Ο λάρυγγας είναι ένα όργανο υψηλών προδιαγραφών, απόλυτα συνδεδεμένο με το καθημερινό έργο της επικοινωνίας, της έκφρασης των συναισθημάτων και της μοναδικότητας του καθενός και γι΄ αυτό χρήζει ιδιαίτερης φροντίδας.
Πολλοί αγνοούν τις πολύπλοκες και ζωτικής σημασίας λειτουργίες του συγκεκριμένου οργάνου στην ανθρώπινη καθημερινότητα. Με την λειτουργία του, επιτυγχάνονται ή επικουρούνται οι παρακάτω λειτουργίες:
- Η προφύλαξη των πνευμόνων. Ο λάρυγγας λειτουργεί ως σφιγκτήρας και με την σύσπαση του αποφεύγεται η είσοδος της τροφής (και του εμέτου) στους πνεύμονες κατά την κατάποση.
- Η αναπνοή. Παρόλο που γίνεται αυτόματα, ρυθμίζεται από τις κινήσεις του λάρυγγα σε κάθε φάση της, ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες
- Η κυκλοφορία του αίματος. Με την σύσπαση των φωνητικών χορδών, εγκλωβίζεται αέρας στου πνεύμονες, αυξάνοντας την πίεση του και διευκολύνοντας τον βήχα και το φτάρνισμα
- Η καθήλωση του θώρακα. Την επίτευξη αντοχής κατά την κόπωση και τη διευκόλυνση της φλεβικής κυκλοφορίας
- Η φώνηση. Εδώ αναφερόμαστε στο υψηλότερο επίτευγμα του λάρυγγα. Μέσω αυτής είναι δυνατή η έκφραση της σκέψης και η άμεση πνευματική επικοινωνία. Η ικανότητα του λόγου ξεχωρίζει τον άνθρωπο από το υπόλοιπο ζωικό βασίλειο.
Η φωνή, λοιπόν, είναι εξαιρετικά σημαντική για όλους, κυρίως όμως επηρεάζει την καθημερινότητα των επαγγελματιών, όπως οι δάσκαλοι, οι δικηγόροι, οι τραγουδιστές, οι καλλιτέχνες εν γένει, των οποίων το χάρισμά της καλής φωνής προσφέρει ψυχική ηρεμία και ευχαρίστηση στο κοινό. Κάθε αλλαγή της φωνής (βράγχος) η οποία επιμένει για περισσότερο από τρεις εβδομάδες θα πρέπει να μας οδηγήσει στον ειδικό λαρυγγολόγο για την διερεύνηση της πολλές φορές, βλάβες των φωνητικών χορδών που δεν είναι ορατές με γυμνό μάτι, αλλά μόνο με ειδικά ενδοσκόπια μπορούν να προκαλούν σημαντική δυσφωνία.
Ελάχιστες μεταβολές του μεγέθους, του σχήματος και της σύστασης είναι ικανές να μεταβάλλουν την φωνή, όπως η περίφημη ανωτερότητα των βιολιών “Stradivarius” αποδίδεται στην μυστική τέχνη της βαφής τους, μιας τόσο σημαντικής λεπτομέρειας.
Οι διαταραχές της φώνησης, λοιπόν, μπορεί να οφείλονται σε:
- Βλάβες από χρόνιο τραυματισμό των χορδών (κακή ή επαγγελματική χρήση της φωνής σε συνδυασμό με κάπνισμα ή αλκοόλ) τέτοιες βλάβες είναι τα οζίδια (κομβία ή κάλοι), πολύποδες, κύστες και οίδημα.
- Φλεγμονώδεις παθήσεις (οξεία λαρυγγίτιδα, λαρυγγίτιδα από γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση)
- Διαταραχές της φωνής λόγω ηλικίας (εφηβική, γεροντική φωνή)
- Διαταραχές της κινητικότητας του λάρυγγα (νευρολογικές παθήσεις, παράλυση των φωνητικών χορδών από όγκους ή επεμβάσεις)
- Τραύματα του λάρυγγα
- Νεοπλάσματα του λάρυγγα (καλοήθη όπως HPV λοίμωξη ή κακοήθη)
Η διάγνωση των παθήσεων αυτών, όσο πιο έγκαιρα γίνει, δίνει την δυνατότητα αποτελεσματικότερης παρέμβασης. Με τα σύγχρονα άκαμπτα και εύκαμπτα ενδοσκόπια και στροβοσκόπια, είναι δυνατή η διάγνωση ακόμα και πολύ μικρών βλαβών, οπότε μπορεί και να σχεδιαστεί η καταλληλότερη θεραπεία. Στη διάγνωση, επίσης, συμβάλλει ο κατάλληλος απεικονιστικός έλεγχος όπως αξονική, μαγνητική τομογραφία ή PET Scan σε κακοήθειες.
Στόχος είναι η μικρότερη δυνατή παρέμβαση στον λάρυγγα, προκειμένου να διαφυλαχθεί η φυσιολογική ανατομία και η λειτουργικότητα , η οποία είναι κρίσιμη, ιδίως στους επαγγελματίες της φωνής. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η χρήση του Laser Co2 που ακόμα και σε κακοήθεια έχουμε την δυνατότητα διατήρησης του οργάνου. Ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του συνήθως την ίδια ημέρα και πολύ σύντομα σε όλες τις δραστηριότητες.
Ένα εξαιρετικά σημαντικό κομμάτι είναι η πρόληψη των νοσημάτων με την αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντων, όπως η ανάπαυση της φωνής, η αποφυγή των εναλλαγών της έντασης και η εκμάθηση σωστότερης φώνησης με μαθήματα ορθοφωνίας, η διακοπή του καπνίσματος και της υπερκατανάλωσης αλκοόλ, η αποφυγή σκόνης και ρύπανσης, η σωστή υγιεινή του στόματος και η θεραπεία τυχόν γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης.
Όλοι οι επαγγελματίες της φωνής αλλά κυρίως οι καπνιστές πρέπει να υποβάλλονται σε ετήσιο ενδοσκοπικό έλεγχο, όπως συστήνει και αμερικάνικη ΩΡΛ εταιρεία, προκειμένου να ανακαλύπτονται οι βλάβες σε πρώιμο στάδιο. Η εξέταση είναι εύκολη, σύντομη, ανώδυνη και αξιόπιστη. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να παραμελείτε μια βραχνάδα που επιμένει, πέραν των τριών εβδομάδων.
του Γεώργιου Παπάζογλου, Διευθυντή Ωτορινολαρυγγολογικού Τμήματος, Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center