Ένα γλυπτικός ατσάλινος μονόλιθος του Άνις Καπούρ σηματοδοτεί την είσοδο σε έναν νέο σταθμό του μετρό στη Νάπολη της Ιταλίας.
Το έργο στον σταθμό Monte Sant’Angelo, που ξεκίνησε το 2003, εγκαινιάστηκε επίσημα στις 11 Σεπτεμβρίου 2025. Ενσωματώνοντας γλυπτική και αρχιτεκτονική σε ένα ενιαίο περιβάλλον, το έργο έχει φιλοτεχνηθεί από τον διάσημο καλλιτέχνη ως μέρος μιας ευρύτερης αναγέννησης της συνοικίας Τραϊάνο της ιταλικής πόλης.
«Στην πόλη του Βεζούβιου και της μυθικής πύλης του Δάντη προς την Κόλαση, θεώρησα σημαντικό να προσπαθήσω να εξετάσω τι πραγματικά σημαίνει να κατεβαίνεις κάτω από τη γη», εξηγεί ο Άνις Καπούρ, που είναι ένας έναν εκ των κορυφαίων σύγχρονων καλλιτεχνών και διεθνώς αναγνωρισμένος γλύπτης.
Ο σταθμός Monte Sant’Angelo είναι ο πρώτος σταθμός της Γραμμής 7. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 2008, όμως διακόπηκαν λίγα χρόνια αργότερα λόγω γραφειοκρατικής διαμάχης. Το έργο, που βαφτίστηκε La Bocca («Το Στόμα»), είδε το φως μεταξύ 2016 και 2017, παίρνοντας μορφή ως ένα «συμβολικό πέρασμα προς το άγνωστο», όπως το χαρακτήρισε και ο δημιουργός του.
Σχεδιασμένο σκόπιμα για να ανοίγει έναν διάλογο ανάμεσα στην πόλη που φαίνεται και στην πόλη που δεν φαίνεται, είναι ένα πέρασμα που διεγείρει τη φαντασία και παραπέμπει στην ποιητική του Δάντη, δηλαδή στην Κόλαση της Θείας Κωμωδίας.
Δύο γλυπτικές είσοδοι στο μετρό της Νάπολης
Με την πρόσφατα ολοκληρωμένη παρέμβασή του, ο καλλιτέχνης Άνις Καπούρ εισάγει στον σταθμό δύο ξεχωριστά σημεία εισόδου, το καθένα σχεδιασμένο ως γλυπτικό κατώφλι προς το δίκτυο του μετρό της Νάπολης.
Η πανεπιστημιακή είσοδος, κατασκευασμένη από ατσάλι που υφίσταται φυσική οξείδωση αναδύεται από την πλατεία με τρόπο «αρχετυπικό, ακατέργαστο και σχεδόν σωματικό». Η ομάδα του καλλιτέχνη αναφέρει: «Φαίνεται σαν να προσφέρει μια κάθοδο στον κάτω κόσμο».
Η είσοδος Traiano παρουσιάζει μια αντιθετική γλώσσα. Εδώ, ένα σωληνωτό άνοιγμα από λείο, βουρτσισμένο ατσάλι είναι ακριβές και καθαρό. «Όπως σε μεγάλο μέρος του έργου του Καπούρ, ο εσωτερικός χώρος αναστρέφεται προς τα έξω· αντιστρέφει το πάνω και το κάτω σε ένα γλυπτό που δεν είναι απλώς αντικείμενο στο τοπίο, αλλά ενώνεται, ριζώνει και γίνεται μέρος του τοπίου», προσθέτει η ομάδα.
Μαζί, οι δύο είσοδοι πλαισιώνουν τις κινήσεις των ταξιδιωτών μέσα από τη γλυπτική. Τα γνώριμα κατώφλια δεν αποτελούν πλέον δευτερεύουσες λεπτομέρειες, αλλά καθοριστικά στοιχεία της αστικής εμπειρίας της Νάπολης.
Η υποδομή γίνεται δημόσια τέχνη
Ο Άνις Καπούρ συνεργάστηκε με τον Γιαν Καπλίτσκι και την Αμάντα Λεβέτε του γραφείου Future Systems για την κατασκευή των νέων γλυπτών στον σταθμό του μετρό της Νάπολης. Το τρίο εργάστηκε μαζί ώστε να διατηρηθεί μια αίσθηση ακατέργαστης συνέχειας, οι τοίχοι των τούνελ παρέμειναν ανεπεξέργαστοι, επιτρέποντας μια εκφραστική υλικότητα και ειλικρίνεια.
«Πρόκειται για μια αρχιτεκτονική που ενσαρκώνει την πορώδη φύση του σώματος - μια σύγκρουση του λειτουργικού και του τυπικού με το αισθητικό και το μυθικό. Είναι τέχνη ως αρχιτεκτονική, όπως δεν έχει ξαναφανεί».
Αν και ο σταθμός αποτελεί μια λειτουργική προσθήκη στο επεκτεινόμενο δίκτυο του μετρό της Νάπολης, είναι ταυτόχρονα και μια πολιτιστική δήλωση, καθώς η πόλη της νότιας Ιταλίας δημιουργεί έναν διάλογο ανάμεσα στην υποδομή και το πεδίο της δημόσιας τέχνης. Τα εγκαίνια σηματοδοτούν την ολοκλήρωση δύο δεκαετιών δουλειάς.
