«Τώρα που της Αττικής είδα το άγιο χώμα, ας πεθάνω». Αυτά ήταν τα ρομαντικά, αλλά και συνάμα προφητικά λόγια του Βρετανού ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ, που είναι σκαλισμένα και στο άγαλμα που έχει στηθεί προς τιμήν του στην Σκύρο, όπου άφησε την τελευταία του πνοή, σαν σήμερα το 1915.
Γεννήθηκε στο Ράγκμπι της Αγγλίας στις 3 Αυγούστου του 1887. Γόνος εύπορης οικογένειας σπούδασε φιλολογία στο πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, όπου βρέθηκε με υποτροφία. Ωστόσο, η ξεχωριστή ομορφιά του, αλλά και η ενασχόλησή του με την πολιτική τον έκαναν να αμελήσει τις σπουδές του.
Τον ενδιέφερε περισσότερο η λογοτεχνία και το θέατρο. Ήδη από το τρίτο έτος των σπουδών του, επέλεξε την απομόνωση στο χωριό Γκραντσέστερ, λίγα χιλιόμετρα έξω από το Κέιμπριτζ, τόπο που ύμνησε σε ποίημά του με τίτλο «The old Vicarage, Grantchester», λίγα χρόνια αργότερα.
Ο πολυταξιδεμένος Ρούπερτ Μπρουκ
Ξεκινά μια περίοδος όπου ο Μπρουκ βρίσκεται συνεχώς στο δρόμο. Ταξιδεύει στο Μόχανο και πάλι πίσω στο Γκραντσέστερ, στο Λονδίνο και στη συνέχεια στις Κάννες της Γαλλίας όπου διαμένει η μητέρα του. Έχει ήδη κυκλοφορήσει την πρώτη του ποιητική συλλογή «Poems 1911», η οποία και κερδίζει το ενδιαφέρον του κοινού και του αποφέρει τα πρώτα του έσοδα ως ποιητή.
Ο ανεκπλήρωτος έρωτάς του για την Κα Κοξ, σύντροφό του στην κοινότητα Φάμπιαν, τον οδηγεί στην παράνοια και στον νευρικό κλονισμό. Εχει φροντίσει να δηλώσει πως είναι κατά το ένα τέταρτο ομοφυλόφιλος και κατά το ήμισυ ετεροφυλόφιλος, κάτι που δημιουργεί μάλλον σύγχυση στον κύκλο του και προβλήματα στις προσωπικές τους σχέσεις. Ο γιατρός του συστήνει ξεκούραση, ειδική διατροφή και πολύ ήλιο.
Ταξιδεύει στη Νέα Υόρκη, τον Καναδά, το Σαν Φραντίσκο και τη Νέα Ζηλανδία, πριν καταλήξει στην Ταϊτή. Εκεί θα περάσει σχεδόν έναν χρόνο, γνωρίζοντας μια ντόπια της εξωτικής Ταϊτής, την Ταταμάτα για την οποία θα γράψει το ποίημα «Tiare Tahiti».
Ο ιδεαλισμός του για τον πόλεμο
Επέστρεψε στην Ευρώπη και αφότου ξέσπασε ο πόλεμος, φέρεται να δήλωσε σε κοντινό του πρόσωπο: «Λοιπόν, αν ο Αρμαγεδδών ξεκίνησε, υποθέτω πως κανείς θα πρέπει να βρίσκεται εκεί». Κατατάσσεται στο βασιλικό πολεμικό ναυτικό και αναχωρεί με πλοίο της Βρετανίας για την Ελλάδα.
Το πλοίο του Μπρουκ δένει αρχικά στη Λήμνο και από εκεί αναχωρεί για τον κόλπο στις Τρεις Μπούκες νοτιοανατολικά της Σκύρου. Φτάνοντας στο νησί, λαμβάνει ένα γράμμα στο οποίο περιλαμβάνεται το απόκομμα της εφημερίδας The Times, όπου περιγράφεται πως το ποίημά του «The Soldier» αναγνώστηκε στον Καθεδρικό του Αγίου Παύλου ανήμερα του εορτασμού του Πάσχα.
Από το ποίημα «Ο στρατιώτης» του Ρούπερτ Μπρουκ:
Κι αν να πεθάνω πρέπει, μόνο αυτό σκέψου για μένα:
Πως υπάρχει κάποια γωνιά σε ξένη γη
Που είναι Αγγλία για πάντα…
Η ασθένεια και ο θάνατος του Βρετανού ποιητή
Ο Ρούπερτ Μπρουκ θα αρρωστήσει σοβαρά τις αμέσως επόμενες ημέρες, πριν προλάβει να βρεθεί στο μέτωπο. Ο Βρετανός ποιητής θα αφήσει την τελευταία του πνοή έπειτα από σηψαιμία, η οποία αποδόθηκε κατά πάσα πιθανότητα σε τσίμπημα κουνουπιού, στις 23 Απριλίου 1915 πάνω σε νοσοκομειακό πλοίο των συμμαχικών δυνάμεων. Διαβάζουμε πως ο ποιητής υπήρξε φιλάσθενος και είχε ταλαιπωρηθεί από δυσεντερία και ηλίαση στα ταξίδια του πριν επιστρέψει στην Ευρώπη, γεγονός που εξασθένησε αποφασιστικά τον οργανισμό του.
Φαίνεται πως ο Μπρουκ δεν πρόλαβε να βρεθεί στην πρώτη γραμμή του πυρός στην καταστροφική επιχείρηση των Βρετανών στην Καλλίπολη ενάντια στα στρατεύματα των Οθωμανών. Υπήρξε έτσι ένας από τους ρομαντικούς της εποχής του, που αναφέρθηκε στον πόλεμο με ιδεαλισμό και άγνοια για την φρίκη του. Μια ρομαντική αθωότητα, χαρακτηριστικό πολλών από τους σύγχρονούς του ποιητές, η οποία και κατέρρευσε υπό το βάρος του θανάτου που έσπειρε ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος.
Η σορός του ετάφη στο νησί της Σκύρου, στη σκιά μιας ελιάς. Αργότερα, η μητέρα του φρόντισε να αντικαταστήσει τον απλό τάφο που αποτελούνταν από έναν σωρό από πέτρες, με ένα μνημείο αντάξιο της φήμης του, που φιλοτέχνησε ο Ελληνας γλύπτης Γιώργος Μπονάνος. Σε αυτό το μνημείο, που στήθηκε εκεί λίγο μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, χαράχτηκαν οι στίχοι του διάσημου πια ποιήματός του, «The Soldier».
Η αναγνώρισή του από τον Καβάφη και τον Σικελιανό
Βορειοανατολικά του Χωριού, κοντά στο αρχαιολογικό μουσείο και το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας στη Σκύρο, βρίσκεται σήμερα το ορειχάλκινο άγαλμα του Βρετανού ποιητή Ρούπερτ Μπρουκ που συμβολίζει την αιώνια ποίηση.
Εργο του γλύπτη Μ. Τόμπρο, τα αποκαλυπτήρια του έγιναν στις 5 Απριλίου του 1931, με δαπάνη διεθνούς επιτροπής στην οποία φαίνεται πως συμμετείχε και ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Εκεί παρέστη και ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος, ενώ τον πανηγυρικό υπέρ του ποιητή εκφώνησε ο Ελληνας ποιητής Αγγελος Σικελιανός.