Πριν προλάβετε να μειδιάσετε ή να εκνευριστείτε πρέπει να σας πω ότι η παραπάνω πρόταση είναι αληθινή και εγίνε μάλιστα πριν από μερικές εβδομάδες από τον υπουργό Οικονομικών της Ιταλίας Τζανφράνκο Πολίλο σε συνέδριο στη Ρώμη.
Μάλιστα συμπλήρωσε ότι «εργαζόμαστε κατά μέσον όρο εννέα μήνες τον χρόνο και πιστεύω πως αυτό το χρονικό διάστημα είναι πολύ μικρό. Ζούμε πάνω από τις δυνατότητές μας, διότι έχουμε ένα έλλειμμα των τρεχουσών συναλλαγών που φθάνει το 3% του ΑΕΠ. Το χάσμα αυτό γεφυρώνεται με δύο τρόπους: είτε μειώνοντας την εσωτερική ζήτηση και αυτό θα ήταν απαράδεκτο εάν δεν θέλουμε να καταστρέψουμε τη χώρα, είτε αυξάνοντας την παραγωγική δυναμική της χώρας».
Η πρόταση προκάλεσε -όπως ήταν αναμενόμενο- σάλο στη γειτονική Ιταλία. Για άλλη μια φορά το δίλημμα τέθηκε με τον πιο ωμό τρόπο: να απωλέσει το άτομο κάποια από τα προνόμια που απολάμβανε ως τώρα προκειμένου να σωθεί η εθνική οικονομία. Είναι δε τόσο κυνικός ο τρόπος που οι εν λόγω γραφειοκράτες θέτουν αυτά τα ερωτήματα που τυχόν αρνητική απάντηση ή αμφισβήτηση θέτει τον ερωτώντα κατευθείαν στη θέση του «βολεμένου», του «προδότη» ή αυτού που αναπαράγει «γελοίες και ανεύθυνες θέσεις».
Ας υποθέσουμε λοιπόν πως οι λαοί αποδεικνύουν ότι πράγματι αγαπούν τη χώρα τους και είναι διατεθειμένοι να θυσιάσουν και εκείνη τη μια εβδομάδα διακοπών προκειμένου να σώσουν την εθνική οικονομία που μαστίζεται από την κρίση εξωτερικού δανεισμού. Ας υποθέσουμε τώρα ότι ο καιρός προχωράει, οι αγορές επιμένουν να είναι νευρικές, υποβαθμίζουν τις τράπεζες και τις χώρες τη μία μετά την άλλη και οι Ευρωπαίοι σε αλεπάλληλες Συνόδους δεν καταφέρνουν να δώσουν ένα τέλος στην κρίση. Τα οικονομικά των χωρών είναι πάλι εκτός στόχων και μετά ένας νέος υπουργός Οικονομικών θα ζητήσει από τον κόσμο να θυσιάσει πάλι το μισθό του, τις διακοπές του, τα εργασιακά του δικαιώματα. Και μετά τι; Μετά νέα νευρικότητα, νέα μέτρα.. ένα γαϊτανάκι δίχως τέλος το οποίο θα οδηγήσει εκατομμύρια κόσμου στην εξαθλίωση.
Όλο αυτό, δεν είναι η αιτία αλλά το σύμπτωμα ενός πολιτικοοικονομικού συστήματος το οποίο βρίσκεται σε μια πρωτοφανή έλλειψη νοηματοδότησης του συλλογικού. Οι μεταφυσικοί άξονες των προ-νεωτερικών κοινωνιών και η κατάρρευση των ιδεολογιών του 20ου αιώνα, έδωσαν τη θέση τους σε ένα σύστημα άκρατης παραγωγής και κατανάλωσης, η οποία δε σέβεται ούτε τη φύση, ούτε τον άνθρωπο ούτε φυσικά τις πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Θα φας ντομάτα τον Ιανουάριο, θα ντύνεσαι αμερικάνικα, θα χτίζεις γυάλινα κτίρια στην έρημο και θα φυτεύεις γκαζόν στις Κυκλάδες. Καμία απολύτως ιεράρχηση προτεραιοτήτων, καμία πρόταση οργάνωσης της ανθρώπινης ζωής παρά μόνο κατανάλωση- Consumo ergo sum.
Παράγουμε πράγματα χωρίς να ξέρουμε το γιατί, καταναλώνουμε ακόμη περισσότερα χωρίς αιτία και παρ'όλα αυτά συνεχίζουμε στο ίδιο τέμπο, χωρίς καν να υπάρχει πια «αιδώς» - πτωχεύεις και φεύγεις αφήνοντας στο δρόμο τόσο κόσμο, συναλάσσεσαι παράνομα και ουδέποτε διώκεσαι. Φυσικά όλο αυτό το μοντέλο πέρασε και στις ανθρώπινες σχέσεις: υποκαθιστούμε την ανθρώπινη επαφή και την εμπειρία της προσωπικής σχέσης με μια επίπλαστη εικόνα ευτυχίας.
Ακόμα και τώρα που δεν έχουμε χάσει τη μια εβδομάδα των διακοπών μας για χάρη του ΑΕΠ, μια βόλτα στα κλαμπ αλλά και στα προφίλ των θαμώνων στο facebook είναι ενδεικτική αυτού του φαινομένου. Όλοι περνάνε καλά, όλοι έχουν σώμα μοντέλου και φυσικά κανείς δεν έχει προβλήματα - τα πάντα είναι εικόνα.
Δεν ξέρω αν ο κ. Πολίλο το γνωρίζει αλλά σ' αυτή τη ζωή δεν αποτιμώνται όλα με βάση το χρήμα και την αναγκαιότητα. Αν ήταν έτσι δε θα είχαν κατασκευαστεί ποτέ όλα αυτά τα σπουδαία μνημεία του πολιτισμού, ποτέ δε θα είχαν γραφτεί τα κορυφαία κείμενα της τέχνης και της σκέψης. Απλά θα βρίσκαμε καινούργιους τρόπους να παράγουμε και να καταναλώνουμε. Ενδεικτικά θα ήθελα να του θυμήσω ότι ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είχε στη διάθεσή του πληθώρα τεχνικών μέσων και εφευρέσεων. Τι από όλα αυτά έμεινε να κληροδοτηθεί στους επόμενους; Μόνο οι κορυφαίες ιδέες του.
Γιατί οι πολιτισμοί, οι ιδέες, τα συστήματα διακυβέρνησης, ακόμα και οι αγορές κ. Πολίλο υπάρχουν για να εξυπηρετούν ένα μόνο σκοπό - την ευτυχία του ανθρώπου.
Θα σας θυμήσω μια φράση που ενώνει ένα υλιστή προσωκρατικό φιλόσοφο και ένα Πατέρα της Εκκλησίας - τον Δημόκριτο και τον Μέγα Βασίλειο: «Βίος ανεόρταστος, μακρά οδός απανδόκευτος» δηλαδή μια ζωή χωρίς γιορτή και διακοπές είναι σαν ένα μακρύ δρόμο χωρίς πανδοχείο... Kαλές βουτιές!
Υ.Γ. Αυτό το κείμενο θα ήθελα να έχει γραφτεί σε μια παραλία της Αμοργού, όπου με το ουζάκι ανα χείρας θα πίνουμε στην υγειά του ισοζυγίου πληρωμών.