Το McModern, όρος που εισήγαγε η αρχιτεκτονική κριτικός Kate Wagner, αποτελεί τη νεότερη εξέλιξη του φαινομένου που εδώ και δεκαετίες αποκαλείται McMansion.
Υπάρχει ένα είδος σπιτιού που αναγνωρίζεται αμέσως, ακόμη κι αν δεν γνωρίζει κανείς τον όρο που το περιγράφει. Ένα υπερμεγέθες προαστιακό οίκημα, τοποθετημένο σε δυσανάλογα μικρό οικόπεδο, με στέγη που αλλάζει μορφή από αέτωμα σε φεγγίτη και πίσω πάλι, παράθυρα αταίριαστα μεταξύ τους και πρόσοψη ντυμένη με ένα μωσαϊκό από βινύλιο, τούβλο και πέτρα.
Στο εσωτερικό του, κάθε πιθανή επιθυμία έχει μετατραπεί σε ξεχωριστό «ειδικό» δωμάτιο: αίθουσα κινηματογράφου, γυμναστήριο, κάβα. Είναι υπερβολικό, είναι επιδεικτικό, είναι αυτό που εδώ και δεκαετίες αποκαλείται McMansion. Το 2025, όμως, αυτό το μαζικά παραγόμενο όνειρο της αμερικανικής κατοικίας έχει αλλάξει μορφή. Η νέα του εκδοχή ονομάζεται McModern.
Νεότερη εξέλιξη αυτού του φαινομένου
Τα τελευταία σαράντα χρόνια, τα McMansions άντλησαν έμπνευση από ποικίλα αρχιτεκτονικά λεξιλόγια: τοσκάνικες βίλες, αποικιακή αναβίωση, modern farmhouse. Τα διακοσμητικά στοιχεία αυτών των στυλ υιοθετήθηκαν επιφανειακά, μεγεθύνθηκαν και συνδυάστηκαν χωρίς ενιαία κλίμακα. Το αποτέλεσμα ήταν κτίρια που υπαινίσσονταν την κοινωνική άνοδο και την πολυτέλεια, ενώ στην πράξη κατασκευάζονταν γρήγορα, με φθηνότερα υλικά, ώστε να μεγιστοποιείται ο διαθέσιμος χώρος εντός των ορίων του οικοπέδου. Το McModern, όρος που εισήγαγε η αρχιτεκτονική κριτικός Kate Wagner, αποτελεί τη νεότερη εξέλιξη αυτού του φαινομένου.
Η μορφή του McModern είναι σαφώς πιο «καθαρή» οπτικά: επίπεδες στέγες, κάθετοι λευκοί τοίχοι, μεγάλες επιφάνειες γυαλιού, πρόβολοι και πλατφόρμες που συχνά αγναντεύουν κάποια θέα. Η έμπνευση προέρχεται από την καλιφορνέζικη μοντέρνα αρχιτεκτονική του midcentury, αλλά σε υπερμεγέθη κλίμακα.
Όπως σημειώνει η αρχιτεκτονική κριτικός Mimi Zeiger, αρχές όπως η σύνδεση εσωτερικού και εξωτερικού χώρου μεταφράζονται σε πολλαπλές, υπερμεγέθεις αυλές και βεράντες, ενώ η «ειλικρίνεια των υλικών» αποδίδεται με επαναλαμβανόμενα ξύλινα πετάσματα και μεγάλες, κυβικές επιφάνειες σοβά. Παρά την κομψότητα της εικόνας, η Wagner επισημαίνει ότι, όπως και τα McMansions, τα McModern συχνά στερούνται της προσεκτικής πρόθεσης και συνοχής των αρχιτεκτονικών προτύπων που μιμούνται.
Ένας βασικός λόγος για την εξάπλωση των McModern είναι η αξία μεταπώλησης. Με την άνοδο πλατφορμών όπως το Zillow, οι ιδιοκτήτες έχουν άμεση εικόνα της αξίας του σπιτιού τους και των γειτονικών ακινήτων. Σύμφωνα με τη Wagner, τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια το σπίτι αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο ως περιουσιακό στοιχείο που πρέπει να προστατευθεί από κάθε πιθανή υποτίμηση.
Η απάντηση των κατασκευαστών είναι η αισθητική ουδετερότητα. Παρότι οι σχεδιαστές παρατηρούν κόπωση απέναντι στους ουδέτερους εσωτερικούς χώρους, αυτοί παραμένουν κυρίαρχοι στα McModern, επειδή επιτρέπουν στους υποψήφιους αγοραστές να φανταστούν ευκολότερα τον εαυτό τους μέσα στο «λευκό κουτί» ενός σπιτιού.
Σημαντικό ρόλο παίζει και το προφίλ των αγοραστών. Οι νεότεροι ενήλικες αποτελούν την ταχύτερα αυξανόμενη ομάδα ιδιοκτητών κατοικίας στις ΗΠΑ. Όπως παρατηρεί η Wagner, επηρεασμένοι από την αναβίωση του midcentury modern που αγαπούν οι millennials, απομακρύνονται από τα στολισμένα στυλ των προηγούμενων γενεών και στρέφονται σε καθαρές γραμμές και λευκές επιφάνειες.
Η Zeiger προσθέτει δύο εξηγήσεις: αφενός, τα αυθεντικά μοντέρνα σπίτια έχουν γίνει συλλεκτικά και δύσκολα στη συντήρηση, άρα είναι πιο εύκολο να χτίσει κανείς «στο ύφος τους» παρά να τα αποκαταστήσει. Αφετέρου, η αισθητική του «Calabasas Modern», που έγινε γνωστή από το σπίτι των Kim Kardashian και Kanye West, έφερε τον μινιμαλισμό στο mainstream.
Στο εσωτερικό, τα McModern συνεχίζουν την παράδοση της συσσώρευσης ανέσεων. Σύμφωνα με τον Troy Dean Ippolito, σχεδιαστή και κατασκευαστή πολυτελών κατοικιών στη Φλόριντα, οι εύποροι πελάτες του αναζητούν ηρεμία και ευκολία, με λειτουργίες άμεσα προσβάσιμες και θέες που μοιάζουν «αβίαστες».
Τα υλικά είναι φυσικά και ανοιχτόχρωμα, ενώ κάθε διακοσμητική λεπτομέρεια επαναλαμβάνεται ομοιόμορφα. Οι προσωπικές προτιμήσεις εκφράζονται κυρίως μέσα από τις παροχές: κάβες, αίθουσες κινηματογράφου, χώρους για συλλογές, ακόμη και ακραίες επιλογές, όπως η ανάρτηση ενός αυτοκινήτου αξίας εκατομμυρίων από την οροφή του σαλονιού.
Το μέγεθος αυτών των σπιτιών είναι καθοριστικό. Ενώ ο μέσος όρος μιας μονοκατοικίας στις ΗΠΑ είναι περίπου 2.264 τετραγωνικά πόδια, τα πολυτελή σπίτια που περιγράφονται στο άρθρο κυμαίνονται από 4.000 έως και 20.000 τετραγωνικά πόδια, περιοριζόμενα κυρίως από τους τοπικούς κανονισμούς. Παρ’ όλα αυτά, η πλήρης εξατομίκευση μπορεί να επηρεάσει τη μεταπωλητική αξία, γεγονός που συχνά λειτουργεί ως κριτήριο επιλογής στον σχεδιασμό.
Όπως σημειώνει η Wagner, στα McMansions –και κατ’ επέκταση στα McModern– η μορφή ακολουθεί τη λειτουργία, και η λειτουργία είναι η συσσώρευση ανέσεων. Το σπίτι μετατρέπεται σε μια «εσωτερικοποιημένη πόλη», έναν αυτάρκη χώρο που μειώνει την ανάγκη κοινωνικής ζωής εκτός των τειχών του. Η αρχιτεκτονική αυτή συχνά προστατεύεται από τον δρόμο με φυτεύσεις ή πύλες, οδηγώντας σε εσωτερικούς χώρους που δίνουν έμφαση στο «money shot» της θέας.
Για τη Wagner, αυτή η απομόνωση συνιστά μια παρανοϊκή στάση απέναντι στην αρχιτεκτονική, που καταλήγει σε μορφές μοντέρνες αλλά ασύνδετες. Το McModern, τελικά, προσφέρει μια εύκολη, γρήγορη και άνετη εκδοχή πολυτέλειας, αντλώντας κύρος από το παρελθόν χωρίς να κουβαλά το βάρος του.