Για δεκαετίες, το σπιτικό πάρτι υπήρξε ένας ακρογωνιαίος λίθος της κοινωνικής ζωής. Σήμερα, ωστόσο, αυτή η πρακτική φαίνεται να παρακμάζει τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Ποιοι είναι οι λόγοι αυτής της αλλαγής;
Για δεκαετίες, το σπιτικό πάρτι υπήρξε ένας ακρογωνιαίος λίθος της κοινωνικής ζωής, ιδιαίτερα για τους νέους. Ήταν ο χώρος όπου δημιουργούνταν φιλίες, γεννιούνταν έρωτες, και εκφραζόταν η ελευθερία της νεότητας μέσα σε έναν προστατευμένο, ανεπίσημο και οικείο χώρο.
Σήμερα, ωστόσο, αυτή η πρακτική φαίνεται να παρακμάζει τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς. Οι παραδοσιακές συγκεντρώσεις σε σπίτια - με μουσική, ποτό, και φιλική ατμόσφαιρα - δίνουν τη θέση τους σε πιο επιμελημένες, δημόσιες ή ψηφιακές μορφές κοινωνικοποίησης. Ποιοι είναι οι λόγοι αυτής της αλλαγής και τι σημαίνει για τον τρόπο που κοινωνικοποιούμαστε;
Η πρώτη και πιο προφανής αιτία είναι οι οικονομικές και στεγαστικές συνθήκες. Στην Ελλάδα, η ιδιοκατοίκηση παρουσιάζει σταθερή πτώση. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό ιδιοκατοίκησης έπεσε από 84,6% το 2005 σε περίπου 73% το 2021. Η νεολαία παραμένει για μεγαλύτερο διάστημα στο πατρικό σπίτι, ενώ όσοι μένουν μόνοι, συχνά νοικιάζουν μικρά διαμερίσματα χωρίς την πολυτέλεια να φιλοξενήσουν φίλους.
Ομοίως, στο εξωτερικό - ιδίως σε μεγάλες πόλεις όπως το Λονδίνο, η Νέα Υόρκη ή το Παρίσι - το κόστος στέγασης είναι απαγορευτικό για τους περισσότερους νέους. Η έννοια του «φιλόξενου σπιτιού» σταδιακά χάνεται, καθώς ο ίδιος ο χώρος σπανίζει ή δεν ενδείκνυται για κοινωνικές εκδηλώσεις.
Το πάθος για πιο «instagrammable» εμπειρίες
Ένας δεύτερος παράγοντας είναι η πολιτιστική μεταστροφή προς την (αυτο)προβολή. Σε μια εποχή όπου τα social media κυριαρχούν, οι νέοι φαίνεται να προτιμούν εκδηλώσεις που προσφέρουν «instagrammable» εμπειρίες. Τα παραδοσιακά σπιτικά πάρτι είναι απρόβλεπτα, ανεπιτήδευτα και - συχνά - χαοτικά.
Αντιθέτως, μια έξοδος σε κάποιο μπαρ, ένα event σε club ή ακόμα και μια οργανωμένη εκδρομή προσφέρει το απαραίτητο σκηνικό για να καταγραφεί και να παρουσιαστεί δημόσια. Το πάρτι στο σπίτι, με τον χαμηλό φωτισμό, τη μουσική από το laptop και τις άδειες πίτσες, δεν προσφέρει τον ίδιο οπτικό εντυπωσιασμό.
Η τεχνολογία έχει επίσης παίξει τον ρόλο της. Η δυνατότητα να κοινωνικοποιούμαστε ψηφιακά, είτε μέσω βιντεοκλήσεων είτε μέσω κοινωνικών δικτύων, έχει υποκαταστήσει εν μέρει τη φυσική παρουσία. Η πανδημία του COVID-19 επιτάχυνε αυτή την τάση, καθιστώντας τη συνάθροιση στο σπίτι σχεδόν απαγορευτική για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Παρότι οι περιορισμοί έχουν αρθεί, πολλοί άνθρωποι διατηρούν τις νέες τους συνήθειες. Πολλές φιλίες συντηρούνται πλέον μέσα από οθόνες, ενώ οι ευκαιρίες για αυθόρμητες, φυσικές επαφές έχουν περιοριστεί.
Παρ' όλα αυτά, σε πολλούς, ειδικά άτομα άνω των 40 ετών, λείπει αυτή η αίσθηση του γνώριμου, παλιού, «ορθόδοξου» σπιτικού πάρτι. Και κάπως έτσι κάποιοι προσπαθούν να τα αναβιώσουν.
Το House Party είναι ένα κλαμπ που άνοιξε πριν από λίγο καιρό στο λονδρέζικο Σόχο, το οποίο αυτοαποκαλείται «η απόλυτη εμπειρία πάρτι σε σπίτι».
«Πάντα μου άρεσε η ενέργεια ενός κλασικού house party, εκεί δημιουργούνται οι καλύτερες αναμνήσεις» δήλωσε ο συνιδρυτής Stormzy, μιλώντας στους Financial Times. Και προσθέτει:
«Θέλαμε να δημιουργήσουμε μια νοσταλγική εμπειρία όπου όλοι είναι ευπρόσδεκτοι και καμία βραδιά δεν είναι ίδια με την προηγούμενη. Όλοι ξέρουμε ότι όλοι θέλουν να πάνε σε ένα πάρτι στο σπίτι, αλλά κανείς δεν θέλει πραγματικά να διοργανώσει ένα, και αυτό ακριβώς είναι το σκοπός αυτού του κλαμπ».
Υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό. Κανείς κάτω των 45 ετών δεν θέλει πια να διοργανώνει πάρτι στο σπίτι του. Ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, ακόμα και αν ήθελαν, πολλοί δεν θα μπορούσαν. Το πάρτι στο σπίτι, με τον ιδρώτα, το μεθύσι και το φασαριό, είναι μια τέχνη που αργοπεθαίνει. Τόσο πολύ που όσοι Βρετανοί λαχταράνε το όνειρο να διοργανώσουν ένα πάρτι στο σπίτι τους, πλέον αναγκάζονται να ταξιδέψουν μέχρι το κέντρο του Λονδίνου και να πληρώσουν πάνω από 10 λίρες για ένα ποτό (συν το κόστος εισόδου) για να ζήσουν αυτή την εμπειρία.
«Το σπίτι μας, το πάρτι σας» λέει το κλαμπ στους πελάτες, οι οποίοι, έναντι αμοιβής, μπορούν να περάσουν την ώρα τους σε ένα ψεύτικο υπόγειο ή ένα ψεύτικο σαλόνι, ή να το νοικιάσουν για εταιρικές και ιδιωτικές εκδηλώσεις.
Η κατάρρευση της κουλτούρας των σπιτικών πάρτι έχει προφητευτεί εδώ και καιρό. Ήδη από το 2015, η εφημερίδα The New York Times δημοσίευε επικήδειους για τα σπιτικά πάρτι, επισημαίνοντας ότι για τους Zoomers, η έννοια της κραιπάλης έχει γενικά χάσει κάπως τη λάμψη της. Η Γενιά Ζ πίνει πολύ λιγότερο από την προηγούμενη γενιά, τους Millennials, που διασκέδαζαν πολύ και σκληρά και έκαναν binge drinking.
Ομοίως, σχεδόν οι μισοί από τους νεότερους πότες της Βρετανίας - το 44% των 18-24 ετών - θεωρούν τον εαυτό τους περιστασιακούς ή τακτικούς καταναλωτές «εναλλακτικών αλκοολούχων ποτών», σύμφωνα με έρευνα της YouGov του 2024.
Η έρευνα διαπίστωσε επίσης ότι η ηλικιακή αυτή ομάδα ήταν η πιο νηφάλια συνολικά, με το 39% να μην πίνει καθόλου αλκοόλ. Δεδομένου ότι πληρώνουν περισσότερα τόσο για το πανεπιστήμιο όσο και για το ενοίκιο, είναι δύσκολο να τους κατηγορήσουμε.
Έρευνες δείχνουν πως η Γενιά Ζ πίνει λιγότερο, ξενυχτά λιγότερο και δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην ψυχική υγεία και την αυτοφροντίδα. Πλέον, πολλοί νέοι δείχνουν να αποστρέφονται αυτού του είδους τη διασκέδαση, προτιμώντας πιο «υγιεινές» μορφές κοινωνικοποίησης, όπως οι κοινές δραστηριότητες στη φύση ή η συνάντηση για έναν καφέ.
Επιπροσθέτως, η ιδιοκτησία σπιτιού μεταξύ των νεότερων ανθρώπων έχει μειωθεί τα τελευταία 20 χρόνια, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της Building Societies Association.
Για τους millennials, το 39% έχει σπίτι, σύμφωνα με στοιχεία του Institute for Fiscal Studies. Τα στοιχεία της Zoopla δείχνουν ότι μεταξύ αυτών που δεν έχουν σπίτι, το 42% έχει χάσει κάθε ελπίδα να αποκτήσει κάποια στιγμή.
Η απειλή του θορύβου και της ηχορύπανσης
Η ανάλυση της Zoopla δείχνει ότι τα χαμηλότερα μηνιαία ενοίκια στο Λονδίνο βρίσκονται σήμερα στο Bexley, το Croydon, το Sutton, το Havering και το Bromley. Από αυτά, το φθηνότερο, το Bexley, έχει μέσο ενοίκιο 1.520 λίρες.
Σε αυτά τα πρώην προάστια, που συχνά περιβάλλονται από νέες οικογένειες που υποφέρουν από τις ίδιες οικονομικές πιέσεις της ιδιωτικής αγοράς ενοικίασης, τα πάρτι σε σπίτια εμποδίζονται... από το μακρύ χέρι του νόμου. Πιο συγκεκριμένα, από καταγγελίες για θόρυβο.
Το Λονδίνο δέχεται τις περισσότερες καταγγελίες για θόρυβο στο Ηνωμένο Βασίλειο, με σχεδόν 152.000 καταγγελίες το έτος έως τον Ιούνιο του 2022, σύμφωνα με έρευνα της ασφαλιστικής εταιρείας Direct Line - το ένα τρίτο του συνόλου για το Ηνωμένο Βασίλειο εκείνο το έτος.
Ένα πάρτι ενέχει τον κίνδυνο να προκληθούν ζημιές, οι ζημιές ενέχουν τον κίνδυνο να ενοχλήσουν τον ιδιοκτήτη και αυτό ενέχει τον κίνδυνο να εκδιώξουν τον νεαρό ενοικιαστή σε μια σκληρά ανταγωνιστική αγορά ενοικίασης.
Αλλά και στην ελληνική πραγματικότητα, σε πολλές περιπτώσεις, οι διαχειριστές πολυκατοικιών στην Αθήνα ή τη Θεσσαλονίκη επιβάλλουν ρητούς κανόνες για την αποτροπή κοινωνικών συναθροίσεων στα διαμερίσματα. Το ρίσκο να διακοπεί ένα πάρτι ή να καταλήξει σε ένταση με τους γείτονες λειτουργεί αποτρεπτικά για πολλούς οικοδεσπότες.
Σε αυτό το ζοφερό σκηνικό είναι ίσως κατανοητό ότι επιχειρήσεις όπως η House Party, όσο δυστοπικές και αν είναι, μπορούν να υπάρχουν και μάλιστα να ευδοκιμούν.
Ακόμη και στον τομέα της διοργάνωσης, τα σπιτικά πάρτι δεν είναι πλέον τόσο ελκυστικά. Η ετοιμασία, η καθαριότητα, η ευθύνη για την ασφάλεια των καλεσμένων και η πιθανή φθορά στο σπίτι λειτουργούν ανασταλτικά. Αντιθέτως, η έξοδος σε οργανωμένους χώρους παρέχει έτοιμες λύσεις και αποδεσμεύει τον οικοδεσπότη από την ευθύνη. Επιπλέον, ο επαγγελματισμός των διοργανωτών events έχει ανεβάσει τις προσδοκίες για κάθε είδους συγκέντρωση.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι, ενώ τα αυθόρμητα σπιτικά πάρτι μειώνονται, τα curated house parties αυξάνονται. Σε μεγάλες πόλεις, εταιρείες διοργάνωσης προσφέρουν θεματικά πάρτι σε πολυτελή σπίτια ή βίλες, με DJ, catering και περιορισμένο αριθμό καλεσμένων. Αυτά τα events, όμως, έχουν ελάχιστη σχέση με τα παραδοσιακά πάρτι μεταξύ φίλων. Πρόκειται για πιο exclusive και εμπορευματοποιημένες μορφές διασκέδασης, που δεν προωθούν την αυθεντικότητα και την εγγύτητα της παλιάς εποχής.
Ωστόσο, δεν είναι όλα απαισιόδοξα. Ίσως το σπιτικό πάρτι να μην έχει τελειώσει, αλλά να μετασχηματίζεται. Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που επιλέγουν να συναντηθούν στο σπίτι, να μαγειρέψουν μαζί, να παίξουν επιτραπέζια, να παρακολουθήσουν ταινίες.
Το τέλος των σπιτικών πάρτι, τουλάχιστον με τη μορφή που γνωρίσαμε, είναι πράγματι μια πραγματικότητα. Όμως κάθε τέλος ενέχει τη δυνατότητα μιας νέας αρχής. Η κοινωνικοποίηση δεν εξαφανίζεται - αλλάζει σχήμα, χρόνο και ρυθμό. Και ίσως, στο τέλος, αυτό να είναι απλώς η εξέλιξη ενός θεσμού που αρνείται να σβήσει, προσαρμοζόμενος στις ανάγκες και τις επιθυμίες του παρόντος.