«Πρώτη μέρα στο σχολείο», όπως φώναζε και ο Νέμο στην ομότιτλη ταινία, για πολλούς μικρούς μαθητές η Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου.
Η επιστροφή στο σχολείο αποτελεί θεωρητικά άλλο ένα βήμα επιστροφής στην κανονικότητα παρά το γεγονός ότι η φετινή χρονιά το «πρώτο κουδούνι» θα ηχήσει με παράδοξο τρόπο. Διαφορετικά διαλείμματα, αγιασμός σε τάξεις, όχι κοινό κλπ.θα είναι το πλαίσιο που έχει τεθεί από τη Πολιτεία για να μπορέσει να υπάρξει προστασία από τη πανδημία. Ενώ τα πιο πάνω σίγουρα ισχύουν, το άνοιγμα των σχολείων για τα παιδιά σε καμία περίπτωση δεν σηματοδοτεί την επιστροφή στην ανέφελη κατάσταση προ κορωνοϊού.
Μαθητές και γονείς θα πρέπει να συνηθίσουν μια εντελώς διαφορετική σχολική καθημερινότητα, χωρίς αγκαλιές και παιχνίδια σώμα με σώμα, δίχως αγιασμό με κοινό και διαλείμματα με ραντεβού στο κυλικείο. Ερωτήσεις του τύπου: «Μα πώς να πεις σε μικρά παιδιά να μην ακουμπιούνται; Πώς θα γίνει με τα πρωτάκια και τα παιδιά προσχολικής ηλικίας; » ανακύπτουν συνέχεια σε συζητήσεις ανάμεσα σε προβληματισμένους και αγχωμένους γονείς.
«Αρχικά είναι χρήσιμο να θυμίσουμε ότι πρόκειται για μια νέα μετάβαση, την οποία καλούνται να κάνουν όλοι, μικροί μεγάλοι» αναφέρει μιλώντας στο iefimerida η Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια Αρετή Βεργούλη και συνεχίζει. «Ο άνθρωπος κατά τη διάρκεια της ζωής του πολύ συχνά έρχεται αντιμέτωπος με μεταβάσεις, με αλλαγές στις οποίες καλείται να προσαρμοστεί – πράγματα που μας είναι γνωστά μέσα από τη θεωρία του Δαρβίνου.
Τα παιδιά και μέσα στη σχολική εκπαίδευση έρχονται αντιμέτωπα με μεταβάσεις. Οι πιο συχνές μεταβάσεις είναι η αλλαγή σχολείου, η μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο αλλά και η μετάβαση σε μια «πρώτη» φορά, όπως συμβαίνει με τα «πρωτάκια του κορωνοϊού». Υπό αυτό το πρίσμα και αυτή η «πρώτη» ημέρα στο σχολείο θα είναι για τους μικρούς μαθητές μια μετάβαση, και ως τέτοια θα πρέπει να αντιμετωπιστεί – να δοθεί δηλαδή χώρος και χρόνος ώστε τα παιδιά να προσαρμοστούν, να μάθουν να κάνουν τα πράγματα διαφορετικά. Οι μεταβάσεις είναι σημαντικές, όπως και οποιαδήποτε μείζων αλλαγή, που αρχικά μπορεί να προκαλέσει αποδιοργάνωση από τις καθιερωμένες δραστηριότητες και τους συνηθισμένους τρόπους λειτουργίας· ωστόσο, λόγω του αναπτυξιακού επιπέδου των μαθητών, στη φάση που συμβαίνουν δεν είναι τόσο δύσκολες αλλά αντίθετα αποδεικνύονται χρήσιμες, καθώς τα παιδιά μαθαίνουν να προσαρμόζονται στις συνθήκες και να τις χρησιμοποιούν προς όφελός τους αντί να στέκονται αμήχανα απέναντι σε αυτές.
Επιστροφή στο σχολείο, τι πρέπει να κάνουν οι γονείς
Και οι γονείς τι πρέπει να κάνουν ώστε να γίνει πιο ομαλή αυτή η μετάβαση; Κατ’ αρχάς, θα πρέπει να τους είναι αντιληπτό ότι τα μέτρα αυξημένης προστασίας απέναντι στην πανδημία πρέπει να τηρηθούν από όλους. Οι γονείς πρώτοι από όλους πρέπει να πειθαρχήσουν, να κρατήσουν οι ίδιοι τις αποστάσεις και να εφαρμόσουν όσα ζητάνε από τα παιδιά να κάνουν.
Έχοντας τα πιο πάνω κατά νου οι γονείς θα πρέπει:
- Να έχουν ενημερωθεί από τις επίσημες υπηρεσίες για τα μέτρα πρόληψης και τους κανόνες υγιεινής που πρέπει να τηρούνται.
- Να μοιραστούν με τα παιδιά τις πληροφορίες και τις οδηγίες αυτές, με βάση την αναπτυξιακή φάση του κάθε παιδιού και με τρόπο απλό και ξεκάθαρο. Οι γονείς και οι φροντιστές να είναι διαθέσιμοι για να ακούσουν τις ανησυχίες των παιδιών τους και να τους μιλήσουν ψύχραιμα, αποφεύγοντας γλώσσα που μπορεί να κατηγορήσει τους άλλους και να οδηγεί σε στιγματισμό.
- Να εκπαιδεύσουν τα παιδιά στα μέτρα προφύλαξης και στους κανόνες υγιεινής με επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες, με στόχο να δημιουργηθεί μια «ρουτίνα» που θα την ακολουθούν, για παράδειγμα το συχνό πλύσιμο χεριών, η χρήση αντισηπτικών κτλ.και η οποία θα συνεχίσει και στο σχολείο.
Έχει σημασία ο γονιός να επιβραβεύει, να ενισχύει το παιδί όταν τηρεί τα μέτρα πρόληψης και όταν αυτό δεν συμβαίνει να μην το αντιμετωπίζει αδιάφορα, καθώς πρόκειται για κανόνες που είναι σημαντικοί για την υγεία. Πρέπει να εκπαιδεύσουμε το παιδί στην πειθαρχία, αφού η πειθαρχία είναι σωτήρια στην περίπτωση της πανδημίας.
Παράλληλα, ο γονιός πρέπει να είναι σε επαφή με τα συναισθήματά του και να μην προβάλλει πάνω στο παιδί άγχη δικά του· να υπάρχει ένα «φρένο» στη συμπεριφορά του, ώστε να μην προσθέτει στο παιδί και το δικό του στρες.
Είναι χρήσιμο να διατηρείτε ισορροπία κοινωνικής επικοινωνίας εντός και εκτός της οικογένειας, και καθημερινή υγιεινή, σωματική άσκηση, φυσική απόσταση από νοσούντες ή πιθανόν νοσούντες μέσα ή έξω από το σπίτι, «λογικός» περιορισμός στη «κατανάλωση» πληροφορίας.
Ο γονιός οφείλει ο ίδιος να τηρεί τα μέτρα πρόληψης και τους κανόνες υγιεινής, καθώς τα παιδιά –ειδικά της προσχολικής ηλικίας και της ηλικίας του δημοτικού– είναι ψυχολογικά εξαρτημένα από τους μεγαλύτερους περισσότερο από ό,τι οι έφηβοι, που είναι ανεξάρτητοι και αμφισβητούν. Ακριβώς λόγω αυτής της εξάρτησης λοιπόν, τα παιδιά πιθανόν να είναι πιο ευαίσθητα και να παρακολουθούν με προσοχή πλευρές του οικογενειακού πλαισίου και του κοινωνικού περιβάλλοντος, και η μίμηση τα βοηθά στην υιοθέτηση του νέου τρόπου συμπεριφοράς πολύ περισσότερο σε σχέση με τον λόγο.
Ας θυμηθούμε ότι, τελικά, τα παιδιά θα κάνουν ό,τι τους πούμε, αρκεί να το κάνουμε κι εμείς, να μη δίνουμε «διπλά μηνύματα», δηλαδή άλλα να λέμε και άλλα να κάνουμε. Όπως λέει και το τραγούδι, «πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά; Έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα…»
Αρετή Βεργούλη, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια