Κατεστραμμένα έπιπλα, απελπισμένοι γείτονες και ένας στρεσαρισμένος σκύλος. Η μοναξιά γίνεται εφιάλτης για πολλά κατοικίδια.
Όλο και περισσότεροι ιδιοκτήτες σκύλων έρχονται αντιμέτωποι με μια δύσκολη πραγματικότητα: ο τετράποδος φίλος τους δεν μπορεί να μείνει μόνος στο σπίτι χωρίς να προκαλέσει ζημιές ή να έντονο άγχος. Παρόλο που στην άγρια φύση τα σκυλιά ζουν σε αγέλες και σχεδόν ποτέ δεν είναι μόνα, στην καθημερινότητα των ανθρώπων καλούνται να προσαρμοστούν - συχνά με δυσκολία.
Αλλά γιατί δυσκολεύονται τόσο πολύ; Πόση ώρα είναι ασφαλές να μένουν μόνα; Και τι μπορεί να κάνει ένας ιδιοκτήτης για να βοηθήσει τον σκύλο του;
Γιατί τα σκυλιά δυσκολεύονται να μείνουν μόνα;
Τα σκυλιά είναι εξαιρετικά κοινωνικά ζώα. Από τη φύση τους λειτουργούν μέσα σε ομάδες και κάθε μέλος της αγέλης έχει τον ρόλο του. Όταν είναι μαζί, νιώθουν ασφάλεια και προστασία. Στην άγρια φύση, ακόμα και όταν απομακρύνονται προσωρινά για κυνήγι, η αγέλη δεν απομονώνει κανένα μέλος. Γι’ αυτό, η παραμονή στο σπίτι χωρίς τον άνθρωπο τους είναι μια αφύσικη και αγχωτική κατάσταση.
Κάποια σκυλιά προσαρμόζονται εύκολα. Άλλα, όμως, βιώνουν πανικό ακόμη και μετά από λίγα λεπτά μοναξιάς.
Πόση ώρα μπορεί να μείνει μόνος ένας σκύλος;
Δεν υπάρχει μια «μαγική» απάντηση. Κάθε σκύλος είναι διαφορετικός. Κάποιοι αρχίζουν να ουρλιάζουν μέσα σε λίγα λεπτά, ενώ άλλοι αντέχουν μερικές ώρες χωρίς πρόβλημα.
Η γενική σύσταση: Ένας σκύλος δεν πρέπει να μένει μόνος για περισσότερες από 4 έως 6 ώρες. Ο βασικός λόγος είναι πρακτικός. Τα περισσότερα σκυλιά πρέπει να ανακουφιστούν μετά από περίπου 5 ώρες. Αν κάποιος εργάζεται πολλές ώρες, καλό είναι να αναζητήσει εναλλακτικές - όπως ένα dog-sitter ή μια ημερήσια φροντίδα σκύλων.
Δύο διαφορετικά προβλήματα: Άγχος αποχωρισμού ή ανάγκη ελέγχου;
Οι ειδικοί ξεχωρίζουν δύο βασικές αιτίες για τη δυσκολία ενός σκύλου να μείνει μόνος:
Άγχος αποχωρισμού
Οι σκύλοι αυτοί νιώθουν έντονη συναισθηματική πίεση όταν ο άνθρωπός τους φεύγει. Πιθανές αιτίες:
- Τραυματικές εμπειρίες (π.χ. πρόωρος αποχωρισμός από τη μητέρα)
- Αλλαγή σπιτιού ή οικογένειας
- Έλλειψη εκπαίδευσης από κουτάβι
- Προηγούμενη ζωή στον δρόμο
Συμπτώματα:
- Κλάμα, ουρλιαχτό, ξύσιμο της πόρτας
- Παγωμένο βλέμμα και ακινησία κοντά στην έξοδο
- Έντονη υποτακτική συμπεριφορά στην επιστροφή του ιδιοκτήτη
- Σωματική εξάντληση μετά την απουσία
Ανάγκη για έλεγχο
Αυτοί οι σκύλοι δεν φοβούνται την απουσία, αλλά θέλουν να έχουν τον έλεγχο. Νιώθουν υπεύθυνοι για την ασφάλεια του ανθρώπου τους.
Συμπτώματα:
- Παρατεταμένο γάβγισμα, συνήθως μετά από λίγη ώρα
- Καταστροφή αντικειμένων
- Απόπειρες να εμποδίσουν τον άνθρωπο να φύγει
- Έντονη και ανεξέλεγκτη υποδοχή κατά την επιστροφή
- Προβλήματα μόνο όταν λείπει το «αγαπημένο» πρόσωπο
Μπορούν τα σκυλιά να μάθουν να μένουν μόνα;
Ναι, με τη σωστή εκπαίδευση. Το κλειδί είναι η σταδιακή εξοικείωση. Το σκυλί πρέπει να μάθει βήμα-βήμα πως το να μένει μόνο δεν είναι απειλή.
Σταθερός χώρος ξεκούρασης:
Ένα ήσυχο, θετικά συνδεδεμένο σημείο (όχι δίπλα στην πόρτα). Ο σκύλος πρέπει να το επιλέγει μόνος του.
Κατάργηση «προειδοποιητικών» σημάτων:
Τα σκυλιά παρατηρούν τα πάντα - από το πότε φοράμε μπουφάν μέχρι το πότε παίρνουμε τα κλειδιά. Αυτά τα σημάδια πρέπει να αποσυνδεθούν από την αναχώρηση, π.χ. παίρνοντας τα κλειδιά χωρίς να φύγουμε.
Εκπαίδευση με κουτάβια
Τα κουτάβια μαθαίνουν πιο εύκολα. Από την 6η εβδομάδα ζωής, μπορούν να κάνουν μικρές «εξορμήσεις» μόνα. Στο νέο σπίτι, η εκπαίδευση ξεκινά με δευτερόλεπτα μοναξιάς, π.χ. ο άνθρωπος κλείνεται στο μπάνιο. Σταδιακά, αυξάνεται ο χρόνος.
Στόχος: Μετά από 4 εβδομάδες σταδιακής εξάσκησης, το κουτάβι να μπορεί να μείνει έως 4 ώρες μόνο.
Εκπαίδευση με ενήλικα σκυλιά
Τα μεγαλύτερα σκυλιά χρειάζονται περισσότερη υπομονή. Η διαδικασία γίνεται σε ακόμα πιο μικρά βήματα και μπορεί να διαρκέσει μήνες.
Στρατηγικές:
- Για άγχος αποχωρισμού: Ενίσχυση αυτοπεποίθησης μέσω παιχνιδιών όπως ιχνηλασία ή γρίφοι
- Για ανάγκη ελέγχου: Δομημένες ασκήσεις υπακοής με σαφείς κανόνες
Τι να προσέχουν οι ιδιοκτήτες στην καθημερινότητα
Πριν φύγετε:
- Απασχολήστε τον σκύλο σωματικά και πνευματικά
- Φεύγετε ήρεμα, χωρίς δραματισμούς
Όταν επιστρέψετε:
- Μείνετε ήρεμοι
- Χαιρετήστε τον κανονικά, όχι με υπερβολή
- Αφήστε λίγα λεπτά να περάσουν πριν τον «αγκαλιάσετε»
Απαγορεύεται:
- Μην τιμωρείτε τον σκύλο για ζημιές
- Μην επιστρέφετε όσο κλαίει ή ουρλιάζει
- Μην τον αφήνετε μόνο περισσότερο απ’ όσο αντέχει με βάση το στάδιο της εκπαίδευσης
Τι λέει η επιστήμη;
Σύμφωνα με μελέτη της Ακαδημίας Εφαρμοσμένης Ζωοψυχολογίας, ακόμα και τα σκυλιά που ζουν με άλλα σκυλιά εμφανίζουν συμπτώματα άγχους. Συχνά γαβγίζουν περισσότερο από όσα ζουν μόνα και η αναστάτωσή τους «μεταδίδεται» μέσα στην ομάδα. Ιδιαίτερα τα αρσενικά φαίνεται να παρουσιάζουν πιο έντονες αντιδράσεις.
Πότε χρειάζεται επαγγελματική βοήθεια;
Αν το άγχος επιμένει, οι ιδιοκτήτες πρέπει να αναζητήσουν βοήθεια από επαγγελματία εκπαιδευτή ή κτηνίατρο.
Σημάδια σοβαρού προβλήματος:
- Αυτοτραυματισμοί (π.χ. δαγκωμένα πόδια ή σπασμένα δόντια)
- Υπερβολική ή αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά (π.χ κατανάλωση περιττωμάτων)
- Καμία βελτίωση μετά από μήνες εκπαίδευσης
- Ενοχλήσεις σε γείτονες ή απειλές για έξωση
Οι ειδικοί συμπεριφοράς σκύλων μπορούν να δημιουργήσουν εξατομικευμένα προγράμματα, ενώ σε ακραίες περιπτώσεις μπορεί να εξεταστεί και η χρήση φαρμακευτικής αγωγής, πάντα με τη σύμφωνη γνώμη του κτηνιάτρου.