54 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από το σεισμό στην Αμοργό
Η καθηγήτρια Γεωλογικής Ωκεανογραφίας, Εύη Νομικού σε ανάρτησή της σχετικά με αυτό ανέφερε ότι «στο θαλάσσιο χώρο ΒΑ της Σαντορίνης δεσπόζει το ρήγμα της Αμοργού με συνολικό μήκος 75χλμ., τμήμα του οποίου ενεργοποιήθηκε τα ξημερώματα στις 9 Ιουλίου 1956 προκαλώντας ένα από τα μεγαλύτερα τσουνάμι με ζημιές σε 3200 κτίρια (500 καταστρέφονται τελείως) ενώ 54 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους στη Σαντορίνη και 100 τραυματίζονται. Ο πρώτος σεισμός είχε μέγεθος περίπου 7,8R (7,2-7,8) με βάθος περίπου στα 25Κμ και μετά από 13 λεπτά ακολουθεί ένας ισχυρός μετασεισμός περίπου 7,2R (ίσως κ λιγότερο) βαθύτερα (40-95 χλμ.) και πιο κοντά στη Σαντορίνη.
Η θαλάσσια έρευνα που εκτελούμε εδώ και χρόνια στην περιοχή με τη χρήση ρομποτικών μηχανημάτων μας βοηθάει να αναγνωρίσουμε τη μετατόπιση του πυθμένα κατά 9,8-16,8μ κατά τη διάρκεια του σεισμικού γεγονότος. Η σωστή ενημέρωση από επιστήμονες που έχουμε χαρτογραφήσει τα ενεργά ρήγματα της περιοχής με πολλές ωκεανογραφικές αποστολές και αναλύουμε τους γεωκινδύνους, η μη δημιουργία πανικού από τους "μεγάλους τίτλους", η συνέχιση της θαλάσσιας έρευνας κ οι κατάλληλες υποδομές θα μας επιτρέψουν να είμαστε σωστότερα προετοιμασμένοι».
Το τσουνάμι έπληξε τα γύρω νησιά
Το τσουνάμι που δημιουργήθηκε κάποιοι εκτιμούν ότι ήταν 20 μέτρα άλλοι 25 μέτρα έφτασε στις νοτιοανατολικές ακτές της Αμοργού, ενώ έπληξε και την Αστυπάλαια, την Πάτμο, την Κάλυμνο και άλλα νησιά. Πριν από ένα χρόνο διεθνής ομάδα με ερευνητές από το Geoazur-Universite Cote d’ Azur, το Institut de Physique du Globe de Paris, το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, το εργαστήριο Γεωλογίας της Ecole Normale Superieur de Paris και το εργαστήριο Vicorob του Πανεπιστημίου της Girona, εντόπισε έπειτα από πολυετή έρευνα το ρήγμα που προκάλεσε τον σεισμό, αλλά και τη μετακίνηση που έγινε στον υποθαλάσσιο πυθμένα.
Αποκαλύφθηκαν τρία κύρια ρήγματα
Το 2015, η διεθνής ωκεανογραφική αποστολή χαρτογράφησε τον θαλάσσιο πυθμένα μεταξύ της Σαντορίνης και της Αμοργού αποκαλύπτοντας τρία κύρια ρήγματα που βρίσκονται περίπου 700 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Το 2022, η επόμενη αποστολή με το γαλλικό ωκεανογραφικό σκάφος Europe αναχώρησε από το Ηράκλειο της Κρήτης και κατευθύνθηκε προς τα ρήγματα αυτά. Συγκεκριμένα τμήματα των ρηγμάτων χαρτογραφήθηκαν σε πολύ υψηλή ανάλυση μικρότερη από ένα μέτρο, από ένα αυτόνομο υποβρύχιο όχημα βαθέων υδάτων (AUV IdefX), το οποίο μπόρεσε να καταδυθεί και να ταξιδέψει κοντά στον βυθό.
Έναν χρόνο μετά, σε νέα αποστολή με το ίδιο ερευνητικό σκάφος, η επιστημονική ομάδα είχε μαζί της ένα υποβρύχιο ρομποτικό όχημα, το Ariane, το οποίο ήταν εξοπλισμένο με κάμερες που επέτρεπαν στους επιστήμονες να παρατηρήσουν τον βυθό της θάλασσας σε 4Κ.
«Μελετήσαμε και τα τρία ρήγματα»
Μιλώντας τότε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο ειδήσεων η κα Νομικού η οποία συμμετείχε στην αποστολή ανέφερε ότι «το ρομποτικό όχημα ήταν ουσιαστικά τα μάτια του επιστήμονα. Ο στόχος ήταν να διερευνηθούν εκτενέστερα τα τμήματα των ρηγμάτων που είχαν επιλεγεί και να εντοπιστεί η πηγή αυτών των μεγάλων γεγονότων. Δεν είναι η πρώτη φορά που θαλάσσιοι γεωλόγοι εντοπίζουν σεισμικά ρήγματα στον πυθμένα της θάλασσας με ρομποτικά οχήματα. Αυτό έχει επιτευχθεί στην Καραϊβική και στην Ιαπωνία για τους σεισμούς του 2004 και του 2011, αντίστοιχα, που προκάλεσαν τσουνάμι. Εδώ, όμως, αναζητήθηκε το ρήγμα ενός παλαιότερου και λιγότερο τεκμηριωμένου σεισμού και τσουνάμι, των οποίων η πηγή παρέμενε αινιγματική».
Όπως διαπιστώθηκε κατά την έρευνα, η μετακίνηση του υποθαλάσσιου πυθμένα κατά τη διάρκεια του μεγάλου αυτού σεισμού ήταν κατ’ ελάχιστον εννιά μέτρα και σε ορισμένα σημεία έφτανε ακόμα και τα 16 μέτρα. «Πρόκειται για πολύ μεγάλη μετακίνηση, αλλά δικαιολογείται για έναν σεισμό που "ακούμπησε" τα 7,8 Ρίχτερ», τόνισε η κ. Νομικού.
Σύμφωνα με την ανάλυση των δεδομένων, το ρήγμα που ενεργοποιήθηκε κατά τον σεισμό ήταν το ρήγμα της Αμοργού. Η κ. Νομικού περιέγραψε ότι «μελετήσαμε και τα τρία ρήγματα, προκειμένου να βρούμε σημάδια ενεργοποίησης, τα οποία να μας δείχνουν ποιο ήταν υπεύθυνο για τον σεισμό. Το μόνο που είχε σημάδι ενεργοποίησης ήταν το ρήγμα της Αμοργού». Επίσης, οι ερευνητές εντόπισαν ότι το τσουνάμι προκλήθηκε από τη μεγάλη μετακίνηση του ρήγματος και όχι από υποθαλάσσιες κατολισθήσεις, όπως υποστηρίχθηκε κατά το παρελθόν. Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό «Communications Earth & Environment» του ομίλου Nature. Η έρευνα εντάσσεται στο πρόγραμμα «AMORGOS», που χρηματοδοτείται από το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών της Γαλλίας και γαλλικά ερευνητικά ιδρύματα και θα συνεχιστεί μέχρι το 2029.
Δείτε εικόνες από τις καταστροφές του σεισμού στην Αμοργό:
