Ήταν παραμονές Χριστουγέννων του 1992 όταν κάτω από την καρδιά της πόλης, κάτω από το ρεύμα της οδού Καλλιρρόης και την ξεχασμένη κοίτη του Ιλισού, πραγματοποιήθηκε ένα από τα πιο εκκωφαντικά χτυπήματα στην ιστορία των ελληνικών ληστειών.
Από ένα τούνελ βαθύ, υποστυλωμένο με χοντρά δοκάρια και διπλές ράγες, στο οποίο κινούνταν βαγονέτο για να απομακρύνονται τα μπάζα, οι δράστες δούλεψαν αθόρυβα για μήνες με γεννήτριες και κομπρεσέρ, καταλήγοντας κάτω από το υπόγειο της Τράπεζας Εργασίας στη οδό Καλλιρρόης 19. Εκεί, εισέβαλαν στο χώρο που υπήρχαν οι θυρίδες αρπάζοντας έναν μεγάλο αριθμό από αυτές. Η ληστεία αποτιμήθηκε στα πέντε δισεκατομμύρια δραχμές, δηλαδή 14,7 εκατομμύρια ευρώ! Ποσό αστρονομικό για την εποχή.
Τριάντα τρία χρόνια μετά, το μεγαλύτερο ερώτημα παραμένει αναπάντητο, πώς είναι δυνατόν ένα τόσο σύνθετο, θορυβώδες, τεχνικά απαιτητικό έγκλημα, που εκτελέστηκε κάτω από έναν από τους πιο κεντρικούς δρόμους της Αθήνας, να μην έχει αφήσει ούτε ένα σαφές, αδιαμφισβήτητο στοιχείο για την ταυτότητα των δραστών;
Η ληστεία που «χάθηκε» στους υπονόμους της Αθήνας
Στόχος δεν ήταν τα ταμεία αλλά οι θυρίδες. Με απόλυτο προσανατολισμό, οι δράστες τρύπησαν μπετόν πάχους 60 εκατοστών και παραβίασαν 301 από τις 1.151 θυρίδες. Το περιεχόμενό τους εξαφανίστηκε. Κοσμήματα, μετρητά, ομόλογα, επιταγές, οικογενειακά κειμήλια. Η ληστεία αποκαλύφθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 1992, όταν οι υπάλληλοι αντίκρισαν άδειες θυρίδες. Οι έρευνες ξεκίνησαν αλλά γρήγορα έπεσαν σε έναν λαβύρινθο υποθέσεων και αντιφάσεων. Τον Ιανουάριο του 1993, στην απομονωμένη περιοχή Χαμολιά, στην παραλία της Βραυρώνας, βρέθηκαν κατεστραμμένες θυρίδες με μερικές επιταγές και ομόλογα.
Ήταν το μοναδικό απτό ίχνος που φάνηκε να συνδέεται με τη διαφυγή των δραστών. Η αστυνομία δεν κατάφερε ποτέ να αποδείξει πώς ακριβώς διέφυγαν, κατέληξε όμως στο συμπέρασμα ότι πιθανότατα χρησιμοποίησαν έναν αφύλακτο σταθμό της ΕΥΔΑΠ κοντά στην οδό Χαμοστέρνας, μέσω του δικτύου υπονόμων, πριν εξαφανιστούν — ενδεχομένως δια θαλάσσης — με κατεύθυνση εκτός Αθηνών ή εκτός Ελλάδας.
Ριφιφί χωρίς ενόχους: Η υπόθεση που δεν εξιχνιάστηκε ποτέ
Τον Ιανουάριο του 1993 η υπόθεση φάνηκε να βρίσκει μια αρχή. Ο Σύρος κρατούμενος Τζουμάχ Χαλίντ κατήγγειλε συγκεκριμένα άτομα ως εμπλεκόμενα στο ριφιφί, ισχυριζόμενος ότι συμμετείχε και ο ίδιος.
Όμως τον Νοέμβριο του 1994 ο ίδιος ο Χαλίντ αναίρεσε δημόσια τους ισχυρισμούς του και τον Ιανουάριο του 1995 τους πήρε πίσω και εγγράφως ενώπιον του ανακριτή. Χωρίς την κεντρική μαρτυρία, η δικογραφία κατέρρευσε. Οι κατηγορούμενοι απαλλάχθηκαν από κάθε κατηγορία το φθινόπωρο του 1995, με βούλευμα του Συμβουλίου Εφετών. Η υπόθεση μπήκε στο αρχείο. Επίσημα, δεν υπήρχαν ένοχοι.
Δέκα χρόνια σιωπής για το ριφιφί της Τράπεζας Εργασίας
Από εκείνο το σημείο και μετά, το ριφιφί της Τράπεζας Εργασίας πέρασε στη σφαίρα του θρύλου. Η τράπεζα επικήρυξε τους δράστες με 200 εκατομμύρια δραχμές, χωρίς αποτέλεσμα. Κυκλοφόρησαν θεωρίες για τρομοκρατικές οργανώσεις, για εσωτερική βοήθεια, για διεθνή κυκλώματα, αλλά και για την Ιταλική μαφία.
Το 2002, δέκα χρόνια μετά τη ληστεία, επανήλθαν αναφορές σύμφωνα με τις οποίες οργανωτής του ριφιφί φερόταν να είναι Ιταλός από το Μιλάνο, με εμπειρία σε παρόμοια χτυπήματα τη δεκαετία του 1980 στο Μιλάνο και τη Βαρκελώνη. Οι πληροφορίες αυτές, αν και ενίσχυσαν την εικόνα μιας διεθνούς «τεχνογνωσίας», δεν συνοδεύτηκαν ποτέ από αποδείξεις ικανές να ανοίξουν εκ νέου τον φάκελο.
Η σήραγγα της Καλλιρρόης ξανανοίγει: Το ριφιφί γίνεται σειρά
Η υπόθεση επανήλθε απρόσμενα στο προσκήνιο τον Μάρτιο του 2024, όταν καθίζηση στο οδόστρωμα της Καλλιρρόης αποκάλυψε ξανά το αποτύπωμα της υπόγειας σήραγγας.
Σαν να άνοιξε για λίγο ένα παράθυρο στον χρόνο, θυμίζοντας ότι κάτω από την άσφαλτο της πόλης υπάρχουν ακόμα ερωτήματα που δεν απαντήθηκαν ποτέ. Και λίγο πριν η υπόθεση κλείσει 33 χρόνια το ριφιφί επιστρέφει στη δημόσια συζήτηση μέσα από τη μυθοπλασία.
Ο Σωτήρης Τσαφούλιας σκηνοθετεί το σενάριο των Βασίλη Ρίσβα και Δήμητρας Σακαλή εμπνευσμένο από την υπόθεση για μια μίνι σειρά έξι επεισοδίων, φέρνοντας ξανά στο προσκήνιο ένα έγκλημα που παραμένει ανεξιχνίαστο. Η σειρά ξεκινά σήμερα στην Cosmote TV.