Δεν είναι μυστικά επιτυχίας ούτε κάποιο προνομιούχο DNA παραγωγικότητας· είναι έξι βαθιές, ανθρώπινες συνθήκες που διαμορφώνουν μια ζωή με νόημα μέσα στον χώρο εργασίας.
Ποιος είναι τελικά ο ευτυχισμένος υπάλληλος; Εκείνος που πληρώνεται καλά ή αυτός που νιώθει ότι η δουλειά του έχει νόημα; Παίζει ρόλο το αφεντικό, οι συνθήκες, η ισορροπία ζωής;
Ο William Vanderbloemen, συγγραφέας του βιβλίου Work How You Are Wired: 12 Data-Driven Steps to Finding a Job You Love και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας αναζήτησης στελεχών Vanderbloemen Search Group, έχει περάσει τη μισή του καριέρα συνομιλώντας με ανθρώπους για τη δουλειά τους.
Έξι βαθιές, ανθρώπινες συνθήκες
Πάνω από 30.000 συνεντεύξεις και 7.000 ερωτηματολόγια τον οδήγησαν σε ένα συμπέρασμα που ίσως φαίνεται απλό αλλά είναι καθοριστικό: οι πιο ευτυχισμένοι και επιτυχημένοι εργαζόμενοι μοιράζονται έξι κοινά στοιχεία. Δεν είναι μυστικά επιτυχίας ούτε κάποιο προνομιούχο DNA παραγωγικότητας· είναι έξι βαθιές, ανθρώπινες συνθήκες που διαμορφώνουν μια ζωή με νόημα μέσα στον χώρο εργασίας.
Ένας καλός μάνατζερ και σωστή ισορροπία
Το πρώτο στοιχείο είναι η ύπαρξη ενός καλού προϊσταμένου. Ένας μάνατζερ που δεν καθοδηγεί με φόβο, αλλά με κατανόηση· που γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες του ανθρώπου απέναντί του και προσαρμόζει το στυλ διοίκησης αναλόγως.
Ο Vanderbloemen τονίζει ότι ένας καλός προϊστάμενος δεν χρειάζεται να μαντεύει πώς λειτουργείς· χρειάζεται εσύ να του δώσεις τις πληροφορίες για το πώς μαθαίνεις, πώς θες να εξελίσσεσαι, πώς επιθυμείς να λαμβάνεις αναγνώριση. Αυτή η αμοιβαία κατανόηση είναι που μετατρέπει μια επαγγελματική σχέση εξουσίας σε σχέση εμπιστοσύνης. Και μια τέτοια σχέση μπορεί να κάνει ακόμη και μια μέτρια δουλειά ανεκτή - ή, σε κάποιες περιπτώσεις, πραγματικά ευχάριστη.
Το δεύτερο κοινό γνώρισμα των ευτυχισμένων εργαζομένων είναι η ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά και τη ζωή. Όχι ως κλισέ, αλλά ως αίσθηση προσωπικής κυριότητας του χρόνου. Ορισμένοι άνθρωποι νιώθουν ήρεμοι όταν απαντούν στα email τους το βράδυ, άλλοι χρειάζονται μια αυστηρή αποσύνδεση μόλις κλείσει το ωράριο.
Ο Vanderbloemen επισημαίνει ότι δεν υπάρχει σωστό και λάθος: ευτυχία σημαίνει να εργάζεσαι σε περιβάλλον που σέβεται το δικό σου ρυθμό. Όταν νιώθεις ότι ο χρόνος σου σού ανήκει, η εργασία παύει να είναι καταναγκασμός και γίνεται επιλογή.
Χρήματα και αυτονομία
Το τρίτο στοιχείο είναι τα χρήματα - όχι ως σύμβολο επιτυχίας, αλλά ως θεμέλιο ασφάλειας. Κανείς δεν μπορεί να είναι ευτυχισμένος στη δουλειά όταν ζει με το άγχος των λογαριασμών. Όσο ιδανική κι αν είναι η κουλτούρα μιας εταιρείας, η αμοιβή πρέπει να είναι δίκαιη και επαρκής.
Ο συγγραφέας δεν εξιδανικεύει τη φράση «κάνε αυτό που αγαπάς κι όλα θα πάνε καλά»· υπενθυμίζει πως ο οικονομικός στρες εξαντλεί και σκοτώνει την αγάπη για τη δουλειά. Οι ευτυχισμένοι εργαζόμενοι δεν είναι αναγκαστικά οι πιο πλούσιοι, αλλά εκείνοι που αισθάνονται ότι αμείβονται ανάλογα με την αξία τους.
Τέταρτο συστατικό της επαγγελματικής ευτυχίας είναι η αυτονομία - το να σε εμπιστεύονται. Μετά την πανδημία, η έννοια αυτή απέκτησε νέα βαρύτητα: χιλιάδες άνθρωποι απέδειξαν ότι μπορούν να αποδίδουν εξαιρετικά χωρίς να βρίσκονται υπό διαρκή επίβλεψη. Η εμπιστοσύνη γίνεται λοιπόν βασικό συστατικό της ευτυχίας.
Ο Vanderbloemen παροτρύνει τους εργαζόμενους να διεκδικούν περισσότερη αυτονομία και ευελιξία, ακόμη κι αν χρειαστεί να αλλάξουν περιβάλλον. Η ευτυχία δεν είναι να αποδέχεσαι τη μικροδιαχείριση, αλλά να εργάζεσαι εκεί όπου σου επιτρέπουν να αναπνέεις.
Επαγγελματική ανέλιξη και νόημα στην εργασία
Το πέμπτο κοινό γνώρισμα είναι η επαγγελματική ανάπτυξη. Οι ευτυχισμένοι υπάλληλοι έχουν μπροστά τους ορίζοντα. Βλέπουν τη δουλειά όχι ως στάση, αλλά ως διαδρομή. Νιώθουν ότι μαθαίνουν, προοδεύουν, εξελίσσονται. Η αίσθηση του μέλλοντος κάνει τον άνθρωπο να στέκεται όρθιος ακόμη και στις δύσκολες περιόδους.
Ο Vanderbloemen υπογραμμίζει ότι η ευθύνη γι’ αυτό δεν βαραίνει μόνο τον εργοδότη: ο κάθε εργαζόμενος πρέπει να αναζητεί ο ίδιος ευκαιρίες μάθησης, προγραμμάτων, σεμιναρίων, ακόμη και μικρών εμπειριών που εμπλουτίζουν το προφίλ του. Οι εταιρείες που ενθαρρύνουν τέτοια ανάπτυξη, συνήθως κερδίζουν πίσω εργαζομένους πιο δημιουργικούς και αφοσιωμένους.
Τέλος, το έκτο και ίσως σημαντικότερο στοιχείο: το νόημα. Οι άνθρωποι που πιστεύουν ότι η δουλειά τους συμβάλλει σε κάτι ευρύτερο - είτε αυτό είναι μια κοινότητα, ένα προϊόν, μια ιδέα - έχουν βαθύτερη ικανοποίηση. Δεν χρειάζεται να είσαι δάσκαλος ή γιατρός για να αισθανθείς ότι υπηρετείς έναν σκοπό· αρκεί να αντιλαμβάνεσαι πώς το δικό σου κομμάτι εντάσσεται σε ένα σύνολο που βελτιώνει, έστω και λίγο, τον κόσμο.
Για όσους δεν βρίσκουν εύκολα νόημα στη δουλειά τους, ο Vanderbloemen προτείνει να το αναζητήσουν έξω από αυτήν: στην οικογένεια, στον εθελοντισμό, στις μικρές πράξεις καλοσύνης που συνθέτουν μια ουσιαστική ζωή.
Σαν κρίκοι μιας αλυσίδας
Σύμφωνα με τον συγγραφέα, τα έξι αυτά στοιχεία συνδέονται μεταξύ τους σαν κρίκοι μιας αλυσίδας.
Ο καλός προϊστάμενος μπορεί να σου δώσει αυτονομία· η αυτονομία οδηγεί σε καλύτερη ισορροπία ζωής· η επαγγελματική ανάπτυξη τροφοδοτεί το αίσθημα σκοπού· και η δίκαιη αμοιβή δίνει την ψυχική ηρεμία για να τα απολαύσεις όλα. Δεν υπάρχει μία συνταγή για ευτυχία, αλλά ένα σύνολο σχέσεων που χρειάζονται συντονισμό.
Ο Vanderbloemen δεν γράφει ως θεωρητικός, αλλά ως άνθρωπος που έχει δει χιλιάδες περιπτώσεις πραγματικών επαγγελματιών. Οι ευτυχισμένοι υπάλληλοι, σημειώνει, δεν είναι απαραίτητα οι πιο εξωστρεφείς, ούτε αυτοί που κάνουν «καριέρα».
Είναι εκείνοι που βρήκαν ισορροπία ανάμεσα στη δουλειά και στον εαυτό τους. Που έχουν τη γενναιότητα να πουν «όχι» σε ένα τοξικό περιβάλλον, να ζητήσουν αναγνώριση, να αναζητήσουν εξέλιξη και να φτιάξουν τη δική τους αίσθηση σκοπού.