«Γατάκι του σεξ», μοντέλο για τη Μαριάν, το φανταστικό σύμβολο της Γαλλικής Δημοκρατίας: Κι όμως η Μπριζίτ Μπαρντό τα απαρνήθηκε όλα για να γίνει μια φλογερή ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των ζώων.
Ο θάνατός της, σε ηλικία 91 ετών, που ανακοινώθηκε από το ίδρυμά της, προκάλεσε παγκόσμια θλίψη με τον πρόεδρο της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, να ηγείται των αφιερωμάτων στη μνήμη της. «Οι ταινίες της, η φωνή της, η εκθαμβωτική της φήμη, τα αρχικά της, οι λύπες της, το γενναιόδωρο πάθος της για τα ζώα, το πρόσωπό της που έγινε Μαριάν – η Μπριζίτ Μπαρντό ενσάρκωσε μια ζωή ελευθερίας» δήλωσε. «Μια γαλλική ύπαρξη, μια παγκόσμια ακτινοβολία. Μας συγκίνησε. Θρηνούμε έναν θρύλο του αιώνα».
Η ταινία που ανέδειξε την Μπριζίτ Μπαρντό σε σύμβολο του σεξ
Η Μπριζίτ Μπαρντό ήταν συνώνυμο της σεξουαλικής γοητείας. Όταν μάλιστα, πρωταγωνίστησε στην ταινία «Και ο Θεός...Έπλασε τη γυναίκα» δεν έγινε απλώς σταρ, αλλά διεθνές φαινόμενο.
Η φιλάρεσκη ερμηνεία της σε όλη τη διάρκεια της ταινίας – και κυρίως η σκηνή όπου χορεύει ξυπόλυτη, με το δέρμα της να λάμπει από τον ιδρώτα και τα μαλλιά της ελεύθερα και ατίθασα – την ανέδειξε, σε ηλικία μόλις 22 ετών, στο ισχυρότερο σύμβολο του σεξ της εποχής της. Ίσως και κάθε εποχής, θα μπορούσε να πει κανείς.
Στην Αμερική, αρκετές πολιτείες έσπευσαν να απαγορεύσουν πλήρως την προβολή της ταινίας. Στον βαθύ Νότο, ένας ρατσιστής κυβερνήτης προειδοποίησε μάλιστα ότι θα μπορούσε να κάνει τους «έγχρωμους άνδρες να υπερθερμανθούν».
Στη Βρετανία, ένας κριτικός κατήγγειλε την ταινία ως «ένα χονδροειδές δείγμα υπολογισμένης πορνογραφίας». Ένας άλλος, πιο ευνοϊκά διακείμενος, έγραψε ότι η αισθησιακή Μπαρντό διατάραξε τη «σεξουαλική ισορροπία» του ως άνδρα.
Όλα αυτά, βέβαια, αποτέλεσαν την καλύτερη δυνατή διαφήμιση. Η ταινία «Και ο Θεός … Έπλασε τη Γυναίκα» σε σκηνοθεσία του τότε συζύγου της, Ροζέ Βαντίμ, γνώρισε τεράστια επιτυχία. Από εκείνη τη στιγμή και μετά, οι άνδρες δεν μπορούσαν να πάρουν τα μάτια τους από πάνω της, ούτε οι φωτογράφοι τους φακούς τους. Κι όλο αυτό σόκαρε τους εξαιρετικά συντηρητικούς, καθολικούς γονείς της.
Οι άκρως συντηρητικοί γονείς
Η καριέρα της Μπριζίτ Μπαρντό ξεκίνησε από μια φωτογράφηση το 1949, σε ηλικία 15 ετών, για το εξώφυλλο του γαλλικού Elle. Έναν χρόνο αργότερα, το περιοδικό τη φιλοξένησε ξανά και ανάμεσα σε εκείνους που γοητεύτηκαν ήταν ο σκηνοθέτης Μαρκ Αλεγκρέ, ο οποίος έστειλε τον βοηθό του, Βαντίμ, να συναντήσει την ίδια και τους γονείς της στο πολυτελές διαμέρισμά τους στο Παρίσι.
Ο Βαντίμ ικέτεψε τον υπερβολικά αυστηρό πατέρα της να της επιτρέψει να περάσει από οντισιόν για μια ταινία που είχε γράψει ο ίδιος. Ο Λουί Μπαρντό, εύπορος βιομήχανος, αρνήθηκε. Η Μπριζίτ, η μεγαλύτερη από τις δύο κόρες του, θα γινόταν μπαλαρίνα – ένα επάγγελμα πολύ πιο αξιοσέβαστο από την υποκριτική σε τολμηρές ταινίες. Ωστόσο, ο Βαντίμ και ο Αλεγκρέ επέμειναν και τελικά της επετράπη να κάνει δοκιμαστικό, στο οποίο απέτυχε.
Η απειλή για αυτοκτονία και ο γάμος στα 18
Η υποκριτική όμως της Μπριζίτ Μπαρντό δεν ήταν αυτό που απασχολούσε περισσότερο τον Βαντίμ. Από την στιγμή που την είδε, γοητεύτηκε. Και εκείνη με τη σειρά της τον ερωτεύτηκε – έξι χρόνια μεγαλύτερο, γοητευτικά όμορφο, με μια ελαφρώς έκλυτη αύρα.
Έγιναν κρυφοί εραστές, γεγονός που σόκαρε τόσο πολύ τους γονείς της ώστε σχεδίασαν να την στείλουν σε οικοτροφείο στην Αγγλία. Υποχώρησαν μόνο όταν η πεισματάρα κόρη τους απείλησε ότι θα αυτοκτονήσει.
Η μητέρα της δεν εμπιστευόταν τον Βαντίμ σε τέτοιο βαθμό, ώστε κάθε φορά που εκείνος επισκεπτόταν το σπίτι τους, τσέκαρε αν έλειπαν τα ασημικά. Όταν όμως η Μπριζίτ έβαλε το κεφάλι της στον φούρνο, οι γονείς της δέχτηκαν απρόθυμα να της επιτρέψουν να τον παντρευτεί, με την προϋπόθεση να περιμένει έως ότου κλείσει τα 18. Ο γάμος τους, τον Δεκέμβριο του 1952, ήταν όσο πιο παραδοσιακός γινόταν. Η Μπριζίτ Μπαρντό, ντυμένη με ένα λευκό βελούδινο φόρεμα, έμοιαζε υπόδειγμα σεμνής νύφης. Όμως αυτό κράτησε μόλις μία ημέρα.
Η μεταμόρφωση σε «γατάκι του σεξ»
Σύντομα, με τον πανούργο σύζυγό της να ενορχηστρώνει μια σειρά από φωτογραφίσεις για το περιοδικό Paris Match και με τα καστανά της μαλλιά βαμμένα ξανθά, η πρώην μπαλαρίνα μεταμορφώθηκε. Ανήμποροι πλέον να παρέμβουν, οι γονείς της παρακολουθούσαν έντρομοι καθώς καθιερώθηκε ο όρος «γατάκι του σεξ» για να την περιγράψει.
Ο πατέρας της προσπάθησε να εμποδίσει τη διανομή της δεύτερης ταινίας της «Μανίνα, ο γυμνός θησαυρός», η οποία προωθήθηκε με φωτογραφίες που εστίαζαν στα γυμνά της οπίσθια.
Ωστόσο, η καριέρα της Μπριζίτ Μπαρντό ως ηθοποιού μόλις είχε ξεκινήσει, όταν ο Βαντίμ την πήγε στο Φεστιβάλ των Καννών το 1953 και φρόντισε να φωτογραφηθεί επανειλημμένα στο πλευρό καθιερωμένων αστέρων του Χόλιγουντ, όπως ο Κερκ Ντάγκλας.
Η στρατηγική απέδωσε: άρχισε να προσελκύει δυσανάλογα μεγάλη δημοσιότητα σε σχέση με τη μέχρι τότε πορεία της ηθοποιού. Ο πρώτος της αγγλόφωνος ρόλος ως σέξι τραγουδίστρια νυχτερινού κέντρου και ερωτικό ενδιαφέρον του Ντερκ Μπόγκαρντ στην κωμωδία του 1955 «Ραντεβού στη Μεσόγειο», δεν ανέδειξε ιδιαίτερα τις υποκριτικές της ικανότητες.
Ο θρύλος της ΒΒ είχε ξεκινήσει και τα αρχικά της και μόνο αρκούσαν για να κάνουν τους άνδρες να λυγίζουν.
Η γέννηση του γιου της που δεν ήθελε
Κι όσο η κινηματογραφική της καριέρα εκτοξευόταν, ο γάμος της κατέρρεε. Μάλιστα, ακόμη και κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του «Και ο Θεός… Έπλασε τη Γυναίκα» ερωτεύτηκε τον συμπρωταγωνιστή της Ζαν Λουί Τρεντινιάν, φτάνοντας σε μια σκηνή να τον φιλά για πολλή ώρα αφότου ο Βαντίμ είχε φωνάξει «τέλος».
Μέχρι το 1960 είχε πλέον χωρίσει από τον ελεγκτικό Βαντίμ, είχε ζήσει έναν δεσμό με τον τραγουδιστή Σασά Ντιστέλ, είχε παντρευτεί τον ηθοποιό Ζακ Σαρριέ και είχε φέρει στον κόσμο ένα γιο, τον Νίκολας, το μοναδικό της παιδί.
Η εγκυμοσύνη της κάθε άλλο παρά προγραμματισμένη ήταν. «Κοίταζα τη λεπτή, επίπεδη κοιλιά μου στον καθρέφτη σαν έναν αγαπημένο φίλο, πάνω στον οποίο ετοιμαζόμουν να κλείσω το καπάκι του φερέτρου» έγραψε αργότερα, περιγράφοντας τον τρόμο που ένιωσε όταν διαπίστωσε ότι ήταν έγκυος. Προσπάθησε να κάνει διακριτικά έκτρωση στην Ελβετία, όμως δεν βρήκε καμία κλινική πρόθυμη να τη δεχτεί. Για την Μπαρντό εκείνη την εποχή, τίποτα δεν μπορούσε να γίνει διακριτικά.
Σε εκείνα τα τέσσερα καταιγιστικά χρόνια, από το 1956 έως το 1960, σύμφωνα με έναν βιογράφο της, η Μπαρντό «λατρεύτηκε και κακοποιήθηκε, μιμήθηκε και δέχθηκε επιθέσεις όπως καμία άλλη σταρ πριν – και ίσως μετά». Δημοσκόπηση της εποχής έδειχνε ότι το 47% όλων των συζητήσεων στη Γαλλία αφορούσε την Μπριζίτ Μπαρντό (και μόλις το 41% την πολιτική). Όλα αυτά αποδείχθηκαν υπερβολικά για εκείνη. Υπέστη νευρικό κλονισμό και έκανε αρκετές ακόμη απόπειρες αυτοκτονίας. Σε πρόσφατο ντοκιμαντέρ δήλωσε ότι υπέφερε από κατάθλιψη σε όλη της τη ζωή και ότι αυτή επιδεινώθηκε δραματικά από την ασύλληπτη φήμη της. «Κάθε πρωί ξυπνάω και είμαι λυπημένη», είπε.
«Θα προτιμούσα να είχα γεννήσει ένα σκυλάκι»
Η προσωπική της ζωή περνούσε από τη μία καταστροφή στην άλλη. Εκείνη και ο Σαρριέ χώρισαν το 1962 και της αφαιρέθηκε η επιμέλεια του Νίκολας. Αργότερα, στην αυτοβιογραφία της που κυκλοφόρησε το 1996 και έγινε μπεστ σέλερ, ισχυρίστηκε ότι θα προτιμούσε «να είχε γεννήσει ένα σκυλάκι» παρά τον γιο της. Τα σχόλια αυτά προκάλεσαν δικαστική διαμάχη με τον Σαρριέ και υποχρεώθηκε να καταβάλει αποζημίωση.
Το 1966, στο Λας Βέγκας, παντρεύτηκε τον Γκίντερ Ζακς, έναν πλούσιο Γερμανό playboy, εγγονό του ιδρυτή της Opel. Ο Ζακς την είχε πολιορκήσει μόλις λίγες ώρες μετά τη γνωριμία τους, ρίχνοντας πάνω από χίλια κόκκινα τριαντάφυλλα στο σπίτι της στη Νότια Γαλλία από ελικόπτερο. Ο γάμος τους κράτησε τρία χρόνια.
Ο έρωτας με τον Γκενσμπούρ και το τραγούδι που έγραψε για εκείνη
Ο τελευταίος –και μακράν πιο ανθεκτικός– από τους τέσσερις γάμους της ήταν με τον επιχειρηματία Μπερνάρ ντ’Ορμάλ, πρώην σύμβουλο του ηγέτη του γαλλικού Εθνικού Μετώπου Ζαν Μαρί Λε Πεν. Παράλληλα, εκτιμάται συντηρητικά ότι είχε τουλάχιστον 100 εραστές, ορισμένοι εκ των οποίων ήταν γυναίκες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν οι Αμερικανοί ηθοποιοί Γουόρεν Μπίτι και Γκλεν Φορντ, καθώς και ο Γάλλος τραγουδιστής Σερζ Γκενσμπούρ. Ο τελευταίος είχε μείνει τόσο άναυδος όταν τη γνώρισε το 1967, ώστε –όπως και ο Τζον Λένον έναν χρόνο αργότερα– έχασε όλη τη συνήθη του γοητεία και έμεινε άφωνος σαν μαθητής.
Αδιάφορη απέναντι σε αυτή τη στάση, η Μπριζίτ Μπαρντό τηλεφώνησε στον Γκενσμπούρ την επόμενη ημέρα, λέγοντάς του ότι, για να ξανακερδίσει τον σεβασμό της, θα έπρεπε πρώτα να γράψει το ωραιότερο ερωτικό τραγούδι που είχε ακουστεί ποτέ. Εκείνος έγραψε το «Je t’aime… moi non plus», που πράγματι έφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ξεκίνησαν έναν παθιασμένο δεσμό και ηχογράφησαν το τραγούδι μαζί, ενώ –σύμφωνα με έναν σαστισμένο ηχολήπτη στο στούντιο– επιδίδονταν σε «έντονες ερωτικές περιπτύξεις».
Οι φήμες πήγαν ένα βήμα παραπέρα, υποστηρίζοντας ότι είχαν επιδοθεί απροκάλυπτα σε σεξουαλικές πράξεις – κάτι που έκανε την Μπριζίτ Μπαρντό, ασυνήθιστα και ίσως λίγο αργά, να ανησυχήσει για τη φήμη της. Ικέτευσε τον Γκενσμπούρ να μην κυκλοφορήσει το τραγούδι, κάτι που εκείνος σεβάστηκε, έως ότου το επανηχογράφησε αργότερα με μια επόμενη σύντροφό του, τη Βρετανίδα ηθοποιό Τζέιν Μπέρκιν.
Όταν η Μπριζίτ Μπαρντό εγκατέλειψε την υποκριτική στα 40 της
Το 1973, λίγο πριν κλείσει τα 40, με την ομορφιά της αμείωτη αλλά δηλώνοντας πως «η ψυχή μου δεν μου ανήκει πια», η Μπαρντό εγκατέλειψε αιφνιδιαστικά την υποκριτική. Είχε εμφανιστεί σε δεκάδες ταινίες, χωρίς όμως να κατακτήσει ποτέ το Χόλιγουντ (οι περισσότερες αγγλόφωνες ταινίες της απέτυχαν εμπορικά) και χωρίς η ίδια να θεωρεί ποτέ τον εαυτό της σπουδαία ηθοποιό.
Ήταν μια εκτίμηση με την οποία συμφώνησαν πολλοί κριτικοί. Παρ’ όλα αυτά, είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς άλλο πρόσωπο που να άφησε βαθύτερο αποτύπωμα στη μεγάλη οθόνη. Και πράγματι, πρωταγωνίστησε σε ορισμένες πραγματικά αξιόλογες ταινίες, όπως το La Vérité (Η Αλήθεια, 1960), ένα δυνατό δικαστικό μελόδραμα όπου υποδύεται μια επιπόλαιη νεαρή γυναίκα που κατηγορείται για τη δολοφονία του εραστή της.
Σε μια ακόμη ιδιαίτερα αναγνωρισμένη ταινία, το Vie Privée (A Very Private Affair, 1962) του Louis Malle, ενσάρκωσε μια κινηματογραφική σταρ που καταδιώκεται από τα μέσα ενημέρωσης. Ειρωνικά, χαρακτήρισε την αμερικανική περιοδεία προβολής της ταινίας «παράνοια» και αποφάσισε να μην ξαναεργαστεί ποτέ εκτός Γαλλίας, απορρίπτοντας ρόλους δίπλα στους Φρανκ Σινάτρα, Στιβ ΜακΚούιν και Μάρλον Μπράντο.
Αφιέρωσε το υπόλοποι της ζωής της στην προστασία των ζώων
Όποιο κι αν ήταν το εύρος του ταλέντου της, η ίδια έλεγε πως αν δεν είχε σταματήσει την υποκριτική, «ό,τι συνέβη στη Μέριλι Μονρόε… θα είχε συμβεί και σε μένα». Στα μέσα της δεκαετίας του 1970, αφού εντάχθηκε στην εκστρατεία κατά του χτυπήματος των μωρών φώκιας στον Καναδά, δεσμεύτηκε να αφιερώσει το υπόλοιπο της ζωής της στην προστασία των ζώων.
Από τη La Madrague, το σπίτι κοντά στο Σεν Τροπέ που αγόρασε το 1958, στο απόγειο της φήμης της –συμβάλλοντας καθοριστικά στη μεταμόρφωση ενός άγνωστου ψαροχωριού στο πιο μοδάτο θέρετρο της Ριβιέρας– έκανε πράξη αυτή τη δέσμευση μέσω του ιδρύματός της, που δημιουργήθηκε το 1986.
Λίγες από τις ερωτικές της σχέσεις με ανθρώπους είχαν μεγάλη διάρκεια, όμως τίποτα δεν ανέκοψε ποτέ τα συναισθήματά της για τα ζώα. Τον Μάιο του τρέχοντος έτους δήλωσε ότι ζει «σαν αγρότισσα», χωρίς υπολογιστή ή κινητό τηλέφωνο, περιτριγυρισμένη από γάτες, σκύλους, πρόβατα, γουρούνια, ένα πόνι και έναν γάιδαρο. «Έδωσα την ομορφιά και τη νιότη μου στους άνδρες. Τώρα θα δώσω τη σοφία και την εμπειρία μου στα ζώα», εξήγησε.
Γιατί εξόργισε υποστηρικτές του κινήματος MeToo
Τα τελευταία χρόνια εξόργισε υποστηρικτές του κινήματος MeToo, κατηγορώντας τις ηθοποιούς που διαμαρτύρονταν για σεξουαλική παρενόχληση ως «γελοίες» υποκρίτριες.
«Πολλές ηθοποιοί φλερτάρουν με τους παραγωγούς για να πάρουν έναν ρόλο», υποστήριξε, λέγοντας ότι η ίδια δεν υπήρξε ποτέ θύμα αρπακτικής συμπεριφοράς. «Μου φαινόταν γοητευτικό όταν οι άνδρες μού έλεγαν ότι είμαι όμορφη ή ότι έχω ωραίο πισινό».
Κατά τη διάρκεια της δίκης για σεξουαλική επίθεση του Ζεράρντ Ντεπαρτιέ νωρίτερα φέτος, υπερασπίστηκε σθεναρά τους ηθοποιούς «που πιάνουν μια κοπέλα από τα οπίσθια», προσθέτοντας –ίσως περιττά– ότι «ο φεμινισμός δεν είναι το φόρτε μου».
Με αυτές τις δηλώσεις, όπως και με τόσες άλλες, η Μπριζίτ Μπαρντό παρέμεινε αμφιλεγόμενη σχεδόν μέχρι το τέλος. Τον Οκτώβριο, όταν άρχισαν να κυκλοφορούν φήμες για την επιδείνωση της υγείας της, εξέδωσε μια χαρακτηριστικά οργισμένη ανακοίνωση:«Δεν ξέρω ποιος ηλίθιος ξεκίνησε αυτές τις ψευδείς ειδήσεις για τον θάνατό μου, αλλά… δεν έχω καμία πρόθεση να φύγω από αυτόν τον κόσμο τώρα».
Τώρα που έφυγε, πέφτουν οι τίτλοι τέλους σε μια ζωή μοναδική, για την οποία ίσως ο καλύτερος επιτάφιος είναι τα δικά της λόγια: «Ήθελα να είμαι ο εαυτός μου», είχε πει κάποτε. «Μόνο ο εαυτός μου». Και αυτό ακριβώς υπήρξε. Σε αντίθεση με τόσους ηλικιωμένους κινηματογραφικούς αστέρες, δεν προσπάθησε ποτέ να διατηρήσει την εμφάνισή της με πλαστικές επεμβάσεις και στα τελευταία χρόνια της ζωής της είχε μια κοφτή απάντηση για έναν περαστικό που, κατά τη διάρκεια μιας πορείας υπέρ των δικαιωμάτων των ζώων, τη χαρακτήρισε άσχημη.«Δεν είμαι άσχημη», αντέτεινε. «Είμαι η Μπαρντό».