Η Βρετανία εξακολουθεί να ταλανίζεται από την κρίση του κόστους ζωής, κάτι που δεν θα μπορούσε να καταλάβει κανείς βλέποντας σχέδια για τη στέψη του βασιλιά Καρόλου Γ', που τελείται σήμετα, Σάββατο 6 Μαΐου.
Η χώρα ετοιμάζει όλα τα απαραίτητα για τη στέψη του ηγεμόνα της: ένα τριήμερο πανηγύρι που θα περιλαμβάνει πανεθνικά πάρτι στους δρόμους, μια συναυλία στο Γουίνδσορ και μια συμβολική τελετή στο Αββαείο του Γουέστμινστερ, την οποία θα ακολουθήσει μια μεγάλη δημόσια πομπή. Θα είναι ένα πάρτι που ταιριάζει σε βασιλιά, με την ανάλογη τιμή: το μακρύ Σαββατοκύριακο αναμένεται να κοστίσει στους Βρετανούς φορολογούμενους τουλάχιστον 100 εκατομμύρια λίρες (125 εκατομμύρια δολάρια, 113 εκατομμύρια ευρώ), όπως αναφέρει το περιοδικό TIME.
Σε αντίθεση με την τελευταία στέψη, η οποία πραγματοποιήθηκε το 1953 για την εκλιπούσα βασίλισσα Ελισάβετ Β', αυτή με την κωδική ονομασία «Επιχείρηση Χρυσή Σφαίρα» θα είναι μια πιο περιορισμένη υπόθεση, με μικρότερη διάρκεια και λιγότερους παρευρισκόμενους. Πρόκειται για μια απόφαση που εξηγείται εν μέρει από την ευαισθησία του βασιλιά Καρόλου στην κρίση του κόστους ζωής που πλήττει τη χώρα, καθώς και από τη φιλοδοξία του να έχει μια πιο σύγχρονη, «συρρικνωμένη» μοναρχία (στόχος που επετεύχθη εν μέρει με τις αποχωρήσεις του πρίγκιπα Χάρι, της δούκισσας του Σάσεξ, Μέγκαν, και του πρίγκιπα Άντριου από την κουστωδία των εργαζόμενων βασιλικών, οι οποίοι είναι πλέον 11).
Παρ' όλα αυτά, η χλιδή ενός τέτοιου θεάματος έρχεται σε πλήρη αντίθεση με το ζοφερό σκηνικό που αποτελεί η οικονομική κρίση της Βρετανίας, στην οποία ο πληθωρισμός δεκαετιών έχει οδηγήσει σε εξουθενωτικές απεργίες των εργαζομένων. Εκατοντάδες χιλιάδες Βρετανοί εργαζόμενοι, ανάμεσά τους γιατροί, δάσκαλοι και οδηγοί τρένων, έχουν αποχωρήσει από την εργασία τους ζητώντας καλύτερες αμοιβές τους τελευταίους μήνες. Περαιτέρω απεργίες των τροχονόμων και των εργαζομένων στο αεροδρόμιο Χίθροου ενδέχεται να ρίξουν σκιά στους εορτασμούς για τη στέψη.
Πόσο θα στοιχίσει τελικά η στέψη του βασιλιά Καρόλου
Ούτε η Ντάουνινγκ Στριτ ούτε τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ θα επιβεβαιώσουν το ακριβές κόστος της στέψης, αν και τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης έχουν εκτοξεύσει ως εικασία το ποσό των 100 εκατομμυρίων λιρών, ποσό περίπου διπλάσιο από το κόστος της στέψης της βασίλισσας Ελισάβετ. Η εκδήλωση του 1953 ήταν η πιο ακριβή τελετή που έγινε ποτέ από τη μοναρχία εκείνη την εποχή, σύμφωνα με τους New York Times, με κόστος 1,57 εκατ. λιρών ή το σύγχρονο ισοδύναμο των 56 εκατ. λιρών. Η υψηλότερη τιμή αυτή τη φορά αποδίδεται τουλάχιστον εν μέρει στην ασφάλεια, η οποία δεν αποτελούσε τόσο μεγάλο πρόβλημα πριν από δεκαετίες.
Ο Γκράχαμ Σμιθ, διευθύνων σύμβουλος της αντιμοναρχικής ομάδας Republic και συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου «Κατάργηση της μοναρχίας» (Abolish the Monarchy), υποψιάζεται ότι η εκτίμηση των 100 εκατομμυρίων λιρών είναι συντηρητική.
«Υποψιάζομαι ότι θα είναι τουλάχιστον αυτό», είπε στο TIME. «Είναι ένα υπερβολικό ποσό χρημάτων που ξοδεύει ο φορολογούμενος. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν πολλοί εργαζόμενοι στον δημόσιο τομέα που αγωνίζονται να λάβουν αύξηση μισθού. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν άνθρωποι που εργάζονται και πρέπει να χρησιμοποιούν τράπεζες τροφίμων. Υπάρχουν νοσοκομεία που δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα, σχολεία που αγωνίζονται να βρουν πόρους για τα παιδιά τους, αστυνομικές υπηρεσίες που αγωνίζονται σε διάφορα είδη εγκλημάτων».
Ο Γκράχαμ παραδέχεται ότι τα 100 εκατομμύρια λίρες δεν είναι ένα ποσό που θα μπορούσε να δώσει σοβαρές εάν δινόταν στην Εθνική Υπηρεσία Υγείας ή στην Αστυνομία. «Αλλά θα έκανε πολύ καλό σε πολλούς ανθρώπους, αν διετίθετο για δημόσιες υπηρεσίες, άστεγους, φτωχούς και ούτω καθεξής, αντί να ξοδευτεί σε μια παρέλαση για έναν άνδρα».
Ορισμένοι υπουργοί της βρετανικής κυβέρνησης έχουν εκνευριστεί με την ιδέα της μείωσης του κόστους της στέψης, με τον καγκελάριο του Δουκάτου του Λάνκαστερ, Όλιβερ Ντάουντεν, να λέει ότι «ο κόσμος δεν θα ήθελε να κάνει αυστηρή οικονομία και να πετάξει» αυτό που θα είναι μια ιστορική στιγμή για το έθνος. Εξάλλου, οι προηγούμενες στέψεις δεν συνέβαιναν πάντα σε βολικές στιγμές. Η στέψη του παππού του βασιλιά Καρόλου, του βασιλιά Γεωργίου ΣΤ', το 1937 έλαβε χώρα εν μέσω οικονομικής ύφεσης, μόλις δύο χρόνια πριν από την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Μέχρι τη στιγμή που στέφθηκε η βασίλισσα Ελισάβετ Β' το 1953, το μεταπολεμικό δελτίο εξακολουθούσε να ισχύει. «Δεν νομίζω ότι, εκ των υστέρων, οι άνθρωποι ενδιαφέρθηκαν για το κόστος της, απλώς και μόνο επειδή ήταν μια τεράστια επιτυχία και ένα τεράστιο θέαμα», λέει ο Richard Fitzwilliams, βασιλικός ειδικός επί πολλά χρόνια.
Αλλά αυτή η ιστορία είναι απίθανο να είναι πολύ παρηγορητική για πολλούς Βρετανούς. Περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς πιστεύουν ότι η στέψη δεν πρέπει να χρηματοδοτηθεί από την κυβέρνηση, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του YouGov, σε σύγκριση με μόλις το 32% που είπε ότι θα έπρεπε. Μερικοί μάλιστα αναρωτήθηκαν γιατί η βασιλική οικογένεια δεν θα πληρώσει μόνη τον λογαριασμό. Μια πρόσφατη έρευνα από τον Guardian υπολογίζει την προσωπική περιουσία του βασιλιά Καρόλου σε 1,8 δισεκατομμύρια λίρες, αν και η πλήρης εικόνα των οικονομικών της μοναρχίας παραμένει σε μεγάλο βαθμό αδιαφανής.
Από πού χρηματοδοτείται η βρετανική βασιλική οικογένεια
Ο Μπομπ Μόρις, επίτιμος ανώτερος επιστημονικός συνεργάτης στη Μονάδα Συντάγματος στο University College του Λονδίνου, λέει ότι η βασιλική οικογένεια χρηματοδοτείται από δύο κύριες πηγές. Η πρώτη, που ονομάζεται Sovereign Grant, προέρχεται από το Crown Estate, ένα χαρτοφυλάκιο ακινήτων πολλών δισεκατομμυρίων λιρών. Ένα ποσοστό των κερδών του Crown Estate χρησιμοποιείται για την πληρωμή της βασιλικής οικογένειας ώστε να εκτελεί τα επίσημα καθήκοντά της. (Φέτος, το ποσό αυτό ανήλθε σε 86,3 εκατομμύρια λίρες, ή περίπου 2,40 λίρες ανά φορολογούμενο.) Η δεύτερη πηγή εισοδήματος είναι τα έσοδα από το Δουκάτο του Λάνκαστερ και το Δουκάτο της Κορνουάλης, τις ιδιωτικές περιουσίες του μονάρχη και του κληρονόμου, αντίστοιχα.
Γιατί πληρώνει τη στέψη το κράτος και όχι η βασιλική οικογένεια
Ο λόγος που το κόστος της στέψης επιβαρύνει το βρετανικό κράτος, και όχι τη βασιλική οικογένεια, είναι επειδή «είναι μια κρατική εκδήλωση», λέει ο Μόρις. Η στέψη δεν είναι απαραίτητη για να γίνει βασιλιάς ή βασίλισσα ένας μονάρχης -αυτό συμβαίνει αυτόματα τη στιγμή που πεθαίνει ο προηγούμενος μονάρχης. Ίσως γι' αυτόν τον λόγο άλλες ευρωπαϊκές μοναρχίες δεν ασχολούνται με τις στέψεις. Ωστόσο, «το να ζητήσουμε από τον επίσημο αρχηγό του κράτους της Βρετανίας να πληρώσει για τους δικούς του θα ήταν απλώς περίεργο», λέει ο Fitzwilliams -κάτι που προειδοποιεί ότι θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε απαίτηση να πληρώσει η μοναρχία. «Δεν θα μπορούσες να έχεις έναν αρχηγό κράτους να δουλεύει έτσι», προσθέτει.
Όσο δυσαρεστημένοι κι αν είναι πολλοί Βρετανοί για το κόστος, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι αυτή η δυσαρέσκεια δεν επεκτείνεται στη μεγάλη χρηματοδότηση της μοναρχίας. Περισσότεροι από τους μισούς Βρετανούς (54%) πιστεύουν ότι η βασιλική οικογένεια αντιπροσωπεύει καλή σχέση ποιότητας - τιμής, σύμφωνα με άλλη πρόσφατη δημοσκόπηση του YouGov. Οι υποστηρικτές της μοναρχίας σπεύδουν να επισημάνουν τον ρόλο που έχει η μοναρχία στην προσέλκυση του τουρισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο, αν και το ακριβές ποσό είναι δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί.
Οι αντίπαλοι, ωστόσο, δεν πείθονται. «Δεν υπάρχουν καθόλου στοιχεία που να υποστηρίζουν ότι ο τουρισμός έρχεται στη Βρετανία λόγω της μοναρχίας», λέει ο Σμιθ, ο οποίος υποστηρίζει ότι για όλους τους ανθρώπους που μπορεί να ταξιδέψουν στο Λονδίνο για τη στέψη, θα υπάρχουν εξίσου πολλοί που θα φύγουν εξαιτίας αυτής.