Όλοι φοβούνται κάτι. Δεν πρέπει να υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει κάποιο είδος ιδιότυπης φοβίας κρυμμένο βαθιά στο υποσυνείδητό του.
Παρόλο που η φήμη και η περιουσία μπορούν να απαλλάξουν ένα άτομο από μερικές δυσκολίες της ζωής, πολλές διασημότητες φαίνεται να πέφτουν θύματα ασυνήθιστων -και μερικές φορές ακόμη και εντελώς παράξενων- φοβιών.
Φοβία για τα δελφίνια και τα περιστέρια
Πάρτε για παράδειγμα την Αμερικανίδα παρουσιάστρια και μοντέλο Tyra Banks, η οποία παραδέχτηκε ότι φοβάται τα δελφίνια (δελφινοφοβία), η οποία εκδηλώνεται ως επαναλαμβανόμενος εφιάλτης. Επίσης, ο σταρ των One Direction, Niall Horan, έχει εξομολογηθεί ότι φοβάται τα περιστέρια - κάτι που επιβεβαιώνει και ένα άλλο μέλος του συγκροτήματος, ο Harry Styles. «Νομίζω ότι τα περιστέρια με βάζουν στο στόχαστρο», ανέφερε ο Horan, μετά από ένα περιστατικό κατά το οποίο ένα περιστέρι πέταξε μέσα από το παράθυρο του μπάνιου του.
Ο Στίβεν Κινγκ φοβάται τον αριθμό 13
Υπάρχει μια πιθανότητα ο Stephen King να είναι υπεύθυνος για τους περισσότερους εφιάλτες από οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο στον πλανήτη όπως σημειώνει ο Independent, αλλά και ο ίδιος δεν ήταν απρόσβλητος από έναν φόβο: ο συγγραφέας της «Λάμψης» έχει ομολογήσει ότι πάσχει από τρισκαιδεκαφοβία, δηλαδή φόβο για τον αριθμό 13. «Όταν γράφω, δεν θα σταματήσω ποτέ τη δουλειά μου αν ο αριθμός της σελίδας είναι 13 ή πολλαπλάσιο του 13», είχε πει κάποτε. «Θα συνεχίσω να πληκτρολογώ μέχρι να φτάσω σε έναν ασφαλή αριθμό».
Αυτές και άλλες φοβίες διασημοτήτων διερευνώνται στο βιβλίο The Book of Phobias and Manias: A History of the World in 99 Obsessions, ένα νέο μη μυθοπλαστικό βιβλίο της Kate Summerscale. Ξεναγώντας μας σε 99 ξεχωριστά παραδείγματα είτε φοβιών είτε μανιών, το βιβλίο αναμειγνύει ψυχολογικές γνώσεις με ενδιαφέρουσες μελέτες περιπτώσεων - πολλές από τις οποίες προέρχονται από την ποπ κουλτούρα.
Η φοβία του Άλφρεντ Χίτσκοκ για τα... αυγά
Ποια ήρθε πρώτη: η αλεκτοροφοβία ή η ωοφοβία; (Ο φόβος των κοτόπουλων ή ο φόβος των αυγών;) Δεν είμαι σίγουρος ότι το ξέρει κανείς, αλλά ο Άλφρεντ Χίτσκοκ ισχυρίστηκε ότι έπασχε από τη δεύτερη. «Μου προκαλούν αηδία», είπε στην Ιταλίδα δημοσιογράφο Oriana Fallaci το 1963, προτού περιγράψει το τρόφιμο με μια σχεδόν εξωγήινη αίσθηση απέχθειας. «Αυτό το λευκό στρογγυλό πράγμα χωρίς τρύπες, και όταν το σπάσεις, μέσα υπάρχει αυτό το κίτρινο πράγμα, στρογγυλό, χωρίς τρύπες... Μπρρρ!».
Ο φόβος της πρόωρης ταφής
Ένας από τους πιο παράξενους φόβους είναι η ταφοφοβία - ο φόβος της πρόωρης ταφής. Αρκετές προσωπικότητες του πολιτισμού ήταν γνωστές γι' αυτήν, όπως ο συνθέτης Φρεντερίκ Σοπέν και ο Χανς Κρίστιαν Άντερσεν, ο οποίος άφηνε κάθε βράδυ ένα σημείωμα δίπλα στο κρεβάτι του διευκρινίζοντας ότι απλώς κοιμόταν. Ο Βραζιλιάνος επιχειρηματίας Freud de Melo κατασκεύασε ακόμη και μια περίτεχνη κρύπτη με «αεραγωγούς, αποθήκη φρούτων, τηλεόραση και μεγάφωνα», σε περίπτωση ενός τέτοιου ενδεχομένου.
Ο Τζόνι Ντεπ φοβάται τους κλόουν
Ο Τζόνι Ντεπ, εν τω μεταξύ, έχει μιλήσει για τον φόβο του για τους κλόουν. «Πάντα φαίνεται να υπάρχει ένα σκοτάδι που παραμονεύει ακριβώς κάτω από την επιφάνεια... μια πιθανότητα για πραγματικό κακό», είχε πει κάποτε. «Υποθέτω ότι τους φοβάμαι επειδή είναι αδύνατο -χάρη στα ζωγραφισμένα χαμόγελά τους- να διακρίνεις αν είναι χαρούμενοι ή αν πρόκειται να σου δαγκώσουν τη μούρη».
Ο Μακόλεϊ Κάλκιν πάσχει από αγοραφοβία
Συχνά, η ίδια η ιδέα των φοβιών εμφανίζεται περισσότερο διασκεδαστική παρά δυσοίωνη. Αλλά δεν είναι πάντα τόσο αθώα. Ο Macaulay Culkin μίλησε για το ότι έγινε αγοραφοβικός μετά την επιτυχία του Home Alone. Οι γιατροί κατατάσσουν την αγοραφοβία ως «σύνθετη φοβία» (σε αντίθεση, ας πούμε, με τον φόβο για ένα συγκεκριμένο ζώο ή αντικείμενο), οι οποίες, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του NHS, «τείνουν να είναι μας απενεργοποιούν πιο πολύ από τις απλές φοβίες».
«Ένιωθα ότι τα κτίρια θα με έτρωγαν», δήλωσε ο Culkin στον Larry King το 2004. «Υπήρχαν πάντα φωτογράφοι στους θάμνους και τέτοια πράγματα». Σίγουρα δεν είναι ο μόνος με αυτόν τον φόβο: η Summerscale σημειώνει ότι η αγοραφοβία έχει γίνει όλο και πιο διαδεδομένη κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, με τα συμπτώματα να επιδεινώνονται συχνά σε όσους ήδη πάσχουν από αυτήν.
Ο Νταλί φοβόταν τα έντομα
Ο καλλιτέχνης Σαλβαδόρ Νταλί φοβόταν τρομερά τα έντομα και τα ζωύφια (εντομοφοβία) και κάποτε έκοψε την πλάτη του με ξυραφάκι, αφού πέρασε ένα σπυράκι στην πλάτη του για έναν μικροσκοπικό ψύλλο (η Σκάρλετ Γιόχανσον μοιράζεται μια παρόμοια πάθηση, αποκαλύπτοντας κάποτε σε έναν δημοσιογράφο ότι είχε θανάσιμο φόβο για τις κατσαρίδες).
Ορισμένες φοβίες μπορεί να αποβούν επιζήμιες για την καριέρα μιας διασημότητας - και όχι μόνο η γλωσσοφοβία, ο φόβος της δημόσιας ομιλίας. Το Βιβλίο Φοβιών και Μανιών θυμάται τον ηθοποιό Ian Holm να «παραλύει από τον φόβο» κατά τη διάρκεια μιας παράστασης του The Iceman Cometh στο θέατρο Aldwych το 1976, με αποτέλεσμα να αποσυρθεί από τη θεατρική σκηνή για 15 χρόνια.
Η φοβία του Στιβ Τζομπς για τα κουμπιά
Μερικές φορές, ωστόσο, ένας φόβος μπορεί να είναι ευλογία. Όχι με την εξελικτική έννοια - αν και μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο υγιής φόβος για τις αρκούδες γκρίζλι πρέπει να έσωσε πολλούς προϊστορικούς ανθρώπους. Αλλά πάρτε τον Steve Jobs, τον εκλιπόντα συνιδρυτή της Apple. Υποτίθεται ότι ο Τζομπς έπασχε από φόβο για τα κουμπιά. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τόσο την χαρακτηριστική του εμφάνιση με το ζιβάγκο όσο και - αν πιστέψουμε τον μηχανικό σχεδιασμού Abraham Faraq - το ποντίκι χωρίς κουμπιά που θα γινόταν βασικό σχεδιαστικό χαρακτηριστικό των υπολογιστών του.
Η Θάτσερ φοβόταν τα... γένια
Ο συγγραφέας Roald Dahl έπασχε από φοβία για τα γένια και διοχέτευσε τον αποτροπιασμό του σε λογοτεχνικό χρυσάφι. Ο κύριος Twit, ο γενειοφόρος γκροτέσκος από το κλασικό παιδικό βιβλίο του The Twits, ήταν ένα τέτοιο παράδειγμα- ο Dahl έγραψε ακόμη και ένα δοκίμιο για το θέμα στο οποίο περιέγραφε τα γένια ως «αηδιαστικά» και «τριχωτό προπέτασμα καπνού πίσω από το οποίο μπορεί να κρυφτεί κανείς». Η Μάργκαρετ Θάτσερ λέγεται επίσης ότι μοιραζόταν την πάθηση, αν και η αιτία μπορεί να ήταν λιγότερο εκ γενετής και να είχε να κάνει περισσότερο με τη σύνδεση της γενειάδας με την αντικουλτούρα και την πολιτική αριστερά.
Οι φοβίες μπορούν να αντιμετωπιστούν
Τι πρέπει να κάνουμε με αυτές τις πληροφορίες; Είμαστε, ως είδος, καταδικασμένοι να κυριαρχούν στη ζωή μας οι φόβοι και οι νευρώσεις; Ίσως όχι. Η θετική πλευρά του φαινομένου των φοβιών είναι ότι συνήθως μπορούν να αντιμετωπιστούν. Είτε πρόκειται για θεραπεία έκθεσης, είτε για ομιλητική θεραπεία (συμβουλευτική, ψυχοθεραπεία, γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία) είτε για φαρμακευτική αγωγή, οι φοβίες συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο επιτυχώς θεραπεύσιμων ψυχικών διαταραχών.