Η πρόσφατη υπόθεση του φορτηγού πλοίου MV Matthew αποκάλυψε με τον πιο θεαματικό τρόπο την ύπαρξη μιας υπερλεωφόρου διακίνησης κοκαΐνης που ενώνει τις ακτές της Νότιας Αμερικής με την Ευρώπη.
Η πρόσφατη κατάσχεση του φορτηγού πλοίου MV Matthew στα ανοιχτά της Ιρλανδίας, με φορτίο άνω των δύο τόνων κοκαΐνης, δεν ήταν απλώς μια θεαματική νίκη των Αρχών. Ήταν ένα στιγμιότυπο από μια μάχη που μαίνεται καθημερινά στον Ατλαντικό: τη μάχη για τον έλεγχο της λεγόμενης «υπερλεωφόρου της κοκαΐνης».
Από τα εργαστήρια της Νότιας Αμερικής μέχρι τα ευρωπαϊκά λιμάνια, τα καρτέλ έχουν δημιουργήσει ένα δίκτυο που τροφοδοτεί με τεράστιες ποσότητες ναρκωτικών την Ευρώπη, εκμεταλλευόμενο τις θεσμικές αδυναμίες και την αστείρευτη ζήτηση.
Η πρόσφατη αυτή υπόθεση αποκάλυψε με τον πιο θεαματικό τρόπο, σύμφωνα με το εκτενές ρεπορτάζ του BBC, την ύπαρξη μιας υπερλεωφόρου διακίνησης κοκαΐνης που ενώνει τις ακτές της Νότιας Αμερικής με την Ευρώπη.
Ένας Άγιος Βασίλης που στάλθηκε από το Ντουμπάι
Όλα ξεκίνησαν από ένα απλό μήνυμα: Ένα μήνυμα με εικονίδιο του Άγιου Βασίλη, που στάλθηκε από το Ντουμπάι σε δύο άνδρες - έναν Ουκρανό ψαρά και έναν άνεργο από το Τίσαϊντ της Αγγλίας - και που υποσχόταν ότι η μεταφορά του φορτίου θα ήταν «πανεύκολη».
Στην πραγματικότητα, τίποτα δεν αποδείχθηκε εύκολο. Οι δύο άνδρες ετοιμάζονταν να συναντήσουν το MV Matthew στη μέση της Ιρλανδικής Θάλασσας, ώστε να παραλάβουν περισσότερους από δύο τόνους κοκαΐνης, αλλά οι αρχές τους παρακολουθούσαν στενά. Το αποτέλεσμα ήταν μια επιχείρηση που κατέληξε στη σύλληψη οκτώ ανθρώπων, οι οποίοι καταδικάστηκαν συνολικά σε 129 χρόνια φυλάκισης, και στην κατάσχεση και καταστροφή ναρκωτικών αξίας εκατοντάδων εκατομμυρίων.
Η υπόθεση θεωρήθηκε μεγάλη επιτυχία για τις ιρλανδικές αρχές, αλλά ταυτόχρονα φανέρωσε πόσο δύσκολο είναι να ελεγχθεί η υπερπαραγωγή κοκαΐνης που ξεκινά από τη Λατινική Αμερική και πλημμυρίζει τις ευρωπαϊκές αγορές.
Το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ανάλυσης και Επιχειρήσεων για τη Θάλασσα (MAOC), που παρακολουθεί τη διακίνηση ναρκωτικών στον Ατλαντικό, εκτιμά ότι έως και 600 πλοία υπόπτου φόρτωσης κινούνται κάθε μέρα, ενώ μόνο πέρυσι 100 εξ αυτών δεν μπόρεσαν να αναχαιτιστούν λόγω έλλειψης μέσων.
Παρά τα δισεκατομμύρια που δαπανώνται για την καταπολέμηση του προβλήματος, οι αριθμοί δείχνουν ότι η κατανάλωση κοκαΐνης στην Ευρώπη αυξάνεται αδιάκοπα: μόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο υπολογίζεται ότι το 2023 καταναλώθηκαν 117 τόνοι, ενώ οι θάνατοι που σχετίζονται με τη χρήση έχουν δεκαπλασιαστεί σε μια δεκαετία.
Η διακίνηση ακολουθεί νέες διαδρομές
Η διακίνηση ακολουθεί νέες διαδρομές. Τα μεγάλα λιμάνια της Ολλανδίας και του Βελγίου, όπως το Ρότερνταμ και η Αμβέρσα, έχουν ενισχύσει σημαντικά τα μέτρα ασφαλείας, καθιστώντας δυσκολότερο το παραδοσιακό πέρασμα.
Έτσι, τα καρτέλ καταφεύγουν σε πιο περίπλοκες μεθόδους, όπως οι μεταφορές «από μητέρα σε κόρη»: τεράστια φορτηγά πλοία μεταφέρουν τόνους κοκαΐνης στον Ατλαντικό και την ξεφορτώνουν στη θάλασσα, ώστε να την παραλάβουν μικρότερα σκάφη που μπορούν να κινηθούν πιο διακριτικά προς τις ακτές. Η Ιρλανδία, με τα σχεδόν 2.000 μίλια δύσβατης και γεμάτης κολπίσκους ακτογραμμής, έχει εξελιχθεί σε έναν από τους νέους προορισμούς αυτής της υπερλεωφόρου.
Η αδυναμία των ιρλανδικών αμυντικών δυνάμεων
Η αδυναμία των ιρλανδικών αμυντικών δυνάμεων κάνει τη χώρα ακόμη πιο ευάλωτη.
Με μόλις 0,2% του ΑΕΠ να κατευθύνεται στην άμυνα, το χαμηλότερο ποσοστό στην ΕΕ, το ναυτικό διαθέτει οκτώ πλοία αλλά συνήθως μπορεί να επιχειρεί μόνο δύο, εξαιτίας της έλλειψης προσωπικού. Η αεροπορική υποστήριξη είναι επίσης περιορισμένη: πολλές φορές δεν υπάρχει διαθέσιμο ούτε ένα ελικόπτερο για αποστολές θαλάσσιας επιτήρησης. Αυτό το κενό το γνωρίζουν καλά οι εγκληματικές οργανώσεις.
«Τα χωρικά μας ύδατα είναι σαν Άγρια Δύση», παραδέχτηκε στο BBC ένας πρώην αξιωματικός του ιρλανδικού στρατού.
Η υπόθεση του MV Matthew κατέδειξε αυτές τις αδυναμίες. Το πλοίο, με σημαία Παναμά, είχε αγοραστεί έναντι περίπου 10.000.000 λιρών από καρτέλ που συνδέονται με τη διαβόητη οικογένεια Κίναχαν, γνωστή για τη δράση της στο οργανωμένο έγκλημα. Στις οδηγίες που έφθαναν από το Ντουμπάι, οι καπετάνιοι προειδοποιούνταν να αποφύγουν τα βρετανικά ύδατα, επειδή εκεί οι ακτοφυλακές διαθέτουν περισσότερα μέσα, ενώ θεωρούσαν την Ιρλανδία ασφαλές καταφύγιο. Παρά την καταιγίδα, οι διακινητές προσπάθησαν να συντονίσουν το ραντεβού με την τράτα Castlemore που είχε αγοραστεί ειδικά για τη μεταφορά. Όμως το σκάφος προσάραξε σε ξέρα, οι μηχανές του παρουσίασαν βλάβες και οι χειρισμοί των διακινητών προκάλεσαν τελικά την επέμβαση του ιρλανδικού ναυτικού.
Η κατάληξη ήταν δραματική: ελικόπτερα με καταδρομείς της Army Ranger Wing κατέβηκαν στο κατάστρωμα του MV Matthew, ενώ είχαν προηγηθεί προειδοποιητικά πυρά.
Οι συνομιλίες που καταγράφηκαν αποκαλύπτουν τον πανικό του πληρώματος, με τον αντικαταστάτη καπετάνιο να ικετεύει «μην μας πυροβολείτε, το πλήρωμα κλαίει», ενώ οι εντολές από το Ντουμπάι συνέχιζαν να επιμένουν πως «δεν υπάρχει ελικόπτερο».
Τελικά, οι 2,2 τόνοι κοκαΐνης με αξία άνω των 157 εκατομμυρίων ευρώ κατασχέθηκαν και οι συλληφθέντες οδηγήθηκαν στη δικαιοσύνη.
Η επιτυχία της επιχείρησης, όσο εντυπωσιακή κι αν ήταν, δεν αναιρεί το μεγαλύτερο πρόβλημα: το κύκλωμα διακίνησης διαθέτει απίστευτους πόρους και μπορεί να θυσιάσει μέρος του φορτίου του χωρίς να υποστεί στρατηγική ήττα.
Όπως παραδέχτηκε πρώην αξιωματικός του ιρλανδικού ναυτικού, «αν στείλουν 20 τόνους κοκαΐνης με πολλά πλοία και χάσουν μερικά, θα καταφέρουν πάλι να περάσουν τουλάχιστον 12 με 15 τόνους». Αυτό σημαίνει ότι για κάθε μεγάλη κατάσχεση που γίνεται πρωτοσέλιδο, αρκετές άλλες ποσότητες φτάνουν αθόρυβα στις ακτές και διοχετεύονται στην αγορά.
Ένα δίκτυο πολύ καλά εδραιωμένο
Η υπερλεωφόρος της κοκαΐνης είναι πλέον ένα δίκτυο τόσο καλά εδραιωμένο ώστε δύσκολα μπορεί να ανακοπεί μόνο με στρατιωτικά ή αστυνομικά μέσα.
Από την Κολομβία και το Περού έως τις ακτές της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και τώρα της Ιρλανδίας, τα καρτέλ εκμεταλλεύονται τη γεωγραφία, τις θεσμικές αδυναμίες και τις τεράστιες διαφορές ανάμεσα στη ζήτηση και την προσφορά.
Για την Ευρώπη, το ερώτημα δεν είναι μόνο πώς να σταματήσει τη ροή, αλλά και πώς να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές συνέπειες: την αύξηση των θανάτων, την εκτίναξη της βίας που συνδέεται με τη διακίνηση, την οικονομική διείσδυση των καρτέλ σε νόμιμες επιχειρήσεις.
Η ιρλανδική κυβέρνηση υπόσχεται αύξηση της χρηματοδότησης για την άμυνα κατά 55% τα επόμενα χρόνια και ενίσχυση του ναυτικού. Ωστόσο, ακόμη και με περισσότερα πλοία, το πρόβλημα παραμένει διακρατικό και απαιτεί ευρωπαϊκή συνεργασία.
Η υπερλεωφόρος της κοκαΐνης δεν γνωρίζει σύνορα: περνά από διεθνή ύδατα, αγγίζει χώρες με περιορισμένους πόρους και καταλήγει σε αγορές όπου η ζήτηση αυξάνεται ασταμάτητα. Κάθε φορά που μια παρτίδα καταστρέφεται, μια άλλη έχει ήδη φτάσει στον προορισμό της.
Η ιστορία του MV Matthew αποκάλυψε την πραγματικότητα: η υπερλεωφόρος της διακίνησης κοκαΐνης συνεχίζει να λειτουργεί, με τα καρτέλ να προσαρμόζονται πιο γρήγορα απ’ όσο οι αρχές μπορούν να αντιδράσουν.
Η μάχη βρίσκεται σε εξέλιξη και η Ευρώπη πρέπει να αποφασίσει αν θα επενδύσει τους απαραίτητους πόρους και τη συνεργασία για να την κερδίσει ή αν θα αρκεστεί σε μεμονωμένες νίκες σε έναν πόλεμο που δείχνει να μην έχει τέλος.