Μια άκρως ανησυχητική απόφαση για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο εξέδωσε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).
Σύμφωνα με δημοσίευμα του «Ελεύθερου Τύπου», πρόκειται για περίπτωση Ελληνίδας από τη Θεσσαλονίκη, η οποία έδωσε τη «μάχη» στο ΕΔΔΑ, αλλά τελικά έχασε. Οπως τονίζεται στο δημοσίευμα, η απόφαση 46505/19 του ΕΔΔΑ κρίνεται ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς φαίνεται πως βάζει «ταφόπλακα» στην ελπίδα για δικαίωση χιλιάδων δανειοληπτών σε ελβετικό φράγκο, μετά και τη δικαίωση των τραπεζών από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου το 2019.
Η συγκεκριμένη Ελληνίδα, όπως αναφέρει ο «Ελεύθερος Τύπος», είχε πάρει δάνειο από τράπεζα ποσού 243.225 ελβετικών φράγκων, τα οποία την ημερομηνία εκταμίευσης του δανείου (10 Ιανουαρίου 2007) αντιστοιχούσαν σε 150.000 ευρώ. Παρά ταύτα, λόγω της μεταβολής της συναλλαγματικής αξίας, το ποσό των 150.000 ευρώ του δανείου εκτινάχθηκε στις σχεδόν 240.000 ευρώ (239.041 ευρώ) έως τις 4 Φεβρουαρίου 2015. Αυτό, όπως στις περισσότερες αντίστοιχες περιπτώσεις, είχε ως αποτέλεσμα η δανειολήπτρια να κληθεί να πληρώσει ποσό υπερβολικά αυξημένο από το αρχικό ποσό που είχε λάβει σε ελβετικό φράγκο.
Δάνεια σε ελβετικό φράγκο: Γιατί απορρίφθηκε η προσφυγή
Σύμφωνα με τον «Ελεύθερο Τύπο», τη συγκεκριμένη υπόθεση είχε εξετάσει και η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, λέγοντας «όχι» στο αίτημα αναίρεσης της δανειολήπτριας, η οποία ζητούσε να κριθεί ως καταχρηστικός ο όρος που προέβλεπε την αποπληρωμή των δανείων βάσει της τρέχουσας συναλλαγματικής ισοτιμίας με το ευρώ.
Κατά το ίδιο δημοσίευμα, στο σκεπτικό του το ΕΔΔΑ εξηγεί ότι η εθνική νομοθεσία της Ελλάδας παρείχε στην προσφεύγουσα τα κατάλληλα μέσα για να διεκδικήσει τις αξιώσεις της, όπως, για παράδειγμα, την άσκηση αγωγής ενώπιον των πολιτικών δικαστηρίων (σ.σ.: όπως και έκανε) προκειμένου να ακυρωθεί η επίμαχη ρήτρα της δανειακής σύμβασης, ως καταχρηστική, αλλά και το δικαίωμα να ασκήσει αγωγή λόγω απρόοπτης μεταβολής των συνθηκών προκειμένου να αιτηθεί την αναπροσαρμογή του προγράμματος του επίμαχου δανείου ή ακόμη και τη λύση της σύμβασης.
Σύμφωνα με τον «Ελεύθερο Τύπο», στην εν λόγω απόφαση για το ελβετικό φράγκο το ΕΔΔΑ επισημαίνει ότι η δανειολήπτρια, σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης, θα μπορούσε να είχε ζητήσει ανά πάσα στιγμή από την τράπεζα να μετατρέψει το δάνειο σε ευρώ και θα μπορούσε να έχει ασφαλιστεί έναντι της αύξησης των μηνιαίων αποπληρωμών. Στο συμπέρασμά του το ΕΔΔΑ καταλήγει ότι το ισχύον νομικό πλαίσιο που θεσπίστηκε από το κράτος παρείχε στην προσφεύγουσα έναν μηχανισμό με τον οποίο μπορούσε να διεκδικήσει τα δικαιώματά της και έκρινε απαράδεκτη την προσφυγή της.
Τι αναφέρει το ΕΔΔΑ για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο
Το δικαστήριο, προσθέτει το ρεπορτάζ του «Ε.Τ.», περιγράφοντας το πλαίσιο μέσα στο οποίο συνήφθη η δανειακή σύμβαση, αναφέρει:
«Ιδίως μεταξύ 2006 και 2010 οι τράπεζες χορήγησαν σε ιδιώτες δάνεια ακινήτων σε ελβετικά φράγκα. Αυτά τα συμβόλαια δανείου περιείχαν μια στερεοτυπική ρήτρα, η οποία προέβλεπε ότι η αποπληρωμή του δανείου από τον οφειλέτη θα πραγματοποιείται είτε σε ξένα νομίσματα είτε σε ευρώ, αλλά με τη συναλλαγματική ισοτιμία, έναντι του ελβετικού φράγκου, που ίσχυε κατά την ημερομηνία αποπληρωμής. Αυτή η υποχρέωση που επιβλήθηκε στους οφειλέτες από τη σύμβαση αποδείχθηκε δυσμενής για αυτούς. Αν και το 2007 η ισοτιμία ευρώ/ελβετικού φράγκου ήταν περίπου 1:1,61 το 2015, λόγω της ανατίμησης, έφτασε περίπου στο 1:1,20. Αυτό σήμαινε ότι κατά την ημερομηνία αποπληρωμής του δανείου του, ο οφειλέτης έπρεπε να εξοφλήσει περισσότερα ευρώ από ό,τι έλαβε με το δάνειο».
Οπως περιγράφεται από το δικαστήριο, η προσφεύγουσα ήταν ακριβώς μια τέτοια περίπτωση, η οποία όμως πλήρωνε τις δόσεις τις έως τις 26 Φεβρουαρίου 2015, όταν και αποφάσισε να κινηθεί δικαστικά, προκειμένου να αναγνωριστεί ως άκυρη και καταχρηστική η επίμαχη ρήτρα της σύμβασης.
Χρονική περίοδος
«Η μεταβολή της συναλλαγματικής ισοτιμίας μεταξύ του ευρώ και του ελβετικού φράγκου σημειώθηκε σε μια περίοδο οικονομικής κρίσης που έπληξε όλη την Ευρώπη, και ιδιαίτερα την Ελλάδα, και η οποία συνέχισε να επιδεινώνεται κατά τη διάρκεια μιας μεγάλης περιόδου. Μια τέτοια αλλαγή των περιστάσεων ήταν, αναμφίβολα, απρόβλεπτη τόσο για τις τράπεζες όσο και για τους δανειολήπτες και για τους τελευταίους έφτασε σε βαθμό τέτοιο, ώστε να υπερβαίνει τον κίνδυνο που αναλαμβάνει ο δανειολήπτης όταν υπογράφει τη σύμβαση. Υπό κανονικές συνθήκες, κάνει μια επιλογή μεταξύ ενός σταθερού επιτοκίου ή ενός δανείου μεταβλητού επιτοκίου. Αντιμέτωπο με μια οικονομική κρίση αυτού του μεγέθους, το κράτος πρέπει να λάβει μέτρα για να αποτρέψει χιλιάδες ανθρώπους που έχουν λάβει δάνεια ακινήτων να “αντέξουν” -χωρίς να είναι υπεύθυνοι- ένα βάρος δυσανάλογο με τον κίνδυνο να χάσουν την περιουσία τους», εξηγούν οι δικαστές, σύμφωνα με τον «Ελεύθερο Τύπο».
Ωστόσο, όπως σημειώνουν, στην παρούσα υπόθεση, το πρωτοβάθμιο δικαστήριο έκρινε ότι η προσφεύγουσα αγνόησε τους κινδύνους που συνδέονται με τη σύναψη δανειακής συμφωνίας σε ελβετικά φράγκα κατά την αποπληρωμή διάρκειας 25 ετών. «Είχε πληρώσει ασφάλιστρα για τρία χρόνια έναντι του κινδύνου αύξησης των μηνιαίων πληρωμών των αποπληρωμών της, λόγω πιθανής αύξησης της συναλλαγματικής ισοτιμίας, και είχε τη δυνατότητα παράτασης αυτής της εγγύησης, κίνηση την οποία δεν έκανε. Επιπλέον, η σύμβαση δανείου προέβλεπε τη δυνατότητα για την αιτούσα να ζητήσει ανά πάσα στιγμή τη μετατροπή του νομίσματος του δανείου σε ευρώ, κάτι που δεν έκανε».
Το δικαστήριο σημείωσε ότι από το 2007 έως το 2015 η προσφεύγουσα κατέβαλλε τις μηνιαίες δόσεις της χωρίς να επικαλεστεί την αδυναμία εκπλήρωσης των υποχρεώσεών της, λόγω της ξαφνικής αλλαγής σε διεθνές επίπεδο της ισοτιμίας ευρώ/ελβετικού φράγκου. Συμπερασματικά, το ΕΔΔΑ έκρινε ότι «το Εθνικό Δίκαιο προσέφερε στην προσφεύγουσα επαρκή μέσα για να διεκδικήσει τα δικαιώματά της», ενώ αντίστοιχες δυνατότητες της προσέφερε η ίδια η δανειακή σύμβαση, με αποτέλεσμα η προσφυγή της να κριθεί ομόφωνα προδήλως αβάσιμη και να απορριφθεί.