Η επαναφορά των κουμπιών δεν είναι πισωγύρισμα· είναι διορθωτική κίνηση.
Οι εταιρείες που τολμούν να το παραδεχτούν δείχνουν μεγαλύτερη ευαισθησία στην πραγματική εμπειρία οδήγησης απ’ ό,τι εκείνες που κυνηγούν τη φαντασμαγορία.
Για χρόνια, τα αυτοκίνητα έμοιαζαν να ζουν την ίδια φάση που πέρασαν τα κινητά τηλέφωνα και οι τηλεοράσεις: το αναλογικό έπρεπε να εξαφανιστεί, το φυσικό να παραδώσει τη θέση του στο άυλο.
Οι πίνακες οργάνων μετατράπηκαν σε επίπεδες οθόνες αφής, τα κουμπιά σε εικονίδια, οι διακόπτες σε υπομενού. Η υπόσχεση ήταν η άνεση, η καθαρότητα, η τεχνολογική μαγεία ενός μικρού iPad που θα τα κάνει όλα.
Στην πράξη όμως, αυτό που πολλοί οδηγοί βίωσαν ήταν μια καινούργια μορφή κόπωσης: το βλέμμα αποσπάται, η χειρονομία γίνεται ακριβής και ψυχρή, το αυτονόητο - να χαμηλώσεις τον ήχο ή να αλλάξεις τη θερμοκρασία- μετατρέπεται σε τεστ συγκέντρωσης. Κάπου ανάμεσα σε εφαρμογές και widgets, το αυτοκίνητο έχασε την απλότητά του.
Η Hyundai ήταν η πρώτη που παραδέχτηκε το λάθος
Η Hyundai ήταν από τις πρώτες που παραδέχτηκαν το λάθος. Ο αντιπρόεδρος σχεδιασμού της Hyundai Design North America, Ha Hak-soo, παραδέχτηκε ότι η εταιρεία παρασύρθηκε από τον «παράγοντα wow» των τεράστιων, ενιαίων οθονών. Στις ομάδες δοκιμών όμως, οι οδηγοί δεν εντυπωσιάστηκαν - εκνευρίστηκαν. Όπως είπε χαρακτηριστικά, «οι άνθρωποι στρεσάρονται όταν χρειάζονται να κάνουν κάτι γρήγορα και δεν μπορούν».
Το άγγιγμα σε μια οθόνη, χωρίς απτική ανάδραση, μπορεί να απαιτεί πολλά «tap» εκεί όπου ένα απλό κουμπί θα αρκούσε. Έτσι, η Hyundai ανακοίνωσε ότι επιστρέφει σε φυσικά κουμπιά και περιστροφικούς διακόπτες για βασικές λειτουργίες. Δεν είναι μόνη της: Porsche και Volkswagen κινούνται προς την ίδια κατεύθυνση, αποδεχόμενες ότι η «κόπωση της οθόνης» είναι πλέον υπαρκτό φαινόμενο στην αγορά.
Πότε μπήκε η πρώτη οθόνη αφής σε ΙΧ
Η ιστορία έχει βάθος. Η πρώτη οθόνη αφής σε αυτοκίνητο εμφανίστηκε ήδη το 1986, στο Buick Riviera, ένα μικρό καθοδικό κουτί 3×4 ιντσών που έμοιαζε περισσότερο με τηλεόραση της εποχής παρά με gadget. Από τότε, η πορεία ήταν ανοδική: οι οθόνες μεγάλωναν, οι δυνατότητες πολλαπλασιάζονταν, και ο οδηγός μπορούσε πια να ελέγχει από τη μουσική και το κλιματιστικό έως τις ρυθμίσεις πρόσφυσης και τα προφίλ επιδόσεων.
Η είσοδος του Apple CarPlay και του Android Auto έσπρωξε το φαινόμενο στα άκρα, καθώς οι αυτοκινητοβιομηχανίες αναγκάστηκαν να μιμηθούν τη λογική του smartphone για να μη μοιάζουν «παλαιολιθικές». Ταυτόχρονα, οι οθόνες έγιναν φτηνότερες από τις αναλογικές κονσόλες, πιο εύκολες στην προσαρμογή και πιο «καθαρές» οπτικά.
Η Tesla μετέτρεψε το ταμπλό σε απόλυτο ψηφιακό περιβάλλον - ένα σημείο χωρίς κουμπιά, χωρίς κενά, χωρίς παρελθόν - φτάνοντας στο σημείο να επιτρέπει στον οδηγό να παίζει βιντεοπαιχνίδια όπως το Cyberpunk 2077 μέσα στο αυτοκίνητο. Η εικόνα του μέλλοντος έμοιαζε πλήρης.
Το μέλλον αποδείχθηκε κουραστικό
Και όμως, το μέλλον αποδείχθηκε κουραστικό. Έρευνες όπως αυτή της JD Power έδειξαν τα τελευταία δύο χρόνια πτώση στη συνολική ικανοποίηση των ιδιοκτητών Ι.Χ. για πρώτη φορά μετά από σχεδόν τρεις δεκαετίες. Ο βασικός λόγος; Οι περίπλοκες, δύσχρηστες και απογοητευτικές οθόνες αφής.
Οι περισσότεροι οδηγοί δήλωσαν ότι δεν χρειάζονται δεύτερη οθόνη για τον συνοδηγό και ότι προτιμούν να παίζουν μουσική μέσω του κινητού τους, όχι του «έξυπνου» infotainment του αυτοκινήτου. «Οι οδηγοί βρίσκουν κάποιες τεχνολογίες συνεχώς ενοχλητικές ή άχρηστες», αναφέρει χαρακτηριστικά η Kathleen Rizk της JD Power. Η πολυτέλεια της επιλογής κατέληξε να γίνεται βάρος.
Πέρα από την ενόχληση, υπάρχει και το ζήτημα της ασφάλειας. Η έρευνα της AAA Foundation το 2017 έδειξε ότι οι οδηγοί που προσπαθούν να ρυθμίσουν μέσω οθόνης την πλοήγηση ή τη μουσική παραμένουν οπτικά και νοητικά αποσπασμένοι για περίπου 40 δευτερόλεπτα - διάστημα στο οποίο ένα αυτοκίνητο που κινείται με 80 χιλιόμετρα την ώρα διανύει σχεδόν μισό χιλιόμετρο χωρίς πραγματική προσοχή στον δρόμο.
Ένα κουμπί, αντίθετα, μπορεί να βρεθεί με την αφή, χωρίς να χρειαστεί το βλέμμα να αποκοπεί. Γι’ αυτό και ο ευρωπαϊκός οργανισμός NCAP ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα δίνει την πολυπόθητη πεντάστερη βαθμολογία μόνο σε αυτοκίνητα με φυσικά χειριστήρια για φλας, υαλοκαθαριστήρες, κόρνα και βασικές λειτουργίες.
Μια διορθωτική κίνηση
Η επαναφορά των κουμπιών, λοιπόν, δεν είναι πισωγύρισμα· είναι διορθωτική κίνηση. Οι εταιρείες που τολμούν να το παραδεχτούν δείχνουν μεγαλύτερη ευαισθησία στην πραγματική εμπειρία οδήγησης απ’ ό,τι εκείνες που κυνηγούν τη φαντασμαγορία των pixels.
Όταν η Porsche ανακοίνωσε πως θα επαναφέρει φυσικά κουμπιά στο Cayenne, το μήνυμα ήταν σαφές: η πολυτέλεια δεν ταυτίζεται με την αποξένωση. Η Volkswagen, μετά από παράπονα για τα touch controls στο τιμόνι, τα αντικαθιστά με απτά πλήκτρα. Ακόμη και η Nissan, που ποτέ δεν μπήκε ολόψυχα στον «αγώνα των οθονών», αισθάνεται δικαιωμένη.
«Οι άνθρωποι θα κουραστούν από αυτές τις τεράστιες μαύρες οθόνες», είχε προβλέψει ο Alfonso Albaisa, επικεφαλής σχεδιασμού της εταιρείας, ήδη από το 2020.
Οι οδηγοί δεν ζητούν τεχνολογικό μινιμαλισμό· ζητούν λογική
Φυσικά, το κύμα δεν έχει γυρίσει πλήρως. Οι αμερικανικές GM και Ford συνεχίζουν να εξοπλίζουν τα νέα τους μοντέλα με τεράστιες κάθετες οθόνες τύπου Tesla, ενώ η Mercedes-Benz διαφημίζει με υπερηφάνεια την 56 ιντσών Hyperscreen της, που καλύπτει σχεδόν όλο το ταμπλό.
Το πιθανότερο είναι ότι για αρκετά χρόνια θα ζούμε μια συνύπαρξη δύο φιλοσοφιών: της άμεσης αφής και της απτής χειρονομίας, της σιλικόνης και του μετάλλου. Όμως η επιστροφή των κουμπιών - όσο κι αν φαίνεται μικρή - λειτουργεί ως ένδειξη μιας ευρύτερης αλλαγής νοοτροπίας.
Οι οδηγοί δεν ζητούν τεχνολογικό μινιμαλισμό· ζητούν λογική. Θέλουν να μπορούν να ρυθμίσουν τον αέρα χωρίς να μπουν σε μενού, να αλλάξουν σταθμό χωρίς να χάσουν από το οπτικό τους πεδίο τον δρόμο. Το κουμπί δεν είναι απλώς αντικείμενο νοσταλγίας, αλλά σύμβολο εμπιστοσύνης: μια χειρονομία που ξέρεις να κάνεις χωρίς να τη σκέφτεσαι.
Στον κόσμο των οθονών που σε καλούν να σκέφτεσαι ασταμάτητα, αυτό είναι πια πολυτέλεια. Οι αυτοκινητοβιομηχανίες που το καταλαβαίνουν δεν κάνουν βήμα πίσω στην τεχνολογία - κάνουν βήμα μπροστά στον άνθρωπο. Και ίσως, τελικά, το μέλλον της οδήγησης να είναι λίγο πιο απτικό, λίγο πιο απλό, και λίγο πιο ανθρώπινο.