Ο JFK υπήρξε, κατά έναν ιστορικό και μελετητή του, ένας πρόεδρος του οποίου οι απερίσκεπτες εξωσυζυγικές σχέσεις έθεσαν σε κίνδυνο όχι μόνο τον γάμο του, αλλά και την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.
Ο Τζον Φ. Κένεντι κατέχει μια περίοπτη θέση στην αμερικανική κοινωνία – ένας άνθρωπος με υψηλή ρητορική και νεανική γοητεία που ενσάρκωνε την μεταπολεμική αμερικανική αισιοδοξία. Είναι μια προσωπικότητα που έγινε ακόμη πιο ισχυρή λόγω του πρόωρου θάνατού του, όταν δολοφονήθηκε στο Ντάλας σε ηλικία 46 ετών, το 1963.
Ωστόσο, πίσω από την χαρισματική εμφάνιση του Κένεντι κρύβεται μια άλλη εικόνα: ένας πρόεδρος του οποίου οι απερίσκεπτες εξωσυζυγικές σχέσεις έθεσαν σε κίνδυνο όχι μόνο τον γάμο του, αλλά και την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ.
Τουλάχιστον αυτό υποστηρίζει ο ιστορικός και καθηγητής ιστορίας στο Queen Mary, Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, Μαρκ Γουάιτ στη βιογραφία του για τον αμερικανό πρόεδρο «Icon, Libertine, Leader» (Bloomsbury Academic, 2024).
Αν και αναγνωρίζει τον Κένεντι ως ικανό και, κατά περιόδους, μεταρρυθμιστικό ηγέτη, η προσωπική και ιδιωτική συμπεριφορά του προέδρου ήταν «σαν να βλέπεις τη ζωή ενός Ρωμαίου αυτοκράτορα».
Η «σεξουαλική του αταξία», λέει ο Γουάιτ, δεν ήταν μια υποσημείωση, αλλά ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό της ιδιωτικής του ζωής – και την έζησε με εκπληκτική τόλμη.
Οι πιο επικίνδυνες σχέσεις του Κένεντι
Καθώς οι ιστορικοί της δεκαετίας του 1970 και του 1980 προσπαθούσαν να αποδομήσουν την εικόνα του Κένεντι ως προέδρου με έναν «άψογο» χαρακτήρα – μια εικόνα που είχε ενισχύσει η σύζυγός του Τζάκι μετά τη δολοφονία του το 1963 – ήρθε στο φως μια σειρά ενοχλητικών αποκαλύψεων.
«Έγινε σαφές ότι ήταν ένας γυναικάς θεαματικών διαστάσεων και είχε σχέσεις με πολλές γυναίκες», εξηγεί ο White. Και δεν ήταν μόνο και αποκλειστικά ο αριθμός των σχέσεών του – ήταν οι επιλογές των ερωτικών συντρόφων του Kennedy που είχαν επικίνδυνες συνέπειες για τον ίδιο ή τους γύρω του.
Ένα παράδειγμα είναι η Judith Campbell, η οποία από το 1960 έως το 1962 είχε ταυτόχρονα σχέση με τον Kennedy και τον Sam Giancana, τον αρχηγό της μαφίας του Σικάγου.
Μια τόσο στενή σχέση με μια σημαντική εγκληματική οργάνωση είναι «προφανώς ένα μεγάλο πρόβλημα», λέει ο White, χαρακτηρίζοντας τη σχέση με την Campbell «ένα μεγάλο λάθος εκ μέρους του».
Μια άλλη σχέση του Κένεντι, με μια γυναίκα που ονομαζόταν Ellen Rometsch το 1963, επίσης ενείχε τεράστιο κίνδυνο.
Η Ρομέτς ήταν ένα μοντέλο που φαινόταν να κατάγεται από τη Δυτική Γερμανία και ήταν παντρεμένη με έναν λοχία της δυτικογερμανικής Πολεμικής Αεροπορίας.
Σε μια ανατροπή που θα μπορούσε να προέρχεται από ένα μυθιστόρημα κατασκοπίας της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, λέει ο Γουάιτ, «αυτό που ο Κένεντι δεν ήξερε όταν έκανε σεξ μαζί της ήταν ότι η ίδια κατάγονταν από την κομμουνιστική Ανατολική Γερμανία».
«[Η ίδια] Δεν ήταν κατάσκοπος, αλλά θα μπορούσε κάλλιστα να ήταν», σημειώνει ο Γουάιτ, «και ο σεξουαλικός εκβιασμός είναι μια τυπική τεχνική κατασκοπείας».
Το πιο διάσημο παράδειγμα των εξωσυζυγικών σχέσεων του Κένεντι είναι ο δεσμός του με την ηθοποιό του Χόλιγουντ, Μέριλιν Μονρόε, λέει ο Γουάιτ.
«Ορισμένες βιογραφίες διαφωνούν ως προς το χρονοδιάγραμμα της σχέσης τους, αλλά είναι αρκετά σαφές ότι είχε σχέση μαζί της».
Αυτά τα επεισόδια και οι επικίνδυνες σχέσεις, λέει ο White, «αποκαλύπτουν την προθυμία του Κένεντι να αναλάβει κινδύνους και ρίσκα που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την εθνική ασφάλεια». Επίσης, λέει, θέτουν σοβαρά ηθικά ζητήματα.
«Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι πρόκειται για την ιδιωτική ζωή ενός προέδρου και ότι πρέπει να μας απασχολεί μόνο η πολιτική του», λέει ο White. «Αλλά νομίζω ότι πρέπει να τα λάβουμε και όλα αυτά υπόψη. Η προεδρία του δεν υπέστη καμία ζημιά. Αλλά ήταν ρίσκα που δεν έπρεπε ποτέ του να πάρει».
Πώς έχει αξιολογήσει η ιστορία τις περιπέτειες του Kennedy;
Πολλοί ιστορικοί και βιογράφοι έχουν δυσκολευτεί να συμβιβάσουν τα προσωπικά ελαττώματα του Kennedy με την πολιτική κληρονομιά του, λέει ο White.
Ακολουθώντας την ακαδημαϊκή έρευνα, ο White επισημαίνει την λεγόμενη «Σχολή του Κάμελοτ», που εξύμνησε τον Κένεντι, ενισχυμένη από την έξυπνη σύγκριση της Τζάκι Κένεντι με τον βασιλιά Αρθούρο την εβδομάδα μετά τη δολοφονία του συζύγου της. «Ήταν σκόπιμο και στρατηγικό», λέει ο White. «Η υπονοούμενη έννοια ήταν ότι ο JFK ήταν τόσο σπουδαίος πρόεδρος, που ήταν σωστό να τον σκεφτόμαστε με μυθικούς όρους».
Ωστόσο, κατά τη δεκαετία του 1970 και του 1980, οι αποκαλύψεις για την ιδιωτική ζωή του Κένεντι και ο απόηχος του πολέμου του Βιετνάμ κατέστρεψαν την ψευδαίσθηση περί «Κάμελοτ». «Αποκαλύφθηκαν πολλά», επηρεάζοντας μια νέα σχολή σκέψης που ονομάστηκε «Αντί-Καμελότ»», εξηγεί ο Γουάιτ.
Αυτοί οι ιστορικοί ρεβιζιονιστές – μεταξύ των οποίων οι Σίμουρ Χερς και Τόμας Ριβς – χαρακτήρισαν τον Κένεντι ως έναν «απερίσκεπτο πολεμιστή του Ψυχρού Πολέμου με επικίνδυνα ελαττωματικό χαρακτήρα».
Ο Ριβς, ένας από τους σφοδρότερους επικριτές, υποστήριξε ότι «η βάση κάθε εξαιρετικής πολιτικής ηγεσίας είναι ένας ισχυρός χαρακτήρας. Και ο JFK απλά δεν τον είχε».
Επηρέασαν οι εξωσυζυγικές σχέσεις του Κένεντι την ηγεσία του;
Ο Γουάιτ επιμένει ότι είναι «περιοριστικό» να χαρακτηρίζουμε τον JFK αποκλειστικά με βάση τη σεξουαλική του συμπεριφορά.
«Ο ανθρώπινος χαρακτήρας είναι κάτι πολύ περίπλοκο, που περιλαμβάνει μια ποικιλία χαρακτηριστικών», αντιτείνει. «Όταν κοιτάζεις τον Κένεντι συνολικά, μπορείς επίσης να δεις ότι ήταν θαρραλέος και είχε την ικανότητα να αλλάζει και να εξελίσσεται».
Ο Γουάιτ αναγνωρίζει στον Κένεντι μια σημαντική εξέλιξη κατά τη διάρκεια της προεδρίας του – από μια φιλοπολεμική στάση σε έναν πιο προσεκτικό και πασιφιστή πολιτικό.
Η Κουβανική κρίση τον Οκτώβριο του 1962, υποστηρίζει ο Γουάιτ, τον άλλαξε βαθιά, ενσταλάζοντάς του μια σοβαρή συνειδητοποίηση περί επικείμενης παγκόσμιας πυρηνικής καταστροφής.
«Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, στο πλαίσιο της σύγχρονης προεδρίας, η συμπεριφορά αυτή δεν είναι μοναδική», λέει ο White. «Γνωρίζουμε ότι ο Warren Harding είχε εξωσυζυγικές σχέσεις. Ο Franklin Roosevelt είχε εξωσυζυγικές σχέσεις. Και το ίδιο και ο Dwight Eisenhower, πριν από την προεδρία του. Ο Lyndon Johnson είχε πολλές εξωσυζυγικές σχέσεις. Ο George Bush Senior είχε. Ο Bill Clinton επίσης είχε σίγουρα».
«Δεν μπορούν να με πιάσουν όσο είμαι ζωντανός»
Γιατί όμως οι εξωσυζυγικές σχέσεις πολλών άλλων προέδρων δεν έχουν προσελκύσει το ίδιο επίπεδο προσοχής; Ο Γουάιτ εικάζει ότι «οι άνθρωποι έλκονται περισσότερο από αυτή την πλευρά της συμπεριφοράς του JFK λόγω της γοητείας που εκπέμπει».
Αλλά τίποτα από αυτά δεν αναιρεί την «διπλή ζωή» που ζούσε ο JFK. Ενώ δημιουργούσε μια εκλεπτυσμένη εικόνα αφοσιωμένου οικογενειάρχη – με μια γοητευτική Πρώτη Κυρία και τα παιδιά του να εμφανίζονται τακτικά στις φωτογραφίες των ΜΜΕ – ο Κένεντι είχε εξωσυζυγικές σχέσεις ακόμη και μέσα στον ίδιο το Λευκό Οίκο!
«Υπήρχαν τουλάχιστον τέσσερις γυναίκες στον Λευκό Οίκο – διοικητικές υπάλληλοι, γραμματείς – με τις οποίες είχε σεξουαλικές σχέσεις κατά τη διάρκεια της θητείας του», αποκαλύπτει ο White.
Αυτή η ρισκαδόρικη τακτική εκ μέρους του ήταν δυνατή χάρη στην κουλτούρα των ΜΜΕ της εποχής. Ο Κένεντι «κατάλαβε ότι οι δημοσιογράφοι δεν έκαναν τότε ρεπορτάζ για την ιδιωτική ζωή των πολιτικών», λέει ο Γουάιτ. «Δεν υπήρχε κάποιο πολιτικό ρίσκο όπως με τον Μπιλ Κλίντον τη δεκαετία του 1990».
Ο Κένεντι λέγεται ότι είπε κάποτε το εξής σε κάποιο άτομο εντός του κύκλου του: «Δεν μπορούν να με πιάσουν όσο είμαι ζωντανός και όταν πεθάνω, τότε δεν θα με απασχολεί ιδιαίτερα».
Είναι μια στάση ενδεικτική της απερισκεψίας με την οποία ο Κένεντι έβλεπε τις εξωσυζυγικές του σχέσεις και πράξεις. Ωστόσο, όπως σημειώνει ο Γουάιτ, «δεν νομίζω ότι είχε καμία επίδραση στην προεδρία του όσον αφορά τις πολιτικές του».
Πράγματι, σύμφωνα με τον White, οι πολιτικές αποφάσεις του Κένεντι ήταν εξαιρετικά προσεκτικές, σε αντίθεση με την παρορμητικότητα της προσωπικής του ζωής. «Αν ήταν τόσο απερίσκεπτος, γιατί δεν έστειλε στρατεύματα για να ανατρέψει τον Φιντέλ Κάστρο κατά τη διάρκεια της εισβολής στον Κόλπο των Χοίρων; Γιατί δεν βομβάρδισε την Κούβα κατά τη διάρκεια της πυραυλικής κρίσης;»
Για τον White, το παράδοξο αυτό για τον χαρακτήρα του Κένεντι είναι πολύ ουσιαστικό για την κατανόησή του. Ήταν ένας ηγέτης με τεράστια πολιτική δύναμη και μια προσεκτικά καλλιεργημένη δημόσια εικόνα, η οποία όμως έκρυβε μέσα της κάποιες βαθιές ηθικές αντιφάσεις.