O Θανος Δημόπουλος, Πρύτανης και Καθηγητής Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ παραθέτει τα τελευταία στοιχεία για τον κορωνοϊό.
Ο Πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών περιγράφει τον τρόπο μετάδοσης του κορωνοϊού, τα ευρήματα αλυσίδας μετάδοσης του που προκαλούν ανησυχία, αλλά και τις έρευνες της επιστημονικής κοινότητας αναφορικά με την θεραπεία και τους τρόπους πρόληψης του.
Ποιο είναι το όνομα του κορωνοϊού
Σύμφωνα με την Διεθνή Επιτροπή για την Ταξινόμηση των Ιών (ICTV), ο κορωνοϊός ονομάστηκε SARS-CoV-2 (Σοβαρό Οξύ Αναπνευστικό Σύνδρομο από Κορωνοϊό 2). Την ίδια ώρα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), ονόμασε Covid-19 (Κορωνοϊό 19), την πάθηση η οποία προκύπτει από τον νέο κορωνοϊό.
Φαίνεται πως, ο ΠΟΥ πρωτίστως ενδιαφέρθηκε να δοθεί ένα όνομα που να μην «ενοχοποιεί» την Κίνα και να μην αναφέρεται άμεσα σε γεωγραφικές τοποθεσίες, ομάδες ανθρώπων ή ζώα, ώστε να αποφευχθεί κάθε στιγματισμός. Αντίστοιχα, μεγάλοι εκδοτικοί οίκοι, όπως το Nature, έχουν συνταχθεί υπέρ αυτής της προσέγγισης περί απουσίας γεωγραφικού προσδιορισμού.
Η οικογένεια των κορωνοϊών
Ο νέος κορωνοϊός ανήκει στην κατηγορία των κορωνοϊών, μεγάλων RNA ιών που περιβάλλονται από φάκελο. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, δυο εκ των τεσσάρων υποτύπων των κορωνοϊού μπορούν να προσβάλουν τον άνθρωπο. Όπως έχει γίνει γνωστό, από την έξαρση του ιού και έπειτα, άλλοι ξενιστές του κορωνοϊού είναι νυχτερίδες και θηλαστικά όπως καμήλες και μυρμηγκοφάγοι.
Συνολικά τέσσερις ανθρώπινοι κορωνοϊοί είναι ενδημικοί παγκοσμίως. Το 2002, σημειώθηκε η επιδημία του SARS, σοβαρού οξέος αναπνευστικού συνδρόμου (SARS) με αποτέλεσμα 8.096 λοιμώξεις και 774 θανάτους.
Το 2012, ο κορωνοϊός του αναπνευστικού συνδρόμου της Μέσης Ανατολής (MERS) προσέβαλε συνολικά 2.494 ανθρώπους και προκάλεσε 858 θανάτους, παρότι η επέκταση του υπήρξε περιορισμένη εκτός Μέσης Ανατολής.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, όπως τα δίνει το Παρατηρητήριο Πανεπιστημίου Johns Hopkins CSSE, τα επιβεβαιωμένα κρούσματα κορωνοϊού ανέρχονται σε 77.891 σε 32 χώρες ανά τον κόσμο.
- Κίνα 76.291
- Νότια Κορέα 433
- Ιαπωνία 105
- Σιγκαπούρη 85
- Χονγκ Κονγκ 68
- Ταϋλάνδη 35
- Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής 35
- Αυστραλία 19
- Ιραν 18
- Ευρώπη 64 (κυρίως σε Ιταλία 20, Γερμανία 16, Γαλλία 12, Αγγλία 9)
- Αίγυπτος 1
- Λίβανος 1
- Ισραήλ 1
Οι καταγεγραμμένοι θάνατοι από τον κορωνοϊό ανέρχονται σε 2.245, ήτοι 2% θνησιμότητα, με τους περισσότερους νεκρούς να σημειώνονται στην Κίνα. Αναλυτικά, οι επιβεβαιωμένοι θάνατοι ανά τον κόσμο καταγράφονται ως εξής:
- Κίνα 2.245
- Ιράν 4
- Χονγκ Κονγκ 2
- Νότια Κορέα 2
- Κρουαζιερόπλοιο «Diamond Princess» 2
- Ιταλία 2
- Ιαπωνία 1
- Φιλιππίνες 1
- Ταιβάν 1
- Γαλλία 1 (80χρονος Κινέζος τουρίστας)
Μικρότερο το πραγματικό ποσοστό θνησιμότητας από τον κορωνοϊό
Σύμφωνα με όσα μας δίνει ο καθηγητής του Πναεπιστημίου Αθηνών, η θνητότητα από τον κορωνοϊό θεωρείται ότι στην πραγματικότητα είναι μικρότερη καθώς ο παρονομαστής του κλάσματος [θάνατοι από τον ιό / κρούσματα] εκτιμάται στην πραγματικότητα μεγαλύτερος αφού ασθενείς που εμφανίζουν ήπια συμπτωματολογία δε θα αναζητήσουν ιατρική φροντίδα και δε θα καταγραφούν.
Την ίδια ώρα, ο μήνας Φεβρουάριος φαίνεται πως παρουσιάζει μείωση στην εμφάνιση νέων κρουσμάτων από τον κορωνοϊό. Για πρώτη φορά, ο αριθμός των εξιτηρίων των ασθενών με κορωνοϊό είναι μεγαλύτερος από τον αριθμό των νέων κρουσμάτων. Εφόσον συνεχιστεί αυτή η μείωση, υπολογίζεται ότι μέχρι τέλος Μαρτίου η επιδημία θα έχει περιοριστεί σημαντικά.
Ανησυχία από την εξάπλωση του κορωνοϊού εκτός Κίνας
Εκείνο που σημειώνει ωστόσο ο καθηγητής του ΕΚΠΑ, κ. Μελέτιος Αθανάσιος Δημόπουλος, είναι πως η αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων εκτός Κίνας, και συγκεκριμένα σε Νότια Κορέα, Ιταλία, Ιράν καθώς και το πρώτο κρούσμα σε Λίβανο και Ισραήλ, υποδηλώνει την ανάγκη για συνεχή επαγρύπνηση.
Τα κρούσματα στην Βόρεια Ιταλία αυξήθηκαν ραγδαία τα τελευταία 24ωρα, με περισσότερους από 130 ανθρώπους να διαγιγνώσκονται με τον κορωνοϊό και τρεις να χάνουν τη ζωή τους από αυτόν. Αυτός είναι και ο λόγος που οι Αρχές στην Ιταλία προχωρούν σε έκτακτα μέτρα, προκειμένου να μειώσουν την μετάδοση του κορωνοϊού στη χώρα. Ακυρώνονται δημόσιες εκδηλώσεις – μεταξύ των οποίων και το Καρναβάλι της Βενετίας – ενώ σε 12 πόλεις έχει επιβληθεί καραντίνα, προς αποφυγή συνωστισμού και εξάπλωσης του ιού.
Στην Ευρώπη, το Έκτακτο Συμβούλιο Υπουργών Υγείας της Ε.Ε κατέληξε στο συμπέρασμα της ανάγκης για αυξημένη ετοιμότητα και έγκαιρη αναγνώριση και διακοπή της αλυσίδας μετάδοσης του κορωνοϊού. Επίσης, συμφωνήθηκε η δημιουργία ενός μηχανισμού αλληλεγγύης και υποστήριξης των χωρών της ΕΕ αλλά και τρίτων χωρών που θα παραστεί ανάγκη. Στην Ελλάδα, δημιουργείται ψηφιακή πλατφόρμα με πληροφορίες για τον κορωνοϊό
Ερωτηματικά για την αλυσίδα μετάδοσης του κορωνοϊού
Ένα ακόμη σημείο που μένει να διευκρινιστεί, σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, είναι η αλυσίδα μετάδοσης του ιού σε όλα τα νέα κρούσματα. Υπάρχουν περιπτώσεις, κυρίως στο Ιράν, όπου δεν έχει αποσαφηνιστεί σαφή επιδημιολογική σύνδεση με γνωστό κρούσμα ή φορέα. Την Κυριακή άλλωστε έγινε γνωστό πως η Τουρκία αποφάσισε να κλείσει τα σύνορα με το Ιράν, ως μέτρο πρόληψης από την μετάδοση του κορωνοϊού.
Υπό το πρίσμα αυτό, ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών σημειώνει πως τόσο ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας όσο και το Κέντρων Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών των ΗΠΑ δε μπορούν να αποκλείσουν το ενδεχόμενο πανδημίας.
Η περίπτωση της Σιγκαπούρης για την επιδημία κορωνοϊού
Ο καθηγητής κ. Δημόπουλος μένει όμως και στο παράδειγμα της Σιγκαπούρης, που φαίνεται πως έλαβε εγκαίρως τα κατάλληλα μέτρα, προκειμένου να αποτρέψει την διάδοση του κορωνοϊού από την Κίνα.
Σύμφωνα με το The Journal of the American Medical Association (JAMA), παρόλο που υπάρχει μεγάλος αριθμός ταξιδιωτών μεταξύ Σιγκαπούρης και Κίνας, η έγκαιρη προετοιμασία, η ύπαρξη αποτελεσματικού συστήματος υγείας και η εξασφάλιση σημαντικής χρηματοδότησης επέτρεψε την έγκαιρη αναγνώριση των περιστατικών και των πιθανών φορέων. Αναλογικά, λοιπόν, ο αριθμός των κρουσμάτων (85) κορωνοϊού μπορεί να κριθεί περιορισμένος.
«Επομένως, η πρόληψη και η ορθή οργάνωση των υγειονομικών δομών είναι αποτελεσματικές για τον έλεγχο της μετάδοσης του ιού» σημειώνεται από το επιστημονικό περιοδικό.
Η κλινική εικόνα ενός ανθρώπου που προσεβλήθη από τον κορωνοϊό
Σύμφωνα με τα στοιχεία των επιστημόνων, η μέση ηλικία των ανθρώπων που προσβάλλονται από τον κορωνοϊό είναι τα 56 έτη, ενώ η εμφάνισή του είναι οριακά συχνότερη σε άνδρες. Η μεταδοτικότητα του κορωνοϊού, ακόμα και από ασυμπτωματικούς φορείς (χωρίς συμπτώματα ή απεικονιστικά ευρήματα για 7-14 ημέρες) είναι πιθανή. Έχει μάλιστα αναφερθεί περιστατικό στην Κίνα, όπου η πιθανή περίοδος επώασης διάρκεσε 27 ημέρες. Όπως σημειώνεται σε δημοσίευση του επιστημονικού περιοδικού The New England Journal of Medicine, το ιϊκό φορτίο στις εκκρίσεις από το ανώτερο αναπνευστικό ασυμπτωματικών, ασθενών μπορεί να είναι αντίστοιχο των συμπτωματικών.
Τέλος, μελέτη στο ίδιο περιοικό έδειξε ότι η διαλογή με βάση την κλινική συμπτωματολογία σε 126 Γερμανούς ταξιδιώτες που είχαν επιστρέψει στη Φρανκφούρτη από τη Γιουχάν απέτυχε να εντοπίσει 1 ασυμπτωματικό και 1 ολιγοσυμπτωματικό φορέα του κορωνοϊού.
Πώς εκδηλώνεται ο κορωνοϊός;
Ωστόσο, φαίνεται πως το 80% των ασθενών από τον κορωνοϊό, εμφανίζουν ήπια συμπτώματα, ενώ 14% αυτών εμφανίζουν σοβαρή νόσο όπως πνευμονία και 5% παρουσιάζουν αναπνευστική ανεπάρκεια ή σηπτικό σοκ. Τέλος, στο 2% των περιπτώσεων ο κορωνοϊός αποδεικνύεται θανατηφόρος με την πιθανότητα να αυξάνεται με την ηλικία και με την παρουσία συμπαραμαρτούντων νοσημάτων (καρδιαγγειακά, καρκίνο, ανοσοανεπάρκεια). Άλλωστε, η θνησιμότητα σε ανθρώπους κάτω των 39 ετών αντιστοιχεί στο 0.2% των κρουσμάτων.
Ο καθηγητής του πανεπιστημίου Αθηνών σημειώνει πάντως πως υψηλό παραμένει το ποσοστό ενδονοσοκομειακής μετάδοσης του κορωνοϊού, μεταξύ ιατρονοσηλευτικού προσωπικού και νοσηλευόμενων ασθενών. Αυτό, υπολογίζεται ως και 30% σήμερα, κάτι που δείχνει πως είναι απαραίτητη η εκπαίδευση του προσωπικού, αλλά και η διάθεση προστατευτικών μέτρων και φροντίδας των νοσούντων.
Υπάρχει θεραπεία από τον κορωνοϊό;
Ο καθηγητής Μελέτιος Αθανάσιος Δημόπουλος μας δίνει όμως και στοιχεία αναφορικά με τους τρόπους θεραπείας του κορωνοϊού. Ως αυτή την ώρα, προκρίνονται επιλογές υποστηρικτικής αγωγής, με ένα ευρύ φάσμα αντι-ιικών παραγόντων (ρεμδεσιβίρη, λοπιναβίρη/ριτοναβίρη, ιντερφερόνη-β). Μόνο στην Κίνα, περισσότερες από 80 κλινικές μελέτες έχουν επιφορτιστεί με την τεκμηρίωση της αποτελεσματικότητας διαφορετικών προσεγγίσεων έναντι του κορωνοϊού.
Η επιστημονική κοινότητα εργάζεται πυρετωδώς για την παρασκευή του κατάλληλου εμβολίου, στην πλατφόρμα παρασκευής αντίστοιχων εμβολίων για το SARS-MERS, αλλά και επί τη βάση νεότερων τεχνολογιών βασισμένων στο αγγελιαφόρο mRNA.
Πρόσφατα, δημοσιεύματα που είδαν το φως, θέλουν το πλάσμα αίματος ασθενών που έχουν θεραπευτεί και περιέχει αντισώματα έναντι του κορωνοϊού θα μπορούσε δυνητικά να βοηθήσει βαρέως πάσχοντες ασθενείς.
Ο καθηγητής υποστηρίζει πως τα μέτρα πρόληψης, περιορίζονται σε απλά μέτρα υγιεινής. Τακτικό πλύσιμο χεριών, κάλυψη του στόματος στο βήχα και το πτέρνσιμα, τακτική απολύμανση χώρων όπου συναθροίζονται άτομα και εθελοντική απομόνωση ατόμων που φέρουν συμπτώματα ιογενούς λοίμωξης.
Πόσο βοηθούν τα αυστηρά περιοριστικά ταξιδιωτικά μέτρα κατά του κορωνοϊού;
Πολλές χώρες μεταξύ των οποίων και οι ΗΠΑ έχουν απαγορεύσει την είσοδο στα εδάφη τους Κινέζων πολιτών αλλά και ατόμων που έχουν επισκεφθεί την Κίνα τις τελευταίες 14 ημέρες. Στο παρελθόν τέτοια μέτρα λίγο μόνο βοήθησαν στην καθυστέρηση της επέκτασης μετάδοσης ιογενών λοιμώξεων, όπως ο κορωνοϊός.
Άλλωστε, ο Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) Τέντρος Αντχάνομ Γκεμπρεγιεσούς τάχθηκε εναντίον οποιονδήποτε μέτρων γενικευμένης εφαρμογής με βάση τις υπάρχουσες αποδείξεις και τα στοιχεία δημόσιας υγείας. Χαρακτηριστικά, ο ΠΟΥ αναφέρει ότι σκοπός είναι να περιοριστεί ο ιός και όχι οι άνθρωποι.
Σε αναδυόμενες κρίσεις, όταν η επιστήμη είναι αβέβαιη, η υιοθέτηση της «αρχής της προφύλαξης» είναι λογική για τη διασφάλιση της δημόσιας ασφάλειας, σημειώνει ο καθηγητής. Ωστόσο, οι καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για την υγεία δεν δικαιολογούν αδιάκριτα, υπέρμετρα ή υπερβολικά εξαναγκαστικά μέτρα χωρίς τη δέουσα επιστημονική τεκμηρίωση.
Οι επιπτώσεις του κορωνοϊού στην οικονομία
Τέλος, η παγκόσμια οικονομία φαίνεται πως απειλείται από την συνέχιση της εξάπλωσης της επιδημίας του κορωνοϊού. Ο τουρισμός καταρρέει στην Κίνα, στο επίκεντρο του κορωνοϊού, όμως από την επιδημία επηρεάζεται και το εμπόριο, καθώς επιβάλλονται περιορισμοί στην ελεύθερη διακίνηση αγαθών και πρώτων υλών από και προς την Κίνα.
Τέλος, η αδυναμία προσέγγισης στους λιμένες της Κίνας (ακόμα και πλοίων ελληνικών συμφερόντων) και η αναβολή ετήσιας επιθεώρησης και επισκευών και, κατά συνέπεια, ανανέωσης πιστοποιητικών αξιοπλοΐας που επιβάλλουν τα μέτρα πρόληψης από τον κορωνοϊό, απειλούν και την ναυτιλία.