Τα «lavender marriages» υπήρξαν προϊόν ενός συστήματος όπου η φήμη ήταν πιο σημαντική από την αλήθεια και η εικόνα πιο ισχυρή από την επιθυμία.
Ο λεγόμενος lavender marriage [γάμος της λεβάντας] επιστρέφει, αυτή τη φορά χωρίς μυστικά. Από τα ψεύτικα ζευγάρια του παλιού Χόλιγουντ στους σημερινούς πλατωνικούς συντρόφους της Gen Z, ο γάμος μεταμορφώνεται σε μια πράξη συντροφικότητας και ειλικρίνειας - μια νέα μορφή αγάπης πέρα από τα όρια του ρομαντισμού.
Ο όρος lavender marriage γεννήθηκε στο Χόλιγουντ της δεκαετίας του 1920, σε μια εποχή όπου το να είσαι ομοφυλόφιλος μπορούσε να σημάνει το τέλος μιας καριέρας, μιας ζωής ή μιας κοινωνικής θέσης. Ήταν ένας όρος που συνδύαζε το ψεύδος με την ανάγκη: ένας γάμος ανάμεσα σε έναν άνδρα και μια γυναίκα, όπου τουλάχιστον ο ένας - συχνά και οι δύο - έκρυβαν τη σεξουαλική τους ταυτότητα πίσω από τη βιτρίνα της «κανονικότητας».
Στο λαμπερό, αλλά και τρομακτικά πουριτανικό σύμπαν του παλιού Χόλιγουντ, τέτοιοι γάμοι λειτουργούσαν ως συμβόλαια επιβίωσης. Ο ηθοποιός έπρεπε να δείχνει αρρενωπός και διαθέσιμος, η σταρ σεμνή και εξίσου διαθέσιμη. Ένα χαρτί γάμου μπορούσε να σώσει καριέρες.
Ποιοι έκαναν «γάμους λεβάντας»
Το πιο διάσημο παράδειγμα είναι εκείνο της Rock Hudson, του ειδώλου της δεκαετίας του ’50, που έκρυψε τη σεξουαλικότητά του παντρευόμενος τη γραμματέα του, Phyllis Gates, το 1955. Ο γάμος κράτησε μόλις τρία χρόνια και, όπως αποκάλυψε η ίδια αργότερα, ήταν περισσότερο «θεατρικό συμβόλαιο» παρά σχέση.
Παρόμοια ιστορία ήταν και εκείνη του Cary Grant και του Randolph Scott, που συγκατοικούσαν για χρόνια προκαλώντας ψιθύρους στο Χόλιγουντ, ενώ οι σύντομοι γάμοι του Grant με γυναίκες θεωρούνται μέχρι σήμερα «lavender».
Οι περισσότεροι ζούσαν μέσα σε σιωπηλές συμφωνίες
Άλλοι θρύλοι όπως η Greta Garbo, η Katharine Hepburn ή ο Cole Porter φημολογείται ότι συμμετείχαν σε τέτοιου είδους ενώσεις, προσπαθώντας να ισορροπήσουν ανάμεσα στην κοινωνική υποκρισία και την προσωπική τους ελευθερία.
Τα «lavender marriages» υπήρξαν προϊόν ενός συστήματος όπου η φήμη ήταν πιο σημαντική από την αλήθεια και η εικόνα πιο ισχυρή από την επιθυμία. Οι κινηματογραφικές εταιρείες επέβαλλαν «οικογενειακή εικόνα» στα αστέρια τους. Ένας γάμος, έστω και προσχηματικός, μπορούσε να αποκαταστήσει τη δημόσια τάξη.
Το κοινό ήθελε να πιστεύει πως οι ήρωες της οθόνης ήταν εξίσου «φυσιολογικοί» με εκείνους που τους θαύμαζαν. Πίσω από τις κλειστές πόρτες, όμως, οι περισσότεροι ζούσαν σε σιωπηλές συμφωνίες.
Μερικές φορές, αυτές οι ενώσεις μετατράπηκαν σε βαθιά φιλία ή συμμαχία· άλλες, σε καθαρή παγίδα. Η κοινωνία δεν είχε χώρο για άλλες μορφές αγάπης πλην της «καθιερωμένης», οπότε η σκηνοθεσία έγινε επιβίωση.
Η επιστροφή του γάμου της λεβάντας
Έναν αιώνα αργότερα, ο όρος επιστρέφει, αλλά με εντελώς διαφορετικό νόημα. Στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη, νέα ζευγάρια υιοθετούν τον όρο «lavender marriage» ή τον αντικαθιστούν με εκφράσεις όπως «platonic life partnership» ή »rainbow marriage», για να περιγράψουν σχέσεις που βασίζονται στην αλληλοστήριξη, τη φιλία ή τη συντροφικότητα χωρίς απαραίτητα να περιλαμβάνουν ρομαντική ή σεξουαλική έλξη.
Δεν πρόκειται πια για κάλυψη, αλλά για δήλωση - μια επιλογή που αντιστέκεται στον τρόπο που η κοινωνία ορίζει τον έρωτα και τον γάμο.
Η Washington Post πρόσφατα παρουσίασε δύο σύγχρονα παραδείγματα. Ο Jacob Hoff, ομοφυλόφιλος, και η Samantha Greenstone, ετεροφυλόφιλη, είναι παντρεμένοι, αγαπημένοι και περιμένουν παιδί.
Δεν το κάνουν για τα μάτια του κόσμου - έχουν μιλήσει ανοιχτά για τη σχέση τους, την οικειότητα και την τρυφερότητά τους. «Το να το λένε lavender marriage μάς υποτιμά», είπε η Greenstone. «Είναι αγάπη, απλώς διαφορετική».
Μια γενιά που κουράστηκε να κυνηγά τον ρομαντικό έρωτα
Αντίστοιχα, οι φίλες April Lexi Lee και Sheree Wong, που αυτοπροσδιορίζονται ως άτομα στο ασεξουαλικό φάσμα, παντρεύτηκαν πλατωνικά. «Bestied so hard we got married», γράφουν στα social media: «γίναμε τόσο καλές φίλες που παντρευτήκαμε».
Το παράδοξο είναι πως αν μιλάς ανοιχτά για έναν lavender marriage, τότε δεν είναι πια αυτό που ήταν κάποτε. Οι σημερινοί συμμετέχοντες δεν προσπαθούν να κρύψουν τίποτα. Το αντίθετο: επιδιώκουν να διευρύνουν τον ορισμό της αγάπης.
Για τους περισσότερους, ο γάμος δεν είναι πια ιερό μυστήριο, αλλά ένα κοινωνικό συμβόλαιο, μια επιλογή συμβίωσης, οικονομικής ασφάλειας και συναισθηματικής στήριξης. Στον κόσμο των ραντεβού που καίει ψυχές και πορτοφόλια, η ιδέα του να παντρευτείς τον καλύτερό σου φίλο φαίνεται πιο ειλικρινής από πολλές «παραδοσιακές» ενώσεις.
Οι αναλυτές μιλούν για μια γενιά που κουράστηκε να κυνηγά το ιδανικό του ρομαντικού έρωτα. Οι πλατωνικοί γάμοι, όπως και οι queer γάμοι ευρύτερα, αντιμετωπίζουν τη μοναξιά και το κόστος της ζωής με τρόπο πρακτικό.
Οικονομικά, ο γάμος εξακολουθεί να προσφέρει οφέλη: κοινή ασφάλιση, φοροαπαλλαγές, σταθερότητα. Και, σύμφωνα με έρευνες, η συντροφικότητα - ανεξαρτήτως σεξουαλικότητας - αυξάνει το προσδόκιμο ζωής και βελτιώνει την ψυχική υγεία. «Είναι απλώς πιο εύκολο να πορεύεσαι στη ζωή με έναν άνθρωπο δίπλα σου», είπε η Lee.
Η κοινωνία αντιδρά με ανάμικτα συναισθήματα
Η κοινωνία, ωστόσο, αντιδρά με ανάμικτα συναισθήματα. Οι «παλιομοδίτες» βλέπουν σε αυτούς τους γάμους ένα παιχνίδι με τους θεσμούς, μια διάλυση του ιερού δεσμού. Άλλοι, κυρίως νεότεροι, τους θεωρούν ένδειξη ωριμότητας: το να μπορείς να αναγνωρίσεις ότι η αγάπη δεν έχει μία μόνο μορφή.
Στις πλατφόρμες όπως το TikTok, ο όρος «rainbow marriage» χρησιμοποιείται με χιούμορ, αλλά και με σεβασμό. Δεν πρόκειται απλώς για μια τάση, αλλά για μια νέα φάση στη μακρά ιστορία της συντροφικότητας.
Αν σκεφτεί κανείς ότι και οι πρώτοι lavender γάμοι του Χόλιγουντ είχαν, έστω και άθελά τους, πολιτική διάσταση - ήταν μια μορφή αντίστασης απέναντι στην κοινωνική βία - τότε και η σύγχρονη αναβίωσή τους κουβαλά κάτι παρόμοιο. Αυτή τη φορά, όχι μέσα από τη σιωπή, αλλά μέσα από τη δημόσια αποδοχή.
Οι άνθρωποι που επιλέγουν τέτοιες ενώσεις, είτε πρόκειται για queer άτομα που θέλουν σταθερότητα είτε για φίλους που θέλουν να οικοδομήσουν κοινή ζωή, δείχνουν πως η αγάπη μπορεί να είναι συντροφική χωρίς να είναι ερωτική, σταθερή χωρίς να είναι παραδοσιακή.
Ίσως τελικά ο όρος «lavender» να παραμένει εύστοχος: είναι το χρώμα της ενδιάμεσης απόχρωσης, ανάμεσα στο μπλε και το ροζ, ανάμεσα στον έρωτα και τη φιλία, ανάμεσα στο μυστικό και το φανερό.
Κάποτε, οι άνθρωποι τον διάλεγαν για να κρύψουν τον εαυτό τους· σήμερα, για να τον δείξουν. Και ίσως αυτό να είναι το πιο όμορφο σημείο της εξέλιξης: το γεγονός ότι μπορούμε να μιλάμε ανοιχτά για τη μορφή της αγάπης που μας ταιριάζει, χωρίς να χρειάζεται να τη μεταμφιέσουμε.