Μια μοναδική ανακάλυψη φέρνει στο φως ένα από τα αρχαιότερα -αν όχι το αρχαιότερο -ειδώλια που απεικονίζουν αλληλεπίδραση μεταξύ ανθρώπου και ζώου.
Το μικρό πήλινο γλυπτό, ηλικίας περίπου 12.000 ετών, που βρέθηκε στον αρχαιολογικό χώρο Nahal Ein Gev της Γαλιλαίας απεικονίζει μια γυναίκα και μια χήνα σε μια σκηνή που αρχαιολόγοι ερμηνεύουν ως ζευγάρωμα. Η ανακάλυψη δημοσιεύθηκε πρόσφατα στο περιοδικό PNAS και θεωρείται μοναδική για την εποχή της, καθώς παρέχει μια σπάνια ματιά στην προϊστορική συμβολική σκέψη και τα πολιτιστικά-αισθητικά θεμέλια των κατοίκων της περιοχής, χιλιάδες χρόνια πίσω, όπως σημειώνουν οι Times of Israel.
Το ειδώλιο 12.000 ετών
Το ειδώλιο έχει ύψος περίπου 3,7 εκατοστά και παρουσιάζει εξαιρετική λεπτομέρεια, με ράμφος και φτερά της χήνας, καθώς και τα γυναικεία χαρακτηριστικά της φιγούρας. Οι αρχαιολόγοι υποστηρίζουν ότι η σκηνή δεν απεικονίζει απλώς μια φυσική συμπεριφορά που θα μπορούσε να παρατηρηθεί στη φύση, αλλά μια φανταστική και συμβολική σύνθεση.
«Μια πραγματική χήνα δεν θα υιοθετούσε αυτή τη στάση πάνω σε μια γυναίκα», δηλώνει ο Δρ Λορέν Ντέιβιν από το Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, υπογραμμίζοντας ότι πρόκειται για μια σκηνή φαντασίας και όχι πραγματικής παρατήρησης.
Η χήνα φαίνεται να ακουμπά με το κεφάλι της στον ώμο της γυναίκας, ενώ τα φτερά της την αγκαλιάζουν, δημιουργώντας μια σύνθεση που παραπέμπει σε σεξουαλική αλληλεπίδραση. Ο Ντέιβιν υποστηρίζει ότι η στάση της γυναίκας- σκυμμένη προς τα εμπρός- αποκλείει την πιθανότητα ότι πρόκειται για απλή μεταφορά του ζώου, καθώς μια χήνα ζυγίζει μόνο λίγα κιλά, ενώ σύμφωνα με τους αρχαιολόγους αν επρόκειτο απλώς για μεταφορά νεκρού ζώου τα πόδια και το κεφάλι θα είχαν αφαιρεθεί. Η φανταστική αυτή απεικόνιση συνάδει με τις πεποιθήσεις των ανθρώπων εκείνης της εποχής, σύμφωνα με τις οποίες ζώα και αντικείμενα διαθέτουν πνεύμα και μπορούν να συμμετέχουν σε μυστηριώδεις ή συμβολικές ενέργειες, υποστηρίζουν οι αρχαιολόγοι, πίσω από την ιστορική ανακάλυψη.
Εξάλλου ιδέα του ζευγαρώματος ανθρώπου-ζώου εμφανίζεται σε πολλές αρχαίες κουλτούρες. Ο Ντέιβιν υπενθυμίζει μάλιστα την ιστορία της ελληνικής μυθολογίας με πρωταγωνιστή τον Δία που μεταμορφώθηκε σε κύκνο για να αποπλανήσει τη Λήδα, καταδεικνύοντας ότι τέτοιες αφηγήσεις ήταν μέρος της ανθρώπινης φαντασίας και της μυθολογίας σε διάφορους πολιτισμούς.
Το ειδώλιο αποτελεί ένα από τα πολλά ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου Nahal Ein Gev, όπου οι Νατουφιοι, ένας σύνδεσμος μεταξύ των τελευταίων κυνηγών-συλλεκτών της Παλαιολιθικής εποχής και των πρώτων αγροτών της Νεολιθικής, ζούσαν πριν περίπου 12.000 χρόνια πριν, στη Μέση Ανατολή. Οι Νατούφιοι ήταν πρωτοπόροι στην ανάπτυξη πολιτιστικών και συμβολικών πρακτικών, δημιουργώντας κυκλικές ή ημικυκλικές πέτρινες κατασκευές και συμμετέχοντας σε πρωτοφανείς τελετουργίες, όπως η ταφή νεκρών κάτω από τα δάπεδα των σπιτιών τους και η συλλογή κρανίων από τάφους.
Το ειδώλιο βρέθηκε σε ένα κτίριο που χρησιμοποιούνταν για ταφές, μαζί με ανθρώπινα δόντια και έναν παιδικό τάφο. Η ραδιοχρονολόγηση από τους τάφους έδειξε ότι χρονολογείται μεταξύ 12.630 και 12.041 ετών παλιότερα σήμερα.
Ιστορική ανακάλυψη
Το εύρημα δεν περιορίζεται μόνο στη μορφή ή στη συμβολική σημασία. Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν ένα δακτυλικό αποτύπωμα στον πηλό, που υποδηλώνει ότι ο δημιουργός ήταν είτε νεαρός ενήλικας είτε γυναίκα. Η διαδικασία κατασκευής περιλάμβανε το στέγνωμα και το ψήσιμο του πηλού, σε θερμοκρασία περίπου 450°C, ενώ έχουν διαπιστωθεί ίχνη χρωστικών ουσιών, κυρίως ώχρας, που υποδηλώνουν ότι το ειδώλιο πιθανώς είχε βαφτεί.
Η ανακάλυψη φωτίζει την πλούσια συμβολική ζωή των Νατούφιων, που συνδύαζαν την καθημερινή επιβίωση με πολύπλοκες πνευματικές και τελετουργικές πρακτικές. Οι χήνες ήταν κεντρικό είδος της διατροφής τους, αλλά και σύμβολο θρησκευτικών και μυθολογικών πεποιθήσεων.