Ορισμένοι άνθρωποι φαίνεται πως αποτελούν «μαγνήτες» για τα κουνούπια, εκπέμποντας έναν συνδυασμό χημικών ουσιών που ασκούν έντονη έλξη στα έντομα.
Όπως σημειώνεται σε δημοσίευμα της Washington Post, επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Rockefeller στη Νέα Υόρκη διαπίστωσαν πως άτομα με υψηλότερα επίπεδα συγκεκριμένων οξέων στο δέρμα τους είναι έως και 100 φορές πιο ελκυστικά για το κουνούπι Aedes aegypti.
Πρόκειται για το είδος που ευθύνεται για τη μετάδοση νοσημάτων όπως ο δάγγειος πυρετός, η τσικουνγκούνια, ο κίτρινος πυρετός και ο ιός Ζίκα.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν το 2022 στην επιστημονική επιθεώρηση Cell, και αναμένεται να συνεισφέρουν στην ανάπτυξη νέων προϊόντων που θα μπορούσαν να αλλοιώνουν ή να καλύπτουν τις οσμές του ανθρώπινου σώματος, καθιστώντας δυσκολότερο για τα κουνούπια να εντοπίζουν τον «στόχο» τους και ενδεχομένως περιορίζοντας την εξάπλωση σοβαρών ασθενειών.
Περισσότεροι θάνατοι λόγω κουνουπιών
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι λοιμώξεις που μεταδίδονται μέσω κουνουπιών και άλλων εντόμων προκαλούν πάνω από 700.000 θανάτους ετησίως.
Ο βιολόγος Jeff Riffell από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον (ο οποίος δεν συμμετείχε στη συγκεκριμένη μελέτη) εκτιμά ότι ο αριθμός των κρουσμάτων θα αυξηθεί, καθώς η κλιματική αλλαγή οδηγεί σε άνοδο της θερμοκρασίας και σε επέκταση της γεωγραφικής εξάπλωσης των A. aegypti. Τα έντομα αυτά πλέον αναπαράγονται όλο τον χρόνο, ακόμη και σε περιοχές όπως η Ουάσιγκτον ή η Καλιφόρνια.
«Εκπέμπουμε σήμα» μόνο με την αναπνοή μας
Η επικεφαλής της έρευνας, δρ Leslie Vosshall, επιστημονική διευθύντρια στο Ινστιτούτο Ιατρικής Χάουαρντ Χιουζ, εξηγεί: «Μόνο με το να αναπνέουμε, ενημερώνουμε τα κουνούπια ότι είμαστε εκεί». Τα θηλυκά κουνούπια, εξάλλου, χρειάζονται αίμα για να αναπαραχθούν.
«Σκεφτείτε το σαν ένα μεγάλο πρωτεϊνούχο ρόφημα», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Μέσα σε ένα λεπτό μπορούν να λάβουν την πρωτεΐνη που αντιστοιχεί σε 70 κιλά τροφής και τη χρησιμοποιούν για την παραγωγή αυγών».
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και άλλες συνθήκες που ενισχύουν την ελκυστικότητα για τα κουνούπια: εγκυμοσύνη, κατανάλωση αλκοόλ (όπως μπύρα), ακόμα και η χρήση συγκεκριμένων σαπουνιών φαίνεται να αυξάνουν την πιθανότητα τσιμπήματος, κάτι που εντείνει την επιστημονική έρευνα για την ανθρώπινη οσμή.
Πώς έγινε η έρευνα: Κουνούπια επέλεγαν… καλσόν
Για την πραγματοποίηση του πειράματος, οι συμμετέχοντες φόρεσαν καλσόν στα χέρια τους ώστε να αποτυπωθεί το φυσικό άρωμα του δέρματος. Τα δείγματα κόπηκαν σε κομμάτια και τοποθετήθηκαν σε θάλαμο με παγίδες και κουνούπια. Στη συνέχεια, οι ερευνητές παρατηρούσαν ποιο δείγμα προσέλκυε τα περισσότερα έντομα.
«Είχαμε έναν "πρωταθλητή", τον “υποκείμενο 33”», ανέφερε η Vosshall. «Ήταν αήττητος, δεν τον ξεπέρασε κανείς». Τα κουνούπια έδειχναν σταθερή προτίμηση στο δείγμα του συγκεκριμένου ατόμου.
Το «μυστικό» είναι στα καροβοξυλικά οξέα
Η μελέτη έδειξε ότι τα άτομα με υψηλότερα επίπεδα καροβοξυλικών οξέων στο δέρμα τους είναι πιο ελκυστικά για τα κουνούπια.
Αυτές οι ουσίες παράγονται από τον οργανισμό μέσω του σμήγματος -της λιπαρής ουσίας που εκκρίνει το δέρμα-, το οποίο στη συνέχεια κατακλύζεται από βακτήρια που ζουν στην επιδερμίδα. Το τελικό αποτέλεσμα είναι μια έντονη οσμή, συχνά παρόμοια με «τυρί» ή «ιδρωμένα πόδια», που φαίνεται να προσελκύει τα κουνούπια.
Παράλληλα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η οσμή αυτή δεν μπορεί να καλυφθεί από άρωμα ή κολόνια. Ακόμη και όταν οι συμμετέχοντες άλλαζαν διατροφή ή προϊόντα περιποίησης, η έλξη τους προς τα κουνούπια παρέμενε σταθερή.
«Αν είστε μαγνήτης για κουνούπια σήμερα», είπε η Vosshall, «θα είστε και σε τρία χρόνια από τώρα».
Ο ρόλος του μικροβιώματος και οι πιθανές λύσεις
Η αιτία για τα υψηλά επίπεδα αυτών των οξέων δεν είναι ακόμη ξεκάθαρη. Κάθε άνθρωπος έχει διαφορετική «κοινότητα βακτηρίων» στο δέρμα του, κάτι που ενδεχομένως εξηγεί τις διαφορές στην έλξη που ασκούμε στα κουνούπια, σημειώνει η Vosshall.
Ο καθηγητής LJ Zwiebel από το Πανεπιστήμιο Vanderbilt σχολιάζει πως δεν υπάρχει «μία και μοναδική» ουσία που προσελκύει τα κουνούπια. Αντίθετα, φαίνεται ότι πρόκειται για ένα πολύπλοκο «κοκτέιλ» χημικών σημάτων. Επιπλέον, νέα έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature δείχνει πως τα κουνούπια χρησιμοποιούν ακόμη και υπέρυθρη ακτινοβολία για να εντοπίζουν τον άνθρωπο.
Πρακτικές συμβουλές και μελλοντικές λύσεις
Για όσους θέλουν να προστατευθούν, ο καθηγητής Zwiebel προτείνει να δίνουμε προσοχή στην υγιεινή, ιδιαίτερα στα πόδια, καθώς εκεί παράγονται πολλές από τις οσμές που προσελκύουν τα έντομα.
Παράλληλα, αλλαγές στον εξωτερικό χώρο (όπως τα κατάλληλα φυτά), η χρήση απωθητικών και εξειδικευμένων συσκευών μπορούν να αποδειχθούν χρήσιμες.
Το μέλλον, σύμφωνα με τη Vosshall, βρίσκεται στην παρέμβαση στο μικροβίωμα και τις δερματικές οσμές.
Οι επιστήμονες διερευνούν τη δημιουργία προβιοτικών κρεμών που θα μειώνουν ή θα μεταβάλλουν τα χημικά αυτά σήματα, καθιστώντας μας λιγότερο ελκυστικούς για τα κουνούπια.