Μέσα από το βιβλίο της Αρετής Χαρτοφύλακα ξεπηδούν 15 αληθινές ιστορίες με κοινό παρονομαστή τη βία που έχουν υποστεί γυναίκες από τους συντρόφους τους. Η συγγραφέας μιλάει στο iefimerida.gr για την απόφαση της να καταγράψει αυτές τις ιστορίες, οι οποίες ξεκινούν από τη δεκαετία του 1960 και φτάνουν μέχρι το σήμερα.
Από την αρχή της φετινής χρονιάς μετράμε ήδη 9 γυναικοκτονίες που είδαν το φως της δημοσιότητας. Φρικτά εγκλήματα που μονοπώλησαν το ενδιαφέρον του αστυνομικού ρεπορτάζ και της κοινής γνώμης. Αποκαλύψεις σοκαριστικές για το τι συνέβαινε πίσω από τις ερμητικά κλειστές πόρτες και οικογένειες που ξεκληριστήκαν σκορπώντας πανελλήνια συγκίνηση.
Η Αρετή Χαρτοφύλακα, μια σύγχρονη γυναίκα και μαμά τριών παιδιών, με αφορμή αυτές τις στυγερές δολοφονίες, κατέγραψε σε ένα βιβλίο ιστορίες γυναικών, οι οποίες έχουν υποστεί βία από τους συντρόφους ή τους συζύγους τους. Το βιβλίο «Αληθινές Γυναίκες», κυκλοφόρησε μόλις πριν λίγες ημέρες από τις εκδόσεις Ζενίθ, είναι σαν μια χρονομηχανή. Η πρώτη ιστορία ξεκινάει τη δεκαετία του 1960 και καταλήγουμε στο σήμερα.
Μέσα από τις ιστορίες αυτών των γυναικών που ζουν ανάμεσα μας ο αναγνώστης διαπιστώνει τις πολλές μορφές βίας που μπορεί να συναντήσει μέσα σε μια τοξική σχέση. Γιατί η βία δεν έχει μόνο μία μορφή και μέσα από τις ιστορίες που διαβάζονται πραγματικά «νεράκι» θα δούμε διαφορετικές μορφές το ίδιο κακοποιητικές. Μάλιστα, ο σκοπός του βιβλίου είναι να βοηθήσει τις γυναίκες που βρίσκονται σε μια τοξική σχέση, να γίνει ένας οδηγός έτσι ώστε να βρουν τις κατάλληλες απαντήσεις για να μπορέσουν να κάνουν μια νέα αρχή.
Η συγγραφέας Αρετή Χαρτοφύλακα γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κέρκυρα και από τότε που θυμάται τον εαυτό της ασχολείται με τη γραφή. «Από τότε που ήμουν παιδί άρχισα να γράφω. Αρχικά με ενδιέφερε η ποίηση και οι πρώτες απόπειρες μου ήταν πάνω εκεί. Για μένα το γράψιμο είναι μια μορφή έκφρασης, μου αρέσει να αποτυπώνω τα συναισθήματα μου, ενώ όταν ψάχνω τρόπους διαφυγής προτιμώ να διαβάζω βιβλία» μου αναφέρει η ίδια.
Τι σε ώθησε να γράψεις το βιβλίο;
Ξεκίνησα ασυνείδητα να γράφω και αιτία ήταν η επικαιρότητα των τελευταίων μηνών με την έξαρση των περιστατικών βίας. Είμαι πολύ ευαισθητοποιημένη κοινωνικά και ήθελα να δώσω τη δική μου διάσταση προς όλες τις γυναίκες που βρίσκονται στη δυσάρεστη θέση να βιώνουν βία μέσα στη σχέση τους. Μέσα στο βιβλίο έχω καταγράψει 15 αληθινές ιστορίες, οι οποίες έχουν βιώσει βία μέσα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Οι ιστορίες δεν είναι μόνο σύγχρονες. Το πρώτο κεφάλαιο αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας, τη δεκαετία του 1960 -τότε που γνώρισε τον άνθρωπο που αναφέρεται μέσα και φτάνει μέχρι την περσινή χρονιά. Διαβάζοντας αυτά τα αληθινά περιστατικά θέλω οι γυναίκες να μπορέσουν να αντιληφθούν τα σημεία εκείνα που είναι «κόκκινες γραμμές». Το συγκεκριμένο βιβλίο μπορείς να το διαβάσεις ξανά και ξανά γιατί ανάλογα τη χρονική στιγμή που βρίσκεσαι θα πάρεις διαφορετικά μηνύματα. Οι ιστορίες είναι ένας ζωντανός οργανισμός.
Αυτές τις γυναίκες τις γνωρίζεις προσωπικά;
Φυσικά. Μάλιστα, κάποιες είναι στο κοντινό μου περιβάλλον. Κοινός παρονομαστής, σε όλες τις ιστορίες, είναι η βία και σε κάθε περίπτωση έχει διαφορετική μορφή. Μέσα από τις προσωπικές τους ιστορίες ο αναγνώστης θα έρθει σε επαφή με πολλές μορφές βίας που σε κάποιες μπορεί να μην του πηγαίνει καν το μυαλό.
Πιστεύεις πως με την έκταση που έχει πάρει πλέον το θέμα ήρθε η στιγμή οι γυναίκες να τολμήσουν και να μιλήσουν χωρίς φόβο;
Για μένα αυτός είναι ο σκοπός του βιβλίου. Αρχικά να αντιληφθεί η κάθε γυναίκα αν βρίσκεται σε μια τοξική σχέση και να βρει την τόλμη και το θάρρος να μιλήσει. Όμως, για να φτάσει στο σημείο να μιλήσει επειδή νιώθει ευάλωτη χρειάζεται ένα υποστηρικτικό περιβάλλον. Αν εμείς η φίλη, η συνάδερφος, η μητέρα, η αδερφή, η κόρη είμαστε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον και γίνουμε μια αγκαλιά για αυτές τις γυναίκες τότε το βιβλίο θα έχει επιτελέσει τον σκοπό του.
Οι γυναίκες που βρίσκονται μέσα σε μια τοξική σχέση το καταλαβαίνουν; Ή θεωρούν λογικό αυτό που τους συμβαίνει;
Εδώ είναι το πρόβλημα μιας και όπως ανέφερα ξανά δεν είναι όλα τα περιστατικά βίας τα ίδια. Για παράδειγμα, η χειριστικότητα είναι μια εξίσου σημαντική μορφή βίας και αυτές οι γυναίκες νιώθουν ταπεινωμένες και προσβεβλημένες. Η ίδια δεν έχει καταλάβει ότι είναι παγιδευμένη. Μπορεί να μην το ξέρει καν. Περιγράφει το περιστατικό, βρίσκει μια δικαιολογία και προσπαθεί να το εκλογικεύσει. Αν είσαι πολύ κοντά της και νιώθεις οικειότητα μπορείς να της μιλήσεις για να το δει και από μια διαφορετική πλευρά. Δυστυχώς κάποιες γυναίκες δεν μπορούν να το αποδεχτούν. Το πιο δυσάρεστο είναι πως σε όσες γυναίκες έχω αναφέρει για το βιβλίο μου απαντάνε «Θέλεις να σου πω κι εγώ τη δική μου ιστορία;». Αυτό που σου περιγράφω είναι 9 στις 10 γυναίκες για να μην πω και οι 10 -η δέκατη ίσως διστάζει. Επιπλέον, καμία γυναίκα δεν μπαίνει σε μια σχέση για να βιώσει βία. Ακόμα και όταν αντιληφθεί τις επιπτώσεις που έχει μια κακή συμπεριφορά αρνείται να αποδεχτεί την πραγματικότητα γιατί πολύ απλά είναι συναισθηματικά εμπλεκόμενη με τον θύτη.
Τελικά οι γυναίκες παίρνουν την απόφαση να φύγουν εγκαταλείποντας τον θύτη;
Είναι πάρα πολύ δύσκολο. Το βιβλίο δίνει την απάντηση και για τις γυναίκες που παίρνουν απόφαση να φύγουν και για όσες δεν κατάφεραν να εγκαταλείψουν το θύτη. Υπάρχει ξεκάθαρα η απάντηση γιατί ο σκοπός μου ήταν να κάνει σαφές κάποια πράγματα τα οποία δεν είναι ξεκάθαρα στον κόσμο. Το πρόβλημα είναι πως ο φόβος παίζει καθοριστικό ρόλο στην απόφαση τους. Ο φόβος σε κάνει να χάσεις τον εαυτό σου και να μην μπορείς να δεις τα πράγματα λογικά.
Διαβάζοντας το βιβλίο παρατήρησα πως στην πλειοψηφία τους πρόκειται για μορφωμένες και δυναμικές γυναίκες.
Τις περισσότερες φορές πρόκειται για χειραφετημένες γυναίκες. Δυναμικές, ανεξάρτητες, ακόμα και οικονομικά. Δεν ισχύει πλέον το σενάριο πως σε τοξικές σχέσεις παραμένουν μόνο οι γυναίκες που δεν έχουν δουλειά και μένουν στο σπίτι. Υπάρχουν γυναίκες που από επιλογή μένουν στο σπίτι για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Οι γυναίκες έχουμε αποδείξει πως είμαστε ικανές και με το παραπάνω. Ακόμα και η δυναμική γυναίκα μπορεί πίσω από την κλειστή πόρτα του σπιτιού της να έχει έναν σύντροφο/ σύζυγο που την εξουσιάζει. Και στην ερώτηση «μα γιατί το δέχεται» η απάντηση είναι μία: είναι ευάλωτη συναισθηματικά.
Αρετή έχεις υποστεί βία σε σχέση σου;
Εννοείται και μου έχει συμβεί. Ήμουν μικρή σε ηλικία και δεν το είχα αναγνωρίσει. Έτυχε και έφυγα από την σχέση. Όταν είσαι νέα δεν μπορείς να πιστέψεις πως κάποιος που αγαπάς, τρέφεις αισθήματα μπορεί να σου μιλήσει άσχημα. Ο θύτης μετά ζητάει συγγνώμη και απολογείται για τις πράξεις του μέχρι φυσικά την επόμενη φορά που θα το επαναλάβει. Εγώ νιώθω τυχερή μιας και η ιστορία μου έτυχε να τελειώσει γρήγορα.
Είσαι μαμά δύο κοριτσιών και ενός αγοριού. Φοβάσαι μήπως οι κόρες σου πέσουν σε μια κακοποιητική σχέση; Από την άλλη μαθαίνεις στο γιο σου να σέβεται τις γυναίκες;
Θέλω να σου πω πως είναι διαφορετική η προσέγγιση στα αγόρια από τα κορίτσια, όμως ο κοινός παρονομαστής είναι η αγάπη. Όταν αγαπάς τα παιδιά σου τα μεγαλώνεις με τον ίδιο τρόπο. Δεν πρέπει να γίνονται διακρίσεις μεταξύ αγοριού και κοριτσιού. Το λάθος ξεκινάει από εμάς τις μαμάδες. Για παράδειγμα δεν μπορεί να λες σε ένα αγόρι 5 ετών «δεν κάνει να στρώσεις το κρεβάτι σου», «δεν κάνει να πλύνεις τα πιάτα». Ένα παιδί σε τέτοια ηλικία δεν γνωρίζει από πρέπει και στερεότυπα. Όλα αυτά εμείς οι μαμάδες τους τα φυτρώνουμε μέσα στο κεφαλάκι τους. Οι κόρες μου που είναι μεγαλύτερες είχαν κάνει τοξικές σχέσεις. Τα έχουμε συζητήσει γιατί είμαστε πολύ κοντά και μιλάμε μεταξύ μας. Όταν τα κορίτσια μου ήταν 14-15 ετών φοβόμουν περισσότερο γιατί σε τέτοιες ηλικίες είναι ακόμα παιδιά και δεν μπορούν να προστατεύσουν τους εαυτούς τους. Πλέον, έχουν ενηλικιωθεί και νιώθω σίγουρη πως έχουν όλα τα εφόδια για να προστατεύσουν τους εαυτούς τους. Ο γιος μου είναι μόλις 13 ετών και μιλάμε, επίσης, ανοιχτά για όλα.
Υπάρχει κάποια ιστορία που σε δυσκόλεψε όταν την έγραφες;
Με δυσκόλεψε η ιστορία μιας καλής μου φίλης, την οποία αγαπώ πολύ γιατί όταν ξεκίνησα το γράψιμο μπήκα στη θέση της. Δεν είχα ζήσει από κοντά την ιστορία της, αλλά επειδή είμαι συναισθηματικά εμπλεκόμενη με τη φίλη μου ένιωσα πίεση και συμπόνοια. Ευτυχώς η ίδια έχει φτιάξει τη ζωή της και έχει προχωρήσει μπροστά. Άλλη μια ιστορία που με δυσκόλεψε αφορά ένα 14χρονο κορίτσι που βιάστηκε από τον 19χρονο σύντροφο της. Ο βιασμός σε τέτοια τρυφερή ηλικία είναι ότι χειρότερο μπορεί να σου συμβεί.
Τι θα συμβούλευες τις γυναίκες που πιθανότητα βρουν κομμάτια δικά τους μέσα από αυτές τις ιστορίες;
Να αγαπήσουν περισσότερο τον εαυτό τους, να δουν την αλήθεια της σχέσης τους χωρίς να το φοβηθούν και να ζητήσουν βοήθεια από ένα υποστηρικτικό περιβάλλον.