Το αν ο σκύλος σας απολαμβάνει ή όχι τον χρόνο του μπροστά από την τηλεόραση εξαρτάται τόσο από την ατομική ιδιοσυγκρασία του όσο και από το τι παίζει.
Η σχέση των ανθρώπων με τους σκύλους συντροφιάς έχει απασχολήσει εκτενώς την επιστημονική έρευνα, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της ψυχολογίας των ζώων και της γνωστικής εθιολογίας. Ωστόσο, ένα λιγότερο μελετημένο αλλά εξίσου ενδιαφέρον ζήτημα είναι η αλληλεπίδραση των σκύλων με την τηλεόραση και τα οπτικοακουστικά μέσα. Πολλοί ιδιοκτήτες αναφέρουν ότι τα κατοικίδιά τους δείχνουν ενδιαφέρον για συγκεκριμένα τηλεοπτικά προγράμματα, ενώ αδιαφορούν ή απομακρύνονται από άλλα. Το ερώτημα που τίθεται είναι ποια είδη προγραμμάτων φαίνεται να προτιμούν οι σκύλοι και ποιοι παράγοντες καθορίζουν αυτές τις προτιμήσεις.
Όραση ιδιαίτερα ευαίσθητη στην κίνηση
Η οπτική αντίληψη των σκύλων διαφέρει σημαντικά από αυτήν των ανθρώπων, γεγονός που επηρεάζει άμεσα τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τις τηλεοπτικές εικόνες. Οι σκύλοι διαθέτουν διχρωματική όραση, δηλαδή δύο είδη κωνίων στον αμφιβληστροειδή τους, και αντιλαμβάνονται κυρίως αποχρώσεις του κίτρινου και του μπλε. Τα κόκκινα και τα πράσινα τα βλέπουν σε αποχρώσεις του γκρι ή του καφέ.
Παράλληλα, η όρασή τους είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη στην κίνηση, ενώ η ικανότητά τους να βλέπουν σε χαμηλό φωτισμό υπερτερεί της ανθρώπινης. Η τεχνολογική εξέλιξη της τηλεόρασης διαδραματίζει επίσης ρόλο: με τις παλαιότερες αναλογικές συσκευές των 50 Hz, οι σκύλοι συχνά έβλεπαν την εικόνα σαν να τρεμοπαίζει, με αποτέλεσμα να μειώνεται το ενδιαφέρον τους. Η σύγχρονη ψηφιακή τηλεόραση, με υψηλότερο ρυθμό ανανέωσης (60 Hz και άνω), προσφέρει ομαλότερη κίνηση, καθιστώντας την εικόνα πιο ελκυστική στα μάτια τους.
Επιστημονικές μελέτες έχουν επιβεβαιώσει ότι οι σκύλοι μπορούν να αναγνωρίσουν εικόνες ζώων στην οθόνη και να ανταποκριθούν σε αυτές. Έρευνα του Πανεπιστημίου του Μπρίστολ (Plowman et al., 2002) κατέδειξε ότι οι σκύλοι παρακολουθούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα όταν προβάλλονται σκηνές με ζώα, ιδιαίτερα όταν αυτά κινούνται.
Αντίστοιχα, μελέτη των Ellis et al. (2015), χρησιμοποιώντας τεχνολογία ανίχνευσης βλέμματος, διαπίστωσε ότι οι σκύλοι εστιάζουν περισσότερο σε κινούμενα αντικείμενα και σε σκηνές με συχνές αλλαγές, παρά σε στατικές εικόνες. Η παρουσία ήχων που σχετίζονται με ζώα, όπως γαβγίσματα ή τσιρίγματα, ενισχύει ακόμη περισσότερο το ενδιαφέρον τους.
Η νέα μελέτη
Το αν ο σκύλος σας απολαμβάνει ή όχι τον χρόνο του μπροστά από την τηλεόραση εξαρτάται τόσο από την ατομική ιδιοσυγκρασία του όσο και από το τι παίζει. Χαρακτηριστικά όπως η ευερεθιστότητα και το επίπεδο άγχους καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο τα κατοικίδια αλληλεπιδρούν με την τηλεόραση, σύμφωνα με μια ολοκαίνουργια μελέτη που δημοσιεύθηκε στις 17 Ιουλίου στο περιοδικό Scientific Reports.
«Η προσωπικότητα του σκύλου επηρεάζει τις τηλεοπτικές του συνήθειες», τονίζει ο Jeffrey Katz, επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, καθηγητής ψυχολογίας και ερευνητής συγκριτικής γνωστικής λειτουργίας στο Πανεπιστήμιο Auburn της Αλαμπάμα, μιλώντας στο Popular Science. Αυτός και οι συν-συγγραφείς του διαπίστωσαν επίσης ότι το θέμα μιας εκπομπής παίζει σημαντικό ρόλο στο επίπεδο ενασχόλησης των σκύλων, με το περιεχόμενο που επικεντρώνεται στα ζώα να προκαλεί πιο ενθουσιώδη αντίδραση από τις εικόνες με ανθρώπους.
Τα ευρήματα βασίζονται στην κατανόησή μας για τον τρόπο με τον οποίο οι σκύλοι μας βλέπουν την οθόνη. Εκτός από την παροχή πληροφοριών για την ψυχολογία των κατοικίδιων ζώων, αυτή η έρευνα μπορεί ακόμη και να βοηθήσει τους κτηνιάτρους να δημιουργήσουν τυποποιημένες δοκιμές για την όραση των σκύλων.
Ο Katz και οι συνεργάτες του συγκέντρωσαν τα δεδομένα τους μέσω μιας ψηφιακής έρευνας που διανεμήθηκε μέσω των κοινωνικών μέσων. Έθεσαν βασικές δημογραφικές ερωτήσεις, συμπεριέλαβαν τυποποιημένες κλίμακες για την ιδιοσυγκρασία και την παρορμητικότητα των σκύλων και επινόησαν μια σειρά από νέες ερωτήσεις που σχετίζονται με τον τρόπο με τον οποίο οι σκύλοι αλληλεπιδρούν με την τηλεόραση.
Η νέα σειρά ερωτήσεων ονομάζεται «Κλίμακα τηλεθέασης σκύλων» (DTVS) και ζητά από τους ερωτηθέντες να υποδείξουν πόσο συχνά (σε μια κλίμακα πέντε βαθμών από «ποτέ» έως «πάντα») το κατοικίδιο ζώο τους κάνει πράγματα όπως να χτυπάει την τηλεόραση με τα πόδια ή να γρυλίζει σε απόκριση σε διαφορετικές κατηγορίες τηλεοπτικών ήχων ή οπτικών ερεθισμάτων στην οθόνη. Ζήτησαν συγκεκριμένα από τους ιδιοκτήτες να λάβουν υπόψη περιεχόμενο που περιλαμβάνει άλλους σκύλους, κατοικίδια ζώα εκτός σκύλων, ζώα που δεν ζουν στο σπίτι, ανθρώπους και άψυχα αντικείμενα όπως αυτοκίνητα. Στη συνέχεια, συγκέντρωσαν όλα αυτά τα δεδομένα για αξιολόγηση.
Από τις 513 πλήρεις απαντήσεις, οι 453 προέρχονταν από ιδιοκτήτες κατοικίδιων ζώων που επιβεβαίωσαν ότι ο σκύλος τους παρακολουθεί τηλεόραση. Σε δεκάδες ερωτήσεις, οι περισσότεροι ιδιοκτήτες σκύλων ανέφεραν ότι το κατοικίδιο ζώο τους αντιδρά σε περιεχόμενο με ζώα, είτε μόνο σε ήχο είτε σε βίντεο. Λιγότεροι άνθρωποι δήλωσαν ότι οι σκύλοι τους αντιδρούσαν τακτικά σε περιεχόμενο που δεν αφορούσε ζώα, ενισχύοντας την ιδέα ότι η αναπαράσταση στα μέσα ενημέρωσης έχει σημασία, ακόμη και για τα κατοικίδια ζώα.
Οι ιδιοκτήτες που χαρακτήρισαν τους σκύλους τους ως πιο ευερέθιστους ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν ότι τα κουτάβια τους προσπαθούσαν να ακολουθήσουν αντικείμενα ή ζώα εκτός οθόνης: χτυπώντας, ψάχνοντας ή σαρώνοντας με το βλέμμα τους ό,τι έβλεπαν πέρα από τα όρια της τηλεόρασης. Οι ιδιοκτήτες που περιέγραψαν τα κατοικίδια τους ως φοβισμένα ή ανήσυχα σε ένα από τα ερωτηματολόγια προσωπικότητας ήταν επίσης σημαντικά πιο πιθανό να αναφέρουν ότι ο σκύλος τους ανταποκρίνεται σε ερεθίσματα που δεν σχετίζονται με ζώα σε υψηλότερα ποσοστά. Πράγματα όπως ο ήχος της πόρτας, οι κόρνες των αυτοκινήτων ή τα ανθρώπινα πρόσωπα προκαλούσαν συχνότερα αντιδράσεις σε νευρικά κατοικίδια. Παράγοντες όπως η ηλικία, η φυλή και η προηγούμενη έκθεση στην τηλεόραση δεν ξεχώρισαν ως σημαντικοί παράγοντες που επηρεάζουν τις συνήθειες των σκύλων απέναντι στην τηλεόραση.
Αντί να επιβάλλουν τάσεις στα δεδομένα ή να αξιολογούν μία σχέση κάθε φορά, ο Katz και οι συν-συγγραφείς του χρησιμοποίησαν μια μέθοδο ομαδοποιημένης ανάλυσης που επέτρεψε στα δεδομένα να ταξινομηθούν από μόνα τους, αποκαλύπτοντας ποιοι παράγοντες ήταν οι πιο υπεύθυνοι για την επίδραση της μεταβλητότητας στον πληθυσμό που ανταποκρίθηκε.
Τελικά, ποιο είναι το αγαπημένο τους πρόγραμμα;
Παρατηρήσεις ιδιοκτητών αλλά και ελεγχόμενα πειράματα δείχνουν ότι οι σκύλοι παρουσιάζουν έντονη ανταπόκριση σε τηλεοπτικές εκπομπές που περιλαμβάνουν άλλους σκύλους ή ζώα σε φυσικό περιβάλλον. Τα ντοκιμαντέρ που καταγράφουν σκηνές κοινωνικής αλληλεπίδρασης, κυνηγιού ή παιχνιδιού προκαλούν αυξημένη προσοχή, πιθανώς επειδή ενεργοποιούν ένστικτα που σχετίζονται με την επικοινωνία, το κυνήγι ή την περιέργεια. Επίσης, προγράμματα με έντονη κίνηση, όπως αθλητικοί αγώνες, μπορεί να τραβήξουν την προσοχή ορισμένων σκύλων, ιδιαίτερα όταν περιλαμβάνουν αντικείμενα όπως μπάλες που κινούνται γρήγορα στην οθόνη, καθώς αυτό μιμείται το κυνηγητικό τους ένστικτο.
Τα τελευταία χρόνια, έχουν αναπτυχθεί και τηλεοπτικά κανάλια αποκλειστικά για σκύλους, όπως το DogTV. Τα προγράμματά τους σχεδιάζονται ειδικά για να ανταποκρίνονται στην οπτική και ακουστική αντίληψη των σκύλων: προσαρμόζουν τη χρωματική παλέτα σε τόνους μπλε και κίτρινου, μειώνουν την ένταση των αντιθέσεων και χρησιμοποιούν ήχους που είτε διεγείρουν είτε ηρεμούν. Το περιεχόμενο μπορεί να περιλαμβάνει σκηνές φύσης με πουλιά και τρεχούμενα νερά, αργές κινήσεις για χαλάρωση ή βίντεο κοινωνικών αλληλεπιδράσεων με άλλους σκύλους, στοχεύοντας είτε στη μείωση του άγχους είτε στην ήπια διέγερση.
Οι προτιμήσεις των σκύλων στην τηλεόραση δεν είναι ίδιες για όλους και διαμορφώνονται από διάφορους παράγοντες. Η ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο, καθώς τα κουτάβια παρουσιάζουν μεγαλύτερη περιέργεια και ανταπόκριση στα οπτικά ερεθίσματα σε σχέση με τους ηλικιωμένους σκύλους. Η φυλή επίσης επηρεάζει τις αντιδράσεις· για παράδειγμα, σκύλοι βοσκής ή κυνηγετικές φυλές είναι πιο πιθανό να ανταποκριθούν έντονα σε κινούμενα αντικείμενα. Οι προσωπικές εμπειρίες του ζώου είναι καθοριστικές: ένας σκύλος που έχει ζήσει με γάτες μπορεί να παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον εκπομπές με γάτες, ενώ η συναισθηματική του κατάσταση τη στιγμή της προβολής μπορεί να καθορίσει αν θα δείξει περιέργεια ή αδιαφορία.
Η συμπεριφορά των σκύλων μπροστά στην τηλεόραση μπορεί να περιλαμβάνει παρατεταμένο κοίταγμα της οθόνης, γαβγίσματα ή κίνηση της ουράς, προσπάθειες να πλησιάσουν ή να αγγίξουν την οθόνη και αντιδράσεις σε συγκεκριμένους ήχους. Αυτές οι συμπεριφορές δείχνουν ότι η τηλεόραση μπορεί να λειτουργήσει ως ερέθισμα για παιχνίδι ή κοινωνική αλληλεπίδραση, αν και η φύση αυτής της «επικοινωνίας» παραμένει διαφορετική από τις ζωντανές εμπειρίες.
Η τηλεόραση, όταν χρησιμοποιείται σωστά, μπορεί να προσφέρει οφέλη για τους σκύλους συντροφιάς. Μπορεί να αποτελέσει πηγή οπτικοακουστικής διέγερσης, να μειώσει την ανία όταν ο ιδιοκτήτης λείπει και να συμβάλει σε διαδικασίες ήπιας κοινωνικοποίησης, εκθέτοντας το ζώο σε εικόνες και ήχους που διαφορετικά δεν θα συναντούσε. Ωστόσο, δεν πρέπει να θεωρείται υποκατάστατο της σωματικής άσκησης, του παιχνιδιού ή της ανθρώπινης επαφής. Η υπερβολική ή ακατάλληλη έκθεση μπορεί να οδηγήσει σε υπερδιέγερση, άγχος ή ακόμη και αδιαφορία για την τηλεοπτική εικόνα.