Πες μου το αγαπημένο σου χρώμα και θα σου πω σε ποια γενιά ανήκεις.
Μπορεί να ακούγεται σαν παιχνιδάκι για περιοδικό μόδας ή σαν ψευτοκουίζ του ίντερνετ, αλλά στην πραγματικότητα πίσω από αυτή τη φράση κρύβεται μια ολόκληρη κοινωνιολογική και πολιτισμική ανάλυση.
Τα χρώματα δεν είναι ποτέ ουδέτερα: μεταφέρουν ιστορία, σημασίες, μνήμες και οράματα. Όπως έχει δείξει ο ιστορικός Μισέλ Παστουρό, η φύση μάς δίνει το φως και τα μήκη κύματος, αλλά είναι οι κοινωνίες που τους αποδίδουν νόημα. Έτσι, κάθε εποχή κι ακόμη περισσότερο κάθε γενιά επιλέγει τα δικά της χρώματα, τα δικά της σύμβολα, τα δικά της αισθητικά σήματα κατατεθέντα.
Από τους boomers μέχρι το 1980
Οι baby boomers, γεννημένοι μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, προτίμησαν την ηρεμία των ουδέτερων τόνων, των παστέλ και των χρωμάτων που παρέπεμπαν σε σταθερότητα και οικογενειακή ζωή. Η γενιά Χ, που ενηλικιώθηκε στα τέλη του Ψυχρού Πολέμου, ενίσχυσε αυτή την παλέτα με γήινους τόνους, καφέδες και πράσινα, αποχρώσεις που συνδέονταν με την επιστροφή στη φύση και την αναζήτηση αυθεντικότητας.
Ένα χρώμα που έγινε παγκόσμιο meme
Από τη δεκαετία του 1980 όμως και μετά, οι χρωματικές ιστορίες άλλαξαν ριζικά. Οι millennials, ή γενιά Υ, έκαναν δικό τους ένα χρώμα που έγινε παγκόσμιο meme: το «millennial pink». Δεν ήταν ένα οποιοδήποτε ροζ, αλλά μια παστέλ, απαλή εκδοχή, που μετατράπηκε σε σύμβολο αισιοδοξίας, παιχνιδιάρικης ελαφρότητας και κυρίως μιας πρόκλησης απέναντι στα παραδοσιακά έμφυλα στερεότυπα. Το ροζ που δεν ήταν πια «για κορίτσια», αλλά για όλους όσοι ήθελαν να δηλώσουν συμμετοχή σε μια νέα κουλτούρα ταυτότητας και ελευθερίας.
Στη συνέχεια, η γενιά Z, μεγαλωμένη σε έναν κόσμο ακόμα πιο γρήγορο και πιο ψηφιακό, ήρθε να διαφοροποιηθεί. Στα τέλη της δεκαετίας του 2010 εμφανίστηκε το «Gen Z yellow»: ένα τολμηρό, φωτεινό κίτρινο, που αντιστάθηκε ευθέως στο απαλό ροζ των millennials. Το χρώμα αυτό συμβόλιζε νεανική θρασύτητα, εξωστρέφεια, την ανάγκη να ξεχωρίσεις στον ψηφιακό καταιγισμό εικόνων.
Σύντομα, το μωβ προστέθηκε στη χρωματική τους γκάμα. Ένα χρώμα που κουβαλά μακρά ιστορία εξουσίας, δημιουργικότητας αλλά και φεμινιστικών αγώνων, τώρα ξαναδιαβάστηκε ως σύμβολο αυτοέκφρασης και συμπερίληψης.
Και καθώς η δεκαετία του 2020 προχωρούσε, το πράσινο πήρε τη σκυτάλη. Από τη μία, οικολογικό, συνδεδεμένο με το περιβάλλον και την πολιτική δράση. Από την άλλη, προκλητικό και σχεδόν ειρωνικό, στη μορφή του «brat green» που απογείωσε το 2024 η Charli XCX: ένα έντονο, φωσφοριζέ πράσινο, όσο κοντά στην οθόνη ενός κινητού όσο και σε μια νέα ποπ αισθητική που δεν φοβάται την υπερβολή.
Κι έπειτα έχουμε τη Γενιά Άλφα, τα παιδιά που μεγαλώνουν τώρα, βυθισμένα από μικρά τόσο στη φύση όσο και στον ψηφιακό κόσμο. Τα χρώματά τους ταλαντεύονται ανάμεσα στις φυσικές, γήινες αποχρώσεις που τους παρέχουν αίσθηση ασφάλειας, και στα κορεσμένα, έντονα χρώματα των οθονών και των videogames.
«Ποιο είναι το αγαπημένο σου χρώμα;»
Το ερώτημα εδώ δεν είναι τόσο «ποιο είναι το αγαπημένο σου χρώμα» όσο «πώς η κοινωνία σου έμαθε να το αγαπάς». Οι επιλογές μας δεν είναι αυστηρά ατομικές, αλλά αποκαλύπτουν κάτι συλλογικό: τις αξίες της γενιάς μας, τις πολιτισμικές μας αναφορές, τα σύμβολα που αναγνωρίζουμε γύρω μας. Και όπως η μόδα, έτσι και τα χρώματα γυρίζουν σε κύκλους. Επανέρχονται με νέες σημασίες, παλιές αποχρώσεις ντύνονται με καινούργια νοήματα.
Το 2025, η αντίθεση ανάμεσα στο «brat green» και στο «Mocha Mousse» - την καφέ απόχρωση που η Pantone ανέδειξε ως χρώμα της χρονιάς - είναι χαρακτηριστική. Από τη μία, ειρωνική υπερβολή, από την άλλη, ανάγκη για ζεστασιά και σταθερότητα.
Η ίδια μας η εποχή ταλαντεύεται ανάμεσα στον θόρυβο και στην αναζήτηση γαλήνης. Στην αγορά και στο μάρκετινγκ, η ονομασία ενός χρώματος έχει εξίσου μεγάλη σημασία όσο και η ίδια η απόχρωση. Ένα «ροζ τσιχλόφουσκα» ή ένα «ηλιοβασίλεμα στην Τοσκάνη» προκαλούν πολύ ισχυρότερη συναισθηματική αντίδραση από το απλό «ανοιχτό ροζ» ή «πορτοκαλί».
Οι καταναλωτές δεν αγοράζουν μόνο χρώμα, αλλά και ιστορία, ταυτότητα, φαντασία. Γι’ αυτό οι εταιρείες επενδύουν στη γλωσσική δημιουργικότητα όσο και στη χρωματική παλέτα. Η φράση «πες μου το αγαπημένο σου χρώμα να σου πω σε ποια γενιά ανήκεις» συνοψίζει την αλληλεπίδραση ατομικού και συλλογικού.
Ναι, μπορεί να σου αρέσει το μπλε επειδή σου θυμίζει θάλασσα ή το κόκκινο γιατί δηλώνει πάθος. Αλλά όταν εκατομμύρια νέοι επιλέγουν το ίδιο χρώμα, το ίδιο φίλτρο στο Instagram, το ίδιο φόντο στο κινητό, τότε μιλάμε για κάτι μεγαλύτερο: για μια γενιά που θέλει να ξεχωρίσει από την προηγούμενη και να ορίσει το δικό της παρόν.
Και κάπως έτσι, τα χρώματα γίνονται όχι μόνο αισθητικές επιλογές αλλά και χρονικά σημάδια. Κάθε γενιά θα αφήσει πίσω της μια απόχρωση-σύμβολο. Η μνήμη του μέλλοντος ίσως γραφτεί με πράσινο φως, με καφέ σταθερότητα ή με έναν νέο τόνο που δεν έχουμε ακόμη ονομάσει. Γιατί το χρώμα είναι πάντα έτοιμο να επαναεφευρεθεί - όπως κι εμείς.