Γκράφιτι στους τοίχους, σκουπίδια στους δρόμους, μπουκάλια και υπολείμματα που κολυμπάνε στα κανάλια του Σηκουάνα. Ξεκινάω με μια περιγραφή για το χάλι του Παρισιού και θα φτάσω και στα της Αθήνας.
Εδώ κι ένα μήνα, χιλιάδες φωτογραφίες και οργισμένα μηνύματα κυκλοφορούν στα γαλλικά social media, με το σύνθημα #SaccageParis. Κάτοικοι (όλων των πολιτικών αποχρώσεων) καταγγέλλουν ότι το Παρίσι έγινε σκουπιδότοπος τα τελευταία χρόνια, «η πόλη θυμίζει φαβέλα». Σε μια πρωτεύουσα που πάντα περηφανευόταν για το άφθονο πράσινο, τα όμορφα πεζοδρόμια και τους καλοδιατηρημένους δημόσιους χώρους της, τα παράπονα σοκάρουν. H βρετανική Guardian ανακήρυξε το Παρίσι την πιο βρώμικη πόλη της Ευρώπης, Paris poubelle [σκουπιδιάρα] το αποκάλεσε. Χιλιάδες πολίτες καταγγέλλουν πλέον την διοίκηση της σοσιαλίστριας δημάρχου Αν Ινταλγκό, λέγοντας ότι αφού διέλυσε την πόλη επί δύο θητείες, φιλοδοξεί τώρα να είναι και υποψήφια πρόεδρος Δημοκρατίας, στις εκλογές του 2022. Ένας χρήστης του τουίτερ συνόψισε την διοίκησή της, αναρτώντας μια φωτό με βρώμικα, δημόσια ουρητήρια και γράφοντας: «αυτή είναι η πολιτική της δημάρχου στο Παρίσι».
Για πρώτη φορά στη γαλλική πρωτεύουσα, έγραψε θορυβημένη η Le Figaro, τα γκράφιτι καλύπτουν τα πάντα, οι φωτεινοί σηματοδότες διορθώνονται όπως-όπως και τα καλώδια κρέμονται, σε κεντρικούς δρόμους. Η περιγραφή που κάνει για το Παρίσι είναι ανατριχιαστική. Το αποκορύφωμα, γράφει, είναι ότι η δήμαρχος άρχισε να ξηλώνει τα αριστουργηματικά, μεταλλικά παγκάκια που κοσμούν τους δρόμους και τα πάρκα του Παρισιού, από τον 19ο αιώνα, και να τα αντικαθιστά με άλλα, μοντέρνα «αποδομημένα» καθίσματα και πλαστικές ζαρντινιέρες. Μάλιστα, ο αρχισυντάκτης της ιστοσελίδας για τις τέχνες, La Tribune de l’Art, Ντιντιέ Ρικνέρ, προτείνει στους αναγνώστες του να αγοράσουν αυτό το παγκάκι, με 480 ευρώ, στη δημοπρασία, για να το ξαναστήσουν στο Παρίσι!
Και παρότι η πόλη έχει εμφανώς ασχημύνει, η δήμαρχος καμαρώνει: «Το Παρίσι έχει γίνει πιο όμορφο επί δικής μου θητείας», δήλωσε πρόσφατα, προκαλώντας γενικευμένη κατακραυγή. Πολλοί λένε ότι το θράσος της Ινταλγκό υπερβαίνει ακόμη και την αρχοντοχωριάτικη έπαρση της Αριστεράς, από όπου προέρχεται, που θεωρεί έργο το τίποτα και κληρονομιά το ελάχιστο.
Και να σκεφτεί κανείς ότι πριν από έναν αιώνα, ο βαρόνος Haussmann, νομάρχης του νομού του Σηκουάνα, έκανε, σε μια θητεία, όσα η Ινταλγκό δεν έχει δει ούτε στον ύπνο της: ξεκίνησε ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων έργων, με πλατιές, ευθείες δενδρόφυτες λεωφόρους, αντικαθιστώντας το χάος των μικρών δρόμων από τους οποίους αποτελούνταν τότε το Παρίσι, συνδέοντας τους σιδηροδρομικούς σταθμούς μεταξύ τους και παρέχοντας ταχεία και εύκολη κυκλοφορία στην πόλη. Έκανε εκτεταμένες κατεδαφίσεις και ανεγέρσεις νέων κτιρίων, που άλλαξαν τη μορφή πολλών από τις παλαιότερες συνοικίες της πόλης, κατασκεύασε νέο υδρευτικό και αποχετευτικό δίκτυο, δημιούργησε πάρκα στο αγγλικό μοντέλο, έφτιαξε το δάσος της Βουλώνης και το δάσος της Βενσέν, ενώ σε ολόκληρη την πόλη αύξησε τον αριθμό των φωτιστικών σε δρόμους και πεζοδρόμια. Γύρω από την Παναγία των Παρισίων κατεδάφισε τα περισσότερα από τα ιδιωτικά κτήρια και έδωσε σ'αυτό το μικρό κομμάτι γης τον διοικητικό και θρησκευτικό του χαρακτήρα. Ανάμεσα στα εκατοντάδες έργα που άφησε ο Οσμάν ήταν η κατασκευή της Όπερας και της κεντρικής αγοράς, γνωστής ως «Λε Αλ», η οποία επιβίωσε έως τη δεκαετία του 1960.
Και, φυσικά, δικαιούται να αναρωτηθεί κάποιος: αν θεωρούν βρώμικο και άσχημο το Παρίσι, εμείς τι να πούμε για την Αθήνα; Τι να πούμε για τη γκετοποίηση από τη Σταδίου και κάτω, τις «φαβέλες» της Ομόνοιας; Τι να πούμε για τους χορταριασμένους, βρώμικους δρόμους, τα ξεκοιλιασμένα παγκάκια, το στοίβαγμα των αυτοκινήτων, τα διαλυμένα πεζοδρόμια και τα σκουπίδια που κάνουν την Αθήνα μια από τις πιο αβίωτες πρωτεύουσες της Ευρώπης.
Δεν ανοίγω μέτωπο, περιορίζομαι σε αυτά. Ούτε θα μιλήσω για τον χρόνο που χάθηκε με τον Μεγάλο Περίπατο της Αθήνας, ένα, κατά τη γνώμη μου, αποτυχημένο πείραμα αστικής ανάπλασης. Θα θίξω ένα έλασσον θέμα, κι έτσι δεν θα παρεξηγηθώ: Κάντε μια βόλτα πίσω από την Πατησίων, όπου έχουν αφεθεί στην τύχη τους, πνιγμένα στα σκουπίδια, τα πανέμορφα ιστορικά σπίτια και αρχοντικά, με περίτεχνες αρχιτεκτονικές, μάρτυρες του νεοκλασικού μεγαλείου, του πολιτισμού, και της αστικής ευημερίας του 19ου αιώνα. Συνολικά, μόνο στα όρια του Δήμου Αθηναίων, τα εγκαταλελειμμένα κτίρια είναι περί τα 1.800, ενώ, σύμφωνα με τελευταία έρευνα της διαΝΕΟσις, το ποσοστό των κενών κτιρίων που έχει καταγραφεί στο κέντρο της Αθήνας ανέρχεται σε περίπου 25%.
Αλλά ποιος ενδιαφέρεται στην Αθήνα για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης ή για τη διάσωση αυτού του μοναδικού ταξιδιού στο πέρασμα των αιώνων; Δεν γνωρίζουν αυτό που έλεγε ο Τζακ Λανγκ: «Με την κουλτούρα κάναμε μεγάλη χώρα τη Γαλλία!».