Την καλύτερη στρατηγική για την αντιμετώπιση του κορωνοϊού στη χώρα μας αναλύει σε έκθεση, που δημοσιεύει το iefimerida.gr, o Γιώργος Ατσαλάκης, Αν. Καθηγητής στο Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης του Πολυτεχνείου Κρήτης.
Ο κίνδυνος από την πανδημία δεν έχει παρέλθει και κάτω απ’ αυτό το πρίσμα θα πρέπει να αντιμετωπιστούν οι δυο νέες υποκατηγορίες της Όμικρον που εμφανίστηκαν στη Σιγκαπούρη: η XBB και η BQ.1.1. Στο πλαίσιο αυτό, η στρατηγική αποτελεσματικών εμβολιασμών προκρίνεται ως η πλέον κατάλληλη με τον κ. Ατσαλάκη να προειδοποιεί ότι «η χώρα μας, με πολύ χαμηλό ποσοστό ενισχυτικής δόσης, εξακολουθεί να έχει ευάλωτο πληθυσμό απροστάτευτο».
Ελαχιστοποίηση των απωλειών ζωής, προστασία του συστήματος υγείας και μετάβαση στη ζωή με την Covid-19
Σύμφωνα με την έρευνα του Πολυτεχνείου Κρήτης, την καλύτερη στρατηγική μπορούμε να την εξετάσουμε σε βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες ενέργειες. Οι βραχυπρόθεσμες αφορούν στην ελαχιστοποίηση των απωλειών ζωής και προστασία του συστήματος υγείας. «Αυτό απαιτεί ανάπτυξη επείγουσας φροντίδας και ικανότητας νοσοκομείων ΜΕΘ, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης υφιστάμενων ιδιωτικών εγκαταστάσεων. Προστασία των ευάλωτων στο μέτρο του δυνατού μέσα στο δικό τους περιβάλλον ή σε άλλες εγκαταστάσεις φιλοξενίας ή ιατρικές τοποθεσίες. Επείγουσα προμήθεια νέων αντιιικών φαρμάκων και διασφάλιση ότι οι πιο ευάλωτοι εμβολιάζονται άμεσα. Θα πρέπει να αποφεύγεται η σπατάλη χρόνου, ενέργειας και πόρων σε πολιτικές που δεν στοχεύουν σ’ αυτούς τους συγκεκριμένους στόχους», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Σε ότι αφορά στις μακροπρόθεσμες ενέργειες, η μόνη ορθολογική πολιτική, βάσει της νέας έκθεσης, είναι η μετάβαση στη ζωή με την Covid-19. Η θετική επικοινωνία και η εκπαίδευση είναι τα βασικά εργαλεία ελέγχου της επιδημίας. Όπως εξηγεί ο Γιώργος Ατσαλάκης, «το κύμα της Όμικρον ήταν πιο έντονο και ισχυρότερο σε άλλες τοποθεσίες, λόγω της πυκνότητας του πληθυσμού και του υπερπληθυσμού. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι η ανοσία της αγέλης υπάρχει σε μια συγκεκριμένη κατάσταση. Αυτό θα είναι αρκετό για να τεθεί υπό έλεγχο η επιδημία υπό τους ισχύοντες κανονισμούς κοινωνικής αποστασιοποίησης. Οι μάσκες βγαίνουν και οι μετακινήσεις στην πόλη επανέρχονται κανονικά. Ορισμένες λοιμώξεις συνεχίζουν να κυκλοφορούν και για αυτόν τον λόγο πρέπει ακόμα να ενισχυθεί το ποσοστό εμβολιασμού στα ευάλωτα άτομα και θα χρειαστεί ακόμα κάποιος μετριασμός για μερικούς μήνες, προκειμένου να γίνει μια σταδιακή μετάβαση από το 70% περίπου της ανοσίας στο πιο κοντά στο 90% πληθυσμιακής ανοσίας. Αυτό θα ήταν το ορθολογικό σχέδιο μιας βαθμιαίας μετάβασης στη «ζωή με την Covid-19».
Η σταδιακή απόκτηση ανοσίας το μόνο ρεαλιστικό σενάριο
Σύμφωνα μ’ αυτό το σενάριο, οι έλεγχοι στα σύνορα γίνονται περιττοί και σίγουρα μπορούν να αρθούν, όπως και έγινε. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο οι χώρες δεν θα μπορούσαν να επιστρέψουν στη σχετικά κανονική ζωή. «Το σενάριο της σταδιακής απόκτησης ανοσίας με σκοπό την δημιουργία ενός άνοσου πληθυσμού, είναι το μόνο προς το συμφέρον της υγείας του πληθυσμού», ξεκαθαρίζει.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του Μπουτάν, όπου περισσότερο από το 90% του πληθυσμού του είναι πλήρως εμβολιασμένο και ενισχυμένο. Με λίγο περισσότερους από 750.000 ανθρώπους έχει χάσει μόνο εννέα ζωές από την COVID-19. Πρόκειται για ένα πολύ καλό επίτευγμα για μια μικρή χώρα με περιορισμένους πόρους. Ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών του Μπουτάν είναι γιατροί, ενώ ο υπουργός Υγείας είναι ειδικός στη δημόσια υγεία και εν ενεργεία πρόεδρος της Παγκόσμιας Συνέλευσης Υγείας. Ο βασιλιάς του Μπουτάν, Jigme Khesar Namgyel Wangchuck, έχει κάνει τα πάντα για να προστατεύσει τους πολίτες του. Ίδρυσε ένα Εθνικό Ταμείο Ανθεκτικότητας τον Απρίλιο του 2020 για να προσφέρει οικονομική ανακούφιση στους κατοίκους του Μπουτάν που επηρεάστηκαν από τον COVID-19. Το ταμείο χορηγεί μηνιαία εισοδηματική στήριξη και υποστήριξη πληρωμής τόκων δανείου. Ο βασιλιάς έχει πει επανειλημμένα ότι τα χρήματα μπορούν να αντικατασταθούν, αλλά οι ζωές όχι. Άλλο παράδειγμα, η Ιαπωνία με τους λιγότερους κατά κεφαλή θανάτους. Σε χρόνο ρεκόρ εμβολίασε το 83% του πληθυσμού της εκ των οποίων το 95% έλαβε και την ενισχυτική δόση.
Τι έδειξε η εμπειρία από τη διαχείριση της πανδημίας
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, στις αρχές της πανδημίας χρησιμοποιήθηκαν σε γενικές γραμμές δύο στρατηγικές διεθνώς για την αντιμετώπισή της πανδημίας: η εξάλειψη και ο μετριασμός. Στη συνέχεια εμφανίστηκε η στρατηγική των εμβολιασμών που επέτρεψε να ζούμε με την Covid-19.
Η στρατηγική της eξάλειψης, προσπάθησε να επιτύχει μηδέν κρούσματα. Το επίκεντρο ήταν να κρατηθεί η ασθένεια εκτός της επικράτειας μιας χώρας. Επικρατούσαν τα τεστ, ανίχνευση και απομόνωση αυστηρά απαγορευτικά (lock-down) με συνοριακή καραντίνα. Αυτή τη στρατηγική ακολούθησαν πολλές χώρες ως πρώτο μέτρο. Αρκετές χώρες την εφάρμοσαν μέχρι πριν λίγους μήνες όπως το Χονγκ Κόνγκ, η Ταιβάν, η Ν. Κορέα και η Κίνα η οποία την ακολουθεί ακόμα και σήμερα. Σε μια στρατηγική εξάλειψης, μπορεί να είναι λογικό να κρατούνται τα ασυμπτωματικά άτομα στο νοσοκομείο για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος εξάπλωσης στην κοινότητα.
Η στρατηγική του μετριασμού εστίαζε στην επιβολή απαγορευτικών και τη σταδιακή άρση τους. Τα μέτρα για τη δημόσια υγεία αυξήθηκαν ή μειώθηκαν ανάλογα με την άνοδο και την πτώση των μολυσματικών κυμάτων στον πληθυσμό. Σ’ αυτό το πλαίσιο, οι περιορισμοί στη δημόσια υγεία σχεδιάστηκαν κυρίως για να μειώσουν την πίεση στα συστήματα υγείας. Αυτή η στρατηγική εφαρμόστηκε με διάφορους βαθμούς επιτυχίας σε διάφορες χώρες (ΗΠΑ, Ε.Ε. κλπ). Για μια στρατηγική μετριασμού, πρέπει να προετοιμαστούν τα νοσοκομεία για τη θεραπεία ασθενών.
Να εμβολιαστεί όσο το δυνατόν υψηλότερο ποσοστό του πληθυσμού
Αυτές ήταν οι μόνες διαθέσιμες στρατηγικές πριν από τον εμβολιασμό. Στις χώρες αυτές όμως δημιουργήθηκαν τεράστια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα από την κατάρρευση της παραγωγής και των αλυσίδων εφοδιασμού που επηρέασαν την παγκόσμια κοινότητα. Μόλις κατέστησαν διαθέσιμοι αποτελεσματικοί εμβολιασμοί, υπήρξε μια τρίτη επιλογή. Η στρατηγική αποτελεσματικών εμβολιασμών. Δηλαδή να εμβολιαστεί, όσο το δυνατόν υψηλότερο ποσοστό του πληθυσμού, κατά προτίμηση από τους πιο ευάλωτους προς τα κάτω και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν μέτρα δημόσιας υγείας για να μετριαστεί το τελικό κύμα εξόδου που κινείται προς τη «διαχειριζόμενη ενδημικότητα» ή «μαθαίνοντας να ζούμε με την Covid». Αυτή είναι η στρατηγική που επέλεξε η Σιγκαπούρη μετά από μια αρχική φάση εξάλειψης, όπως και οι ΗΠΑ, Ε.Ε. κλπ. Η Δανία ακολούθησε τη στρατηγική μετριασμού, αλλά από τις πρώτες είχε άρει όλους τους εναπομείναντες περιορισμούς για τη δημόσια υγεία. Την ακολουθήσαν και το Χονγκ Κόνγκ, η Ταιβάν, η Ν. Κορέα κλπ.
«Υπάρχουν πολύ ξεκάθαρα δεδομένα από πολυάριθμες διεθνείς μελέτες ότι η μόνη πιο σημαντική παρέμβαση στη δημόσια υγεία στην επιδημία της Covid-19 είναι ο εμβολιασμός από τους πιο ευάλωτους προς τα κάτω. Δεν είναι ο απόλυτος αριθμός των ατόμων που εμβολιάζουμε που κάνει τη διαφορά στην υγεία του πληθυσμού, αλλά η διασφάλιση ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των πιο ευάλωτων είναι εμβολιασμένο. Οπότε προτεραιότητα πρέπει να είναι η στόχευση των εμβολιασμών στους πιο ευάλωτους το συντομότερο δυνατό. Προκειμένου να το επιτευχθεί αυτό και να ελαχιστοποιηθεί η ζημιά στον πληθυσμό, πρέπει να προωθηθεί μια στρατηγική που θα επικεντρώνεται στον μετριασμό με εμβολιασμούς», καταλήγει ο Αναπληρωτής Καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης.