Αν το αεροπλάνο βρίσκεται κάτω από τα 3.000 πόδια και η σύγκρουση φαίνεται αναπόφευκτη, μέσα σε δύο δευτερόλεπτα ξεδιπλώνεται μια «φούσκα» από αερόσακους Kevlar που περιβάλλει το σκάφος από τη μύτη μέχρι την ουρά.
Φαντάσου να επιβιβάζεσαι σε ένα αεροπλάνο του (ίσως και κοντινού μας) μέλλοντος και, μαζί με τη συνηθισμένη ζώνη ασφαλείας και τις οδηγίες για τις εξόδους κινδύνου, να ξέρεις ότι γύρω σου βρίσκεται κρυμμένο ένα ολόκληρο σύστημα «γιγάντιων αερόσακων», έτοιμο να μεταμορφώσει το αεροσκάφος σε μια τεράστια αερόστατη κάψουλα μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα.
Αυτή δεν είναι σκηνή επιστημονικής φαντασίας, αλλά το όραμα δύο μηχανικών από την Ινδία, του Eshel Wasim και του Dharsan Srinivasan, οι οποίοι βάφτισαν την ιδέα τους Project REBIRTH. Αφορμή στάθηκε μια τραγωδία: το αεροπορικό δυστύχημα της Air India νωρίτερα μέσα στο 2025, που άφησε πίσω του σχεδόν όλους τους επιβάτες νεκρούς.
Για εκείνους, η απώλεια δεν ήταν απλώς... είδηση. Ήταν προσωπικό πένθος. Η μητέρα του ενός δεν μπορούσε να κοιμηθεί σκεπτόμενη το τι ένιωσαν οι άνθρωποι εκείνες τις ελάχιστες στιγμές πριν από την πρόσκρουση. Μέσα από αυτό το βίωμα γεννήθηκε η ιδέα ότι ίσως η τεχνολογία θα μπορούσε να δώσει «δεύτερη ευκαιρία» εκεί που όλα μοιάζουν χαμένα.
Ένας αερόσακος γύρω από ένα αεροπλάνο
Η σύλληψη είναι όσο τολμηρή ακούγεται: ένα πλέγμα αισθητήρων τοποθετημένο σε όλο το αεροσκάφος καταγράφει συνεχώς δεδομένα για ύψος, ταχύτητα, κινητήρες, κατεύθυνση, ακόμα και την αντίδραση των πιλότων. Όλα αυτά τα στέλνει σε ένα μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης, το οποίο έχει εκπαιδευτεί να ανιχνεύει αν ένα δυστύχημα είναι αναπόφευκτο. Αν το αεροπλάνο βρίσκεται κάτω από τα 3.000 πόδια και η σύγκρουση φαίνεται αναπόφευκτη, μέσα σε δύο δευτερόλεπτα ξεδιπλώνεται μια «φούσκα» από αερόσακους Kevlar που περιβάλλει το σκάφος από τη μύτη μέχρι την ουρά.
Παράλληλα, αν οι κινητήρες λειτουργούν ακόμα, ενεργοποιείται αυτόματα η ανάστροφη ώθηση, μειώνοντας την ταχύτητα πρόσκρουσης έως και 20%. Τα υλικά που χρησιμοποιούνται δεν είναι τυχαία: Kevlar, TPU, Zylon, μαζί με ειδικά υγρά που σκληραίνουν απότομα όταν δέχονται πίεση, δημιουργώντας ένα υβρίδιο ανθεκτικό αλλά και απορροφητικό. Μετά την πρόσκρουση, το σύστημα απελευθερώνει σήματα GPS και υπέρυθρα φώτα για να μπορούν οι διασώστες να εντοπίσουν το σημείο όσο το δυνατόν πιο γρήγορα.
Η δύναμη της σύγκρουσης μπορεί να μειωθεί έως και 60%
Οι πρώτες προσομοιώσεις δείχνουν ότι η δύναμη της σύγκρουσης μπορεί να μειωθεί έως και 60%. Αν αυτό ισχύσει σε πραγματικές συνθήκες, μιλάμε για μια επανάσταση. Σήμερα, τα περισσότερα αεροπορικά μέτρα ασφαλείας επικεντρώνονται στο πώς να αποτραπεί ένα ατύχημα, όχι στο πώς να επιβιώσεις από αυτό. Τα αεροσκάφη είναι γεμάτα με περιττά συστήματα, όπως πολλαπλά συστήματα, διπλά καλώδια, εφεδρικές γεννήτριες. Όμως, όταν όλα πάνε στραβά, ο επιβάτης μένει εκτεθειμένος. Το REBIRTH έρχεται να καλύψει αυτό το κενό: όχι να αποτρέψει το δυστύχημα, αλλά να δώσει πιθανότητες ζωής μετά από αυτό.
Φυσικά, δεν λείπουν οι αντιρρήσεις. Ο Jeff Edwards, απόστρατος πιλότος του αμερικανικού ναυτικού και ειδικός στην ασφάλεια πτήσεων, υπογραμμίζει το πρόβλημα του βάρους. Ένας αερόσακος ικανός να καλύψει ένα αεροσκάφος 600.000 λιβρών πρέπει να είναι γιγαντιαίος και άρα βαρύς. Το επιπλέον βάρος σημαίνει περισσότερη κατανάλωση καυσίμου, λιγότερους επιβάτες ή αυξημένα κόστη. Επιπλέον, ο Edwards εκφράζει αμφιβολίες για το αν το AI μπορεί να λάβει αξιόπιστα την τελική απόφαση: μια πρόσκρουση μπορεί να είναι πιο περίπλοκη από έναν αλγόριθμο που υπολογίζει ύψος και ταχύτητα. Αρκεί ένα λάθος σήμα για να ξεδιπλωθεί ένα σύστημα εκατοντάδων κιλών στον αέρα χωρίς να χρειάζεται.
Ωστόσο, η ιστορία της αεροπορίας είναι γεμάτη με «τρελές» ιδέες που κάποτε θεωρούνταν ανεφάρμοστες και τώρα είναι στάνταρ. Θυμήσου τα ολόκληρα αλεξίπτωτα που έχουν σήμερα μικρά ιδιωτικά αεροπλάνα, ικανά να κατεβάσουν ολόκληρο το σκάφος σε περίπτωση βλάβης κινητήρα. Θυμήσου επίσης το project της NASA με το «μαγικό δέρμα» που θα αυτοεπιδιορθωνόταν σε περίπτωση διάτρησης. Κάποιες από αυτές τις ιδέες χάθηκαν, άλλες έγιναν πραγματικότητα. Ακόμα και η Airbus κατέθεσε πατέντες για παγίδες στο πιλοτήριο μετά την 11η Σεπτεμβρίου, με καταπακτές και αέρια. Δεν υλοποιήθηκαν ποτέ, αλλά δείχνουν ότι η φαντασία των μηχανικών δεν έχει όρια.
Κάτι περισσότερο από τεχνολογία
Το REBIRTH, με την σειρά του, είναι περισσότερο από τεχνολογία. Οι ίδιοι οι δημιουργοί του τονίζουν ότι είναι μια υπόσχεση απέναντι στο πένθος. Όταν η μητέρα του Wasim σκεφτόταν τους ανθρώπους που ήξεραν ότι δεν υπήρχε σωτηρία, εκείνοι αποφάσισαν ότι δεν θέλουν άλλες οικογένειες να ζήσουν αυτό το αίσθημα. Είναι μια μηχανική λύση που γεννήθηκε από συναίσθημα. Κι αυτή η ένταση ανάμεσα στο λογικό και στο συναισθηματικό κάνει το project ξεχωριστό. Μοιάζει με ένα μνημόσυνο που μετατράπηκε σε σχεδιασμό: «REBIRTH is more than engineering: it’s a response to grief», γράφουν χαρακτηριστικά.
Μένει το ερώτημα: θα το δούμε ποτέ σε πραγματικά αεροπλάνα; Ίσως, αλλά θα χρειαστεί χρόνος. Η τεχνολογία είναι ακόμα σε κλίμακα 1:12, με μοντέλα που δοκιμάζονται σε υπολογιστές. Οι μηχανικοί έχουν ήδη καταθέσει υποψηφιότητα για το James Dyson Award 2025, και αν κερδίσουν, θα έχουν τα μέσα να προχωρήσουν σε μεγαλύτερα πρωτότυπα. Οι αεροπορικές εταιρείες και οι κατασκευαστές, όμως, είναι διστακτικοί σε οτιδήποτε προσθέτει βάρος και κόστος χωρίς να έχει αποδειχθεί στην πράξη.
Η συζήτηση, ωστόσο, έχει ανοίξει. Αν αύριο ξυπνούσαμε και τα αεροπλάνα μπορούσαν να φουσκώνουν σαν μπαλόνια πριν συντριβούν, η ίδια η εμπειρία της πτήσης θα άλλαζε. Το αίσθημα του «αν κάτι πάει στραβά, δεν υπάρχει επιστροφή» θα μετριαζόταν. Ίσως να χρειαζόμαστε τέτοιες παράτολμες ιδέες όχι μόνο για την πρακτική τους εφαρμογή, αλλά και για να μας θυμίζουν ότι ακόμη και στην πιο απελπιστική στιγμή, μπορεί να υπάρχει χώρος για ελπίδα.