Σε χώρες όπου ο τουρισμός εξακολουθεί να είναι ανδροκρατούμενος τομέας, οι επιχειρήσεις που απασχολούν αποκλειστικά γυναίκες προσφέρουν πολύτιμες ευκαιρίες απασχόλησης.
Η Jeewanthi Adhikari χρειάστηκε μια δεκαετία για να πάρει την προαγωγή που ήθελε στον τομέα του τουρισμού στη Σρι Λάνκα. Για χρόνια, έβλεπε άνδρες με λιγότερη εμπειρία να προάγονται πριν από αυτήν.
«Ακόμα και αν κατάφερνα να περάσω στη συνέντευξη», λέει η 42χρονη Adhikari, «ο συνεντευξιαστής με ρωτούσε αν σκοπεύω να παντρευτώ ή να κάνω παιδιά και μετά υπονοούσε ότι οι οικογενειακές υποχρεώσεις θα με κρατούσαν "πίσω"».
Η καριέρα της Adhikari τελικά προχώρησε όταν διορίστηκε διευθύντρια του Amba Yaalu, του πρώτου και μοναδικού ξενοδοχείου με αποκλειστικά γυναικείο προσωπικό στη Σρι Λάνκα, το οποίο άνοιξε τον Ιανουάριο. Είναι μέλος μιας 84μελούς ομάδας που καταρρίπτει τα στερεότυπα για τα φύλα σε μια χώρα όπου λιγότερο από το 10% του εργατικού δυναμικού στον τουρισμό είναι γυναίκες.
Η Σρι Λάνκα αποτελεί εξαίρεση όσον αφορά την ισότητα των φύλων στον τουριστικό κλάδο. Σε παγκόσμιο επίπεδο, το 54% του εργατικού της δυναμικού είναι γυναίκες. Ωστόσο, μόνο το 14% των γυναικών προάγεται σε οποιαδήποτε θέση ανώτερης ιεραρχίας, σύμφωνα με την Ναταλία Μπαγιόνα, εκτελεστική διευθύντρια του Οργανισμού Τουρισμού των Ηνωμένων Εθνών.
Παρά ταύτα, η Μπαγιόνα, μιλώντας στον Guardian, πιστεύει ότι η τουριστική βιομηχανία αλλάζει γρήγορα, ειδικά μετά την πανδημία. «Το καλό με τον Covid είναι ότι άνοιξε ένα παράθυρο για την ανάπτυξη ευκαιριών που δεν υπήρχαν πριν για τις γυναίκες, ειδικά στις αγροτικές περιοχές», λέει.
«Η ισότητα των φύλων προχωρά γρήγορα στον τουρισμό»
Οι γυναίκες ηγούνται επιχειρήσεων και βλέπουν ευκαιρίες για ανασυγκρότηση μέσω του τουρισμού, προσθέτει, ιδιαίτερα σε χώρες του νότιου ημισφαιρίου που έχουν πληγεί από ανισότητες και συγκρούσεις στο παρελθόν.
«Η ισότητα των φύλων προχωρά γρήγορα στον τουρισμό και αυτό δεν θα είναι μια τάση, θα φέρει τα αποτελέσματα που θέλουν οι τουρίστες», προσθέτει. «Οι γυναίκες ηγούνται με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο που λαμβάνει υπόψη την ευθύνη και την ανθρωπιά».
Το Amba Yaalu, που βρίσκεται σε μια φυτεία μάνγκο στις όχθες της δεξαμενής Kandalama, είναι η πιο πρόσφατη προσθήκη στη συλλογή ξενοδοχείων Thema, που ιδρύθηκε από τον Chandra Wickramasinghe.
Η έμπνευσή του για ένα ξενοδοχείο που διευθύνεται από γυναίκες προήλθε από τη μητέρα του, η οποία μεγάλωσε μόνη της οκτώ παιδιά ενώ εργαζόταν ως νοσοκόμα. Στόχος του είναι να ενισχύσει τη συμμετοχή των γυναικών στον τουριστικό τομέα, καθώς και να προσφέρει μια εναλλακτική πηγή απασχόλησης για τις εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες που φεύγουν πρωτίστως για να γίνουν οικιακές βοηθοί στις πλούσιες χώρες του Περσικού Κόλπου.
Ο Wickramasinghe γνώριζε ότι οι γυναίκες αποτελούσαν περίπου το 10% του εργατικού δυναμικού στον τουρισμό στη Σρι Λάνκα. «Αυτό είναι τρελό», λέει. «Έχουμε γυναίκες που φεύγουν για χώρες της Μέσης Ανατολής. Οι περισσότερες είναι οικιακές βοηθοί. Επειδή είναι φτωχές, πηγαίνουν εκεί. Έτσι σκέφτηκα ότι πρέπει να τις βοηθήσουμε».
Το Amba Yaalu ακολουθεί το Westin Hyderabad Hitec City στην Ινδία, το οποίο λειτουργεί αποκλειστικά από γυναίκες και ανήκει στην Marriott International, που άνοιξε τον Ιούνιο του 2023. «Ο λόγος που θέλαμε να κάνουμε κάτι τέτοιο ήταν για να υποστηρίξουμε πραγματικά την ποικιλομορφία», λέει η Khushnooma Kapadia, αντιπρόεδρος μάρκετινγκ για τη Νότια Ασία στη Marriott International.
Η Amrita Biswas, σου-σεφ της κουζίνας του ξενοδοχείου, είχε εργαστεί στο μεγαλύτερο μέρος της καριέρας της σε κουζίνες όπου κυριαρχούσαν οι άνδρες, αλλά λέει ότι το γαστρονομικό τοπίο για τις γυναίκες σεφ στη χώρα εξελίσσεται.
«Παραδοσιακά, οι Ινδές γυναίκες μαγείρευαν στο σπίτι», λέει. «Τώρα, όμως, κάνουν σημαντικά βήματα στις επαγγελματικές κουζίνες και στα κορυφαία εστιατόρια. Πολλές ταλαντούχες γυναίκες κερδίζουν αναγνώριση για τη γαστρονομική τους εμπειρογνωμοσύνη».
Στην Τανζανία, το Dunia Camp, το πρώτο και μοναδικό σαφάρι κάμπινγκ στην Αφρική που διευθύνεται εξ ολοκλήρου από γυναίκες και βρίσκεται στο Σερενγκέτι, συχνά καταλαμβάνει την πρώτη θέση στις αξιολογήσεις των επισκεπτών μεταξύ των 17 κάμπινγκ του ομίλου Asilia.
«Το Dunia ήταν πάντα το καλύτερο», λέει η διευθύντρια του κάμπινγκ, Petronila Mosha. «Οι επισκέπτες ενθουσιάζονται με την εξυπηρέτηση».
Το Dunia Camp άνοιξε τον Ιούνιο του 2016 και έχει δώσει τη δυνατότητα σε περισσότερες γυναίκες να χτίσουν καριέρα στον τουριστικό κλάδο, ο οποίος παραδοσιακά αποτελεί προνόμιο των ανδρών στην Τανζανία. Όταν πρωτοπαρουσιάστηκε η ιδέα, μόνο δύο ή τρεις γυναίκες εργάζονταν σε καταλύματα σε ολόκληρη την εταιρεία, λέει η Mosha.
Τώρα, το 30% του προσωπικού της εταιρείας είναι γυναίκες. «Έχουμε ανοίξει τον δρόμο για πολλές γυναίκες. Τώρα, αν είσαι γυναίκα ξεναγός, κάθε εταιρεία θα σου λέει: "Είσαι περιζήτητη, έλα σε εμάς". Έχουμε εμπνεύσει πολλές γυναίκες».
Δεν ήταν πάντα τόσο εύκολο. Αρχικά, ήταν δύσκολο να πείσουν τις γυναίκες να έρθουν να εργαστούν στη ζούγκλα. «Όλες ήταν ενθουσιασμένες που θα δούλευαν όλες μαζί, αλλά όταν έφτασαν εδώ και άκουσαν το βρυχηθμό των λιονταριών ή είδαν τα ίχνη τους δίπλα στις σκηνές τους, μερικές έμειναν μόνο λίγες μέρες και επέστρεψαν στην πόλη.
Στη συνέχεια, έπρεπε να συνηθίσουν τις σωματικές απαιτήσεις της δουλειάς. «Μεγαλώσαμε με την αντίληψη ότι αυτές οι δουλειές είναι για άντρες. Όταν ήσουν εσύ [που έπρεπε να ξεφορτώσεις βαριά κουτιά] και δεν υπήρχαν άντρες, ήταν αρκετά δύσκολο. Αλλά βρήκαμε έναν τρόπο να τα καταφέρουμε», προσθέτει.
Στη Σρι Λάνκα, η ομάδα του Amba Yaalu έπρεπε επίσης να συνηθίσει να εργάζεται χωρίς άντρες. Η κουζίνα διευθύνεται από την Kaushalya Batagoda, μία από τις λίγες γυναίκες σεφ της χώρας, η οποία ήταν η μόνη γυναίκα στην τάξη της στη σχολή ξενοδοχειακών.
Ορισμένες από τις γυναίκες που διευθύνει δεν ξέρουν να διαβάζουν, κάτι που αποτελεί πρόκληση όταν χειρίζονται ισχυρά χημικά προϊόντα καθαρισμού, για παράδειγμα.
«Είναι πολύ ικανές και πολύ γενναίες γυναίκες», λέει η Wickramasinghe. «Αυτό βοηθάει να χτίσουν μεγάλη αυτοπεποίθηση».
Τόσο στη Σρι Λάνκα όσο και στην Τανζανία, οι ομάδες αυτές έπρεπε να αντιμετωπίσουν ανθρώπους που εξέφραζαν αμφιβολίες για το αν οι γυναίκες μπορούν να διευθύνουν ένα ξενοδοχείο. Επίσης, έχουν καταπολεμήσει τα στερεότυπα που υπαγορεύουν ότι η θέση της γυναίκας είναι στο σπίτι και ότι όσες έρχονται σε επαφή με τη δυτική κουλτούρα ενδέχεται να αρχίσουν να αμφισβητούν το status quo ή να αποκτήσουν συνήθειες όπως το κάπνισμα και το ποτό.
Στο μέλλον, όλοι οι εμπλεκόμενοι επιθυμούν να δουν περισσότερες επιχειρήσεις φιλοξενίας και τουρισμού που θα διευθύνονται εξ ολοκλήρου από γυναίκες και περισσότερες γυναίκες να εργάζονται στον τομέα αυτό. «Νομίζω ότι είναι απαραίτητο και θα συμβεί, ειδικά τώρα που οι άνθρωποι γίνονται πιο ανοιχτόμυαλοι», καταλήγει εμφατικά η Moshe.