Η κα Κατερίνα Γιαννακού που εργάζεται με άτομα με αναπηρίες υφαίνει τη μέθοδο Μπράιγ, ενώ το ιστορικό οικοτροφείο ξαναζωντανεύει μέσα από νέες πολιτιστικές πολιτικές.
Στο επιβλητικό αρχοντικό της οδού Τσακάλωφ, όπου το ιστορικό Μέκειο Οικοτροφείο ανακτά την αίγλη του μέσα από τις τρέχουσες εργασίες αποκατάστασης, ένα υφαντό με τη φράση «απτική οπτική» συγκεντρώνει τα βλέμματα.
Η συνεργασία με τον Σύνδεσμο Τυφλών Ιωαννίνων
Η δημιουργός του, κα Κατερίνα Γιαννακού, με εικοσαετή πορεία σε Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών με αναπηρίες, αποφάσισε να ενώσει την καθημερινή της εργασία με την παραδοσιακή τέχνη του αργαλειού, υφαίνοντας τη μέθοδο Μπράιγ ως φόρο τιμής στα άτομα με οπτική αναπηρία που γνωρίζει καλά.
«Ήθελα να φτιάξω κάτι που να μιλάει γι’ αυτούς, για τις εμπειρίες τους και για όσα μου διδάσκουν καθημερινά», λέει στο iefimerida και προσθέτει «Η μέθοδος Μπράιγ ήταν ο πιο άμεσος τρόπος να τους δώσω έναν ρόλο μέσα στο ύφασμα». Για να αποδώσει με ακρίβεια τους ανάγλυφους χαρακτήρες, συνεργάστηκε με τον Σύνδεσμο Τυφλών Ιωαννίνων.
«Μου εξήγησαν πώς λειτουργεί ο κώδικας, μου μίλησαν για την ιστορία του και μου έγραψαν τη φράση “απτική οπτική” με ειδική γραφομηχανή Μπράιγ», εξηγεί. Η διαδικασία αποδείχθηκε εξαιρετικά απαιτητική: από την προετοιμασία του αργαλειού μέχρι το πέρασμα των νημάτων και την τελική ύφανση χρειάστηκαν περίπου εκατό ώρες συνεχούς εργασίας. «Ίσως ήταν και περισσότερες», παραδέχεται. «Όμως κάθε ώρα ήταν και μια νέα ανακάλυψη. Η ύφανση ανοίγει έναν άλλον κόσμο· είναι κάτι που πρέπει να το ζήσεις».
Παρότι ασχολούνταν χρόνια με χειροτεχνίες, ο αργαλειός αποτέλεσε για εκείνη εντελώς νέο πεδίο. Παρακολούθησε ένα ετήσιο πρόγραμμα εκμάθησης και γρήγορα συνειδητοποίησε ότι η ύφανση δεν είναι απλώς τεχνική, αλλά μια διαδικασία με ρυθμό, πειθαρχία και εσωτερική ηρεμία.
Γι’ αυτό και σχεδιάζει να την εντάξει στη δουλειά της με τα παιδιά στο ΚΔΑΠ. «Σκεφτόμαστε σοβαρά να πάρουμε έναν αργαλειό. Η ύφανση είναι φοβερή ψυχοθεραπεία, ειδικά για παιδιά που χρειάζονται ένα ήρεμο, σταθερό πλαίσιο. Θέλω να έχουν πρόσβαση σε αυτή την εμπειρία».
Αλλά και η κυρία Όλγα Κατσούκη εκθέτει ένα υφαντό με τίτλο «καμένα χέρια» αφιερωμένο στη γιαγιά της η οποία όταν το 1958 έπιασε φωτιά το σπίτι της αφού έσωσε τα τέσσερα παιδιά της όρμησε στο φλεγόμενο ακίνητο για να σώσει τα υφαντά της.
Αποτέλεσμα να καούν τα χέρια της. «Ήθελα να αποδώσω σε αυτό το υφαντό αυτό που αισθάνθηκα όταν η γιαγιά μου μου εξιστόρησε την ιστορία της. Μου πήρε 65 ώρες για να το ετοιμάσω και το ονόμασα «καμένα χέρια» για τη γιαγιά μου θα πει στο iefimerida.
Και τα δυο έργα εκτίθενται στο Μέκειο, έναν χώρο που για δεκαετίες φιλοξενούσε κορίτσια από την Ήπειρο και τη Δυτική Ελλάδα, προσφέροντάς τους στέγη, φροντίδα και επαγγελματική εκπαίδευση σε υφαντική, ραπτική και κέντημα. Η σύνδεση δεν είναι τυχαία.
Το Μέκειο, που ιδρύθηκε υπό την Αδελφότητα Ελληνίδων Κυριών «Ζωοδόχος Πηγή» και άνθησε χάρη στη δωρεά της οικογένειας Μέκιου το 1931, αποτέλεσε για χρόνια έναν από τους σημαντικότερους χώρους γυναικείας δημιουργίας και κοινωνικής στήριξης στην Ήπειρο. Από τα δύσκολα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας έως την προσφορά του στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο ως νοσοκομείο αιχμαλώτων και καταφύγιο για ορφανά, το οικοτροφείο υπήρξε πυρήνας ανθρωπισμού και τέχνης.
Σήμερα, καθώς η αποκατάστασή του προχωρά χάρη στη συνεργασία της Περιφέρειας Ηπείρου, του Υπουργείου Πολιτισμού και της Αδελφότητας, το Μέκειο προορίζεται να μετατραπεί ξανά σε ζωντανό χώρο πολιτισμού, εκπαίδευσης και δημιουργίας. Το υφαντό με τη μέθοδο Μπράιγ και το «καμένα χέρια» λειτουργούν σαν σύμβολα αυτής της ανανέωσης, ενώ παράλληλα συνδέονται με το σύγχρονο εθνικό πρόγραμμα του Υπουργείου Πολιτισμού για την αναβίωση της υφαντικής.
Το πρόγραμμα αυτό αντιμετωπίζει την παραδοσιακή τεχνογνωσία όχι ως μουσειακό κατάλοιπο αλλά ως ζωντανό εργαλείο εκπαίδευσης και επαγγελματικής κατάρτισης, με σεμινάρια, διετείς σχολές και συνεργασίες με πανεπιστήμια σε περιοχές όπου η χειροτεχνία υπήρξε ιστορικά τρόπος ζωής. Στόχος είναι η δημιουργία νέων τεχνιτών που μπορούν να συνδυάσουν την παράδοση με σύγχρονες εφαρμογές, ενισχύοντας τοπικές κοινότητες και προωθώντας τη δημιουργικότητα.
Καθώς το υφαντό της «απτικής οπτικής» ετοιμάζεται να ταξιδέψει σε έκθεση στην Αθήνα, η δημιουργός παραμένει πιστή σε αυτό που την οδήγησε στον αργαλειό. «Η ύφανση είναι ένας κόσμος που σε αλλάζει», λέει. «Και ελπίζω αυτός ο κόσμος να χωρέσει όλο και περισσότερους ανθρώπους». Έτσι, μια προσωπική δημιουργική πράξη γίνεται σύμβολο μιας ευρύτερης πολιτιστικής αναγέννησης, όπου η παράδοση, η κοινωνική συμπερίληψη και η δημιουργία υφαίνονται στο ίδιο υφάδι.
