Κάθε χρόνο, στις 13 Οκτωβρίου, τιμάται η Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης. Πρόκειται για μια ημέρα αφιερωμένη στην ενημέρωση του κοινού γύρω από μία από τις πιο ύπουλες και συχνές αιτίες νοσηρότητας και θνητότητας παγκοσμίως: τη φλεβική και αρτηριακή θρόμβωση.
Αν και η λέξη «θρόμβωση» μπορεί να μη μας λέει πολλά στην καθημερινότητα, οι επιπτώσεις της είναι βαθιές. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η θρομβοεμβολική νόσος σκοτώνει περισσότερους ανθρώπους κάθε χρόνο απ’ ό,τι το AIDS, ο καρκίνος του μαστού και τα τροχαία ατυχήματα μαζί. Κι όμως, πολλές φορές μένει αδιάγνωστη ή παραμελημένη, μέχρι να είναι αργά.
Τι είναι η θρόμβωση;
Η θρόμβωση είναι ο σχηματισμός ενός θρόμβου, δηλαδή μιας μάζας από πηγμένο αίμα, μέσα σε κάποιο αγγείο. Αυτός ο θρόμβος μπορεί να εμποδίσει την ομαλή ροή του αίματος. Όταν αυτό συμβεί σε φλέβα, μιλάμε για φλεβική θρόμβωση. Όταν συμβεί σε αρτηρία, όπως στην καρδιά ή τον εγκέφαλο, μπορεί να προκαλέσει έμφραγμα ή εγκεφαλικό.
Η πιο συχνή μορφή είναι η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (DVT), που συνήθως εμφανίζεται στα κάτω άκρα. Το πιο επικίνδυνο σενάριο είναι όταν ένα τμήμα του θρόμβου αποσπαστεί και μετακινηθεί στους πνεύμονες, προκαλώντας πνευμονική εμβολή, η οποία μπορεί να αποβεί μοιραία.
Ποιοι κινδυνεύουν περισσότερο;
Ο καθένας μπορεί να εμφανίσει θρόμβωση, αλλά υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο:
- Παρατεταμένη ακινησία, όπως σε πολύωρα ταξίδια ή παραμονή στο κρεβάτι μετά από χειρουργείο ή ασθένεια
- Εγχειρήσεις, ιδίως ορθοπεδικές
- Καρκίνος και χημειοθεραπεία
- Ορμονικά σκευάσματα, όπως τα αντισυλληπτικά
- Εγκυμοσύνη και λοχεία
- Παχυσαρκία
- Κληρονομική προδιάθεση για υπερπηκτικότητα του αίματος
- Κάπνισμα
- Ηλικία, κυρίως άνω των 60 ετών
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η θρόμβωση συχνά δεν δίνει προειδοποιητικά σημάδια, ειδικά στα αρχικά στάδια. Παρόλα αυτά, καλό είναι να έχουμε το νου μας για:
- Πόνο, πρήξιμο ή ερυθρότητα στο ένα πόδι (DVT)
- Αιφνίδια δύσπνοια, ταχυκαρδία ή πόνο στο στήθος (πνευμονική εμβολή)
- Αδυναμία ή παράλυση σε ένα άκρο, δυσκολία στην ομιλία ή ζάλη (θρόμβωση εγκεφάλου)
Αν παρουσιαστούν τέτοια συμπτώματα, χρειάζεται άμεση ιατρική βοήθεια. Η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές.
Πώς γίνεται η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό του ασθενούς, τη σωματική εξέταση και κάποιες ειδικές εξετάσεις, όπως υπερηχογράφημα φλεβών (triplex), αιματολογικές εξετάσεις (π.χ. D-dimers) και αξονική τομογραφία για την πνευμονική εμβολή.
Υπάρχει πρόληψη;
Ναι, και μάλιστα είναι το πιο σημαντικό κομμάτι. Η πρόληψη της θρόμβωσης είναι πολύ πιο εύκολη από τη θεραπεία της. Σε άτομα με αυξημένο κίνδυνο, όπως νοσηλευόμενοι ασθενείς ή άτομα που υποβάλλονται σε επεμβάσεις, χρησιμοποιούνται ειδικά μέτρα:
- Αντιπηκτικά φάρμακα
- Ελαστικές κάλτσες συμπίεσης
- Κινητοποίηση το συντομότερο δυνατό μετά από επεμβάσεις ή κατάκλιση
Για το γενικό πληθυσμό, η πρόληψη περιλαμβάνει:
- Κίνηση! Αποφεύγουμε την καθιστική ζωή. Σηκωνόμαστε συχνά, περπατάμε, κάνουμε μικρές ασκήσεις, ειδικά σε ταξίδια.
- Υγιεινή διατροφή και άσκηση
- Διακοπή καπνίσματος
- Έλεγχος βάρους
- Συζήτηση με τον γιατρό πριν από λήψη ορμονικών θεραπειών
- Γιατί έχει σημασία αυτή η ημέρα;
Η Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης δεν είναι απλώς μια τυπική “υγειονομική” επέτειος. Είναι μια υπενθύμιση ότι μπορούμε να σώσουμε ζωές — τη δική μας ή των ανθρώπων γύρω μας — με σωστή ενημέρωση και απλές κινήσεις πρόληψης.
Κάθε γιατρός έχει δει περιπτώσεις ανθρώπων που «δεν είχαν τίποτα» και ξαφνικά εμφάνισαν πνευμονική εμβολή ή έμφραγμα. Όμως η επιστήμη έχει προχωρήσει και μας δίνει τα εργαλεία να προλάβουμε.
Η ενημέρωση είναι το πρώτο βήμα. Και κάθε βήμα μετράει. Μην αγνοείτε τα σημάδια του σώματός σας. Μιλήστε με τον γιατρό σας αν έχετε παράγοντες κινδύνου ή ερωτήσεις. Η θρόμβωση μπορεί να νικηθεί.
Γράφει ο
Σταύρος Καλλιάφας
Αγγειοχειρουργός,
Διευθυντής Α’ Αγγειοχειρουργικής Κλινικής ΥΓΕΙΑ