Έχουν γίνει αμέτρητες συζητήσεις για τον ψεύτικο κόσμο των social media και για τις φιλτραρισμένες φωτογραφίες που ανεβάζουν καθημερινά influencers και μη, προσπαθώντας να γίνουν αρεστοί στους άλλους.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, πρόκειται για μια επικίνδυνη διαδικασία, που μπορεί να επηρεάσει αρνητικά των ψυχισμό των ανθρώπων και ιδιαίτερα των εφήβων που είναι εθισμένοι σε αυτά. Δείτε ως παράδειγμα τις δύο φωτογραφίες, δίπλα-δίπλα, μιας νεαρής γυναίκας με ένα κόκκινο floral μπικίνι. Φαίνεται χαρούμενη και στις δύο, αλλά υπάρχουν προφανείς διαφορές.
Καταρχάς, στη δεύτερη φωτογραφία, το σώμα της, έχει ένα εντελώς διαφορετικό σχήμα: έχει αυτή τη μαγική, «τέλεια» φιγούρα. Πλούσιο στήθος, λεπτή μέση και κοιλιακούς «φέτες». Εκτός όμως από αυτές τις «χτυπητές» αλλαγές, υπάρχουν και άλλες, πιο μικρές. Τα δόντια είναι πιο άσπρα, η μύτη πιο κομψή, τα μάτια μεγάλα και τα μαλλιά πιο μακριά. Εάν σας έδειχναν μόνο τη δεύτερη εικόνα, θα δυσκολευόσασταν να εντοπίσετε όλες τις αλλαγές που έγιναν.
«Αυτό είναι το νόημα», λέει η Έμιλι Κλάρκσον, η οποία είναι influencer και κόρη διασημοτήτων, εθισμένη στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπως έχει ομολογήσει η ίδια. Η Εμιλι, είναι η γυναίκα με το κόκκινο μπικίνι.
«Όταν ξεκινάς αυτή τη διαδρομή, οι αλλαγές είναι ανεπαίσθητες. Απλώς ξεφορτώνεσαι ένα σημείο ή τις σακούλες κάτω από τα μάτια σου. Βλέπεις πώς θα έμοιαζες με κόκκινα ή ξανθά μαλλιά. Είναι ακίνδυνο. Έχει πλάκα. Αλλά μετά σε παίρνει η κατρακύλα».
Μιλώντας στην Daily Mail, η 26χρονη Έμιλι, εξηγεί πώς έχει «βελτιώσει» τις selfies της, χρησιμοποιώντας μερικές από τις πολλές δημοφιλείς εφαρμογές και επιλογές φίλτρου που είναι διαθέσιμες σε μια γενιά νέων χρηστών social media, οι οποίοι θέλουν να τροποποιήσουν τις φωτογραφίες τους, πριν τις μοιραστούν με τους διαδικτυακούς τους φίλους.
Εάν έχετε παιδιά, ιδιαίτερα έφηβες, πιθανότατα θα γνωρίζετε αυτά τα φίλτρα. Μπορείτε ακόμη και να τα έχετε χρησιμοποιήσει και οι ίδιοι. Μερικοί προσθέτουν αυτιά από λαγουδάκι ή μουστάκια γάτας, πασπαλίζουν την οθόνη με καρδιές ή λουλούδια, ή μετατρέπουν το κεφάλι τους σε βάτραχο. Αυτές είναι κάποιες απλές αλλαγές που μπορούν να χαρακτηριστούν ως αξιολάτρευτες.
Αλλά η αλλαγή του σχήματος της μύτης ή της φιγούρας σας είναι εξίσου απλή. Με ένα ή δύο κλικ, ακόμη και η πιο άσχετη με την τεχνολογία νεαρή γυναίκα, μπορεί να αλλάξει τις άτονες μπούκλες της, με μακριά ξανθά μαλλιά, να μεγαλώσει το στήθος της και να αφαιρέσει πόντους από τους μηρούς της σε δευτερόλεπτα.
Πάρτε για παράδειγμα το FaceApp, το οποίο παρέχει μία από τις μεγαλύτερες επιλογές για φίλτρα. Το «Hollywood», για παράδειγμα, θα σας δώσει ένα νέο πρόσωπο χρησιμοποιώντας προγραμματισμένες βελτιώσεις που λειαίνουν το δέρμα, προσθέτουν κραγιόν και δίνουν ζυγωματικά.
Στιγμιαία ομορφιά. Ή τουλάχιστον η ιδέα της ομορφιάς ενός υπολογιστή.
Το Instagram διαθέτει επίσης ενσωματωμένες επιλογές φίλτρου, οπότε μια απλή κίνηση θα δώσει στη selfie σας, μια άμεση αναβάθμιση. Όλα αυτά είναι καλά, αν απλά διασκεδάζετε. Αλλά είναι επικίνδυνο εάν είστε ένα 14χρονο κορίτσι, που κοιτά μια ατελείωτη λίστα φαινομενικά τέλειων εικόνων, από διάσημους και μη.
Το Airbrushing (η επεξεργασία φωτογραφίας) δεν είναι κάτι νέο, φυσικά. Αλλά αυτή η διαδικασία που χρησιμοποιείται αδιάκοπα από τη γενιά των selfie, δημιουργεί νέες δυνατότητες και μαζί νέες ανησυχίες.
«Αν νιώθεις ήδη ότι δεν είσαι αρκετά καλός, τότε φυσικά θα χρησιμοποιήσεις όλα τα φίλτρα στον εαυτό σου. Αλλά μετά φτάνεις στο σημείο όπου κανείς δεν τολμά να δείξει πραγματικό δέρμα», λέει η Εμιλι.
«Ορισμένες από τις λειτουργίες σε αυτές τις εφαρμογές μπορεί να φαίνονται αβλαβείς - αλλά όχι όταν τα παιδιά τις χρησιμοποιούν για να αλλάξουν τα πάντα σχετικά με την εμφάνισή τους. Μερικά κορίτσια απλά δεν θα βάλουν μια φωτογραφία αν δεν τις έχουν περάσει από μια ολόκληρη σειρά φίλτρων. Είναι αρκετά τρομακτικό - και χειροτερεύει. Αυτό που με ανησυχεί, είναι ότι μια γενιά κοριτσιών θα μεγαλώσει χωρίς να έχει μια εικόνα του εαυτού τους, όπως είναι στην πραγματικότητα», εξομολογείται η 26χρονη και συνεχίζει εξηγώντας γιατί επέλεξε να μιλήσει για αυτό το θέμα. Όπως είπε, θέλει να ευαισθητοποιήσει τον κόσμο.
«Αυτό που με έκανε να μιλήσω για αυτό το θέμα, ήταν όταν άρχισα να βλέπω φωτογραφίες αγνοουμένων κοριτσιών. Ξέρεις ότι όταν ένα παιδί λείπει, η οικογένεια δίνει μια εικόνα στην αστυνομία για να το βρει. Έχω δει μερικές τώρα, που έχουν αυτιά από λαγουδάκι ή φακίδες πάνω τους, κάτι που υποδηλώνει ότι αυτές οι οικογένειες δεν έχουν εικόνες από τις κόρες τους, που να μην έχουν περάσει από φίλτρο. Το βρίσκω τόσο λυπηρό».
Το 1/3 των γυναικών δεν δημοσιεύει φωτογραφία χωρίς να έχει χρησιμοποιήσει φίλτρο
Μια πρόσφατη έρευνα του Girlguiding διαπίστωσε ότι το ένα τρίτο των κοριτσιών και των νεαρών γυναικών δεν θα δημοσιεύσει selfie στο διαδίκτυο χωρίς να χρησιμοποιεί φίλτρο για να αλλάξει την εμφάνισή τους.
Από τους 1.473 ερωτηθέντες, οι οποίοι ήταν ηλικίας μεταξύ 11 και 21 ετών, όχι λιγότερο από το 39% δήλωσαν ότι ένιωσαν αναστατωμένοι που δεν μπορούσαν να φανούν το ίδιο στην πραγματική τους ζωή, όπως και στο διαδίκτυο. Ακόμη και όσοι ζουν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, λένε ότι αυτό έχει τραβήξει πάρα πολύ.
Τον Ιούλιο, η make-up artist και μοντέλο Sasha Pallari εξέφρασε την ανησυχία της, όταν μια μάρκα με προϊόντα ομορφιάς, αναδημοσίευσε φιλτραρισμένες εικόνες. Είναι μια γκρίζα περιοχή, αλλά η Pallari συνεργάζεται τώρα με την Αρχή Προτύπων Διαφήμισης για να προσπαθήσει να ενισχύσει τους κανόνες σχετικά με αυτές τις πρακτικές.
Χάρη σε αυτήν, δημιουργήθηκε το hashtag #filterdrop και υπάρχουν αυξανόμενες εκκλήσεις για να υποχρεωθούν από το νόμο οι πλατφόρμες κοινωνικών μέσων, να ειδοποιήσουν τους χρήστες για τη χρήση φίλτρων. Το θέμα έχει φτάσει και στο βρετανικό κοινοβούλιο, με τον βουλευτή των συντηρητικών, Δρ. Λουκ Έβανς, να προτείνει αλλαγές στο νόμο, που θα απαιτούσε από τους διαφημιστές να δηλώσουν τη χρήση φίλτρων, έχοντας δει από μόνος του την επίδραση που μπορούν να έχουν τέτοιες εικόνες στην ψυχική υγεία των ανθρώπων.
«Γνωρίζουμε πόσο καταστροφικό είναι αυτό», λέει, «καθώς στρεβλώνεις την οπτική γωνία των ανθρώπων, είτε πρόκειται για αδυνάτισμα για γυναίκες, είτε για άντρες».
Τώρα η Έμιλι, της οποίας πατέρας είναι ο διάσημος Βρετανός παρουσιαστής του Top Gear, Τζέρεμι Κλάρκσον, συμμετέχει στον αγώνα και κάνει εκστρατεία για περισσότερο ρεαλισμό σε ιστότοπους κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης.
Το προφίλ της στο Instagram είναι γεμάτο φωτογραφίες που δείχνουν με υπερηφάνεια τα χωρίς ρετούς σημάδια της, την κοιλίτσα, τις καμπύλες και την κυτταρίτιδα της. Σε μια θάλασσα από τέλειες πόζες και προσεκτικά επιμελημένες εικόνες στο Instagram, οι φωτογραφίες της ξεχωρίζουν.
«Με λένε γενναία που έβαλα αυτές τις εικόνες εκεί έξω. Γενναία! Για μια γυναίκα μεγέθους 10 να βάζει φωτογραφίες της στο διαδίκτυο. Αυτό δείχνει πόσο στρεβλωμένα είναι τα πράγματα », λέει. «Το μήνυμα που στέλνουμε σε νεαρά κορίτσια είναι ότι να μοιάζουν σαν εμένα δεν είναι εντάξει».
«Όταν ήμουν στην εφηβεία μου, ήθελα απεγνωσμένα να μοιάσω με μια από τις Pussycat Dolls. Τώρα συνειδητοποιώ ότι οι εικόνες αυτών των κοριτσιών ήταν πιθανότατα επεξεργασμένες. Αλλά αυτές τις μέρες, τα παιδιά δεν βλέπουν μόνο τέλειες εικόνες διασημοτήτων ή influencer. Βλέπουν τους φίλους τους να φαίνονται καταπληκτικοί. Και αν όλοι οι άλλοι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης φαίνονται καταπληκτικοί λόγω φίλτρων, δεν θέλετε να είστε ο μόνος που δεν τα χρησιμοποιεί. Έχει γίνει ο κανόνας - και η τεχνολογία έχει εξελιχθεί τόσο πολύ, ακόμη και άτομα που ξέρουν τι να αναζητήσουν, δεν μπορούν να πουν τι είναι πραγματικό και σε τι έχουν χρησιμοποιηθεί φίλτρα».
«Η γενιά μου βομβαρδίστηκε με μη ρεαλιστικά ιδανικά της ομορφιάς. Αλλά αυτό είναι πολύ χειρότερο επειδή είναι παντού και δεν θα δούμε τα πλήρη αποτελέσματα των επιπτώσεων στα παιδιά εδώ και χρόνια. Είναι μάλλον πολύ αργά για πολλές από αυτές τις γενιές».
«Κατέστρεψα τις φωτογραφίες από την εφηβεία μου, γιατί μισούσα το σώμα μου»
Η Εμιλι, προσθέτει ότι, δυστυχώς, έχει λίγες φωτογραφίες από τα εφηβικά της χρόνια: «Τις κατέστρεψα γιατί μισούσα το σώμα μου». Η φωνή της 26χρονης είναι δυνατή: είναι αρκετά μεγάλη για να έχει αποκτήσει εμπειρία (και αίσθηση), αλλά και αρκετά νεαρή για να εξοικειωθεί με έναν κόσμο που πολλοί ηλικιωμένοι βρίσκουν περίπλοκο.
«Δεν νομίζω ότι πολλοί γονείς έχουν την παραμικρή ιδέα τι συμβαίνει σε ορισμένες πλατφόρμες κοινωνικών μέσων», λέει. «Το Instagram δεν είναι καν το χειρότερο. Οι γονείς δεν είναι στο TikTok. Νομίζω ότι θα τρομοκρατούνταν».
Παρόλο που η παιδική της ηλικία ήταν ευτυχισμένη και δεν της έλειπε τίποτα, πάλευε με το να μην αισθάνεται αρκετά καλά στο σώμα της. Δεν ήταν ποτέ χοντρή, αλλά ούτε και αρκετά λεπτή.
«Μισούσα το σώμα μου. Τόσοι πολλοί από εμάς το κάναμε. Σκέφτομαι όλες τις διακοπές, όλα τα καλοκαίρια που πέρασα καλύπτοντας το σώμα μου, καθώς το μισούσα και ντρεπόμουν για αυτό».
«Πρέπει να πας να αυτοκτονήσεις»
Το περιγράφει ως «καθαρή τύχη» που, παρά το γεγονός αυτό, δεν ανέπτυξε ποτέ διατροφική διαταραχή. Λόγω του διάσημου μπαμπά της, η φιγούρα της εμφανίστηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Σε ηλικία 17 ετών, αυτή και ο πατέρας της, Τζέρεμι, φωτογραφήθηκαν να μπαίνουν σε ένα αυτοκίνητο και τα διαδικτυακά trolls άρχισαν να κάνουν με άγρια σχόλια.
«Αυτή ήταν η εισαγωγή μου στην ενηλικίωση, άνθρωποι που λένε “είσαι παχιά, είσαι αηδιαστική. Πρέπει να πας να αυτοκτονήσεις”. Σε αυτήν την ηλικία είσαι τόσο ευάλωτος». Κοιτάζοντας πίσω τώρα, βλέπει την αηδία που ένιωθε για τον εαυτό της, ως προϊόν μιας «σακατεμένης» κοινωνίας.
«Κάθε εξώφυλλο περιοδικού μας έλεγε ότι έπρεπε να είμαστε λεπτές και μας έδειχνε το πώς, στέλνοντας το μήνυμα ότι η αξία μου ως κορίτσι εξαρτάται από το μέγεθος που ήμουν. Δεν είναι περίεργο που ένιωσα ότι δεν ήμουν αρκετά καλή. Αλλά δεν ήμουν εγώ το πρόβλημα».
Η Εμιλι υποστηρίζει ότι κατά κάποιο τρόπο, τα κοινωνικά μέσα την έσωσαν δίνοντάς της μια πλατφόρμα και έναν σύνδεσμο με άλλους που ένιωθαν το ίδιο. Η δημοσίευση ανέγγιχτων εικόνων του σώματός της, την έκανε να την εκτιμά περισσότερο. Αλλά αναπόφευκτα, την έκανε ακόμα περισσότερο στόχο για trolls.
Όταν η δημοσιογράφος της Daily Mail, τη ρώτησε αν της είπαν ποτέ οι γονείς της να βγει από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και να κάνει κάτι άλλο στη ζωή της, η απάντηση ήταν πως ναι, της το έχουν πει. «Αλλά ακόμα κι αν ήμουν γιατρός ή δικηγόρος, θα ισχύουν τα ίδια ζητήματα».
«Μιλάω σε άτομα με “κανονικές δουλειές” και ακόμα κι αν μπαίνουν για λίγο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βλέπουν πράγματα που ταλανίζουν το κεφάλι τους. Αν ακολουθήσετε διασημότητες όπως οι Καρντάσιαν, βλέπετε εικόνες "τελειότητας". Είναι παντού. Γι 'αυτό είναι τόσο σημαντικό να ενημερωθεί ο κόσμος. Οι γονείς μπορεί να είναι αρκετά απαξιωτικοί, λέγοντας στα παιδιά τους “απλά να το αγνοήσουν” ή “να βγουν από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης”, αλλά αυτό δεν είναι επιλογή».
Χάρη στο αυξανόμενο προφίλ της, η Έμιλι κλήθηκε να συμμετάσχει στο ριάλιτι Love Island. «Το απέρριψα», λέει, «γιατί ήξερα πόσο θλίψη θα έπαιρνα από τα τρολ». Φυσικά, τα αστέρια του Love Island έχουν μεγάλη ισχύ στα κοινωνικά μέσα. «Ποιο είναι το μήνυμα προς τα παιδιά που βλέπουν αυτές τις εικόνες; Ξέρω τι είναι. Είναι, “Δεν είμαι αρκετά καλός”».