Έχουν περάσει δύο χρόνια από τότε που ο Κάμερον ΜακΛάρεν έβαλε μια βελόνα στο χέρι του Φιλ Φεραρότο. Λίγα λεπτά αργότερα ο επιχειρηματίας ήταν νεκρός και ο Κάμερον αντιμετώπισε τη νέα του πραγματικότητα ως γιατρός που είχε προσφέρει ευθανασία σε έναν από τους ασθενείς του.
Στο διάστημα που μεσολάβησε, ο Δρ ΜακΛάρεν, ένας 38χρονος ογκολόγος, έδωσε θανατηφόρες δόσεις ισχυρών φαρμάκων σε 15 άτομα και ήταν παρών στους θανάτους άλλων 27 ασθενών που πήραν όλοι τα φάρμακα που τους είχε συνταγογραφήσει.
Είναι ένας από τους 183 γιατρούς στη Βικτώρια της νοτιοανατολικής Αυστραλίας, οι οποίοι συμμετέχουν ενεργά σε μια υποβοηθούμενη διαδικασία θανάτου για ασθενείς σε τελικό στάδιο.
Ο γιατρός από τη Μελβούρνη, που είναι πατέρας δύο παιδιών, μίλησε στη βρετανική εφημερίδα The Independent για το πώς ήταν για αυτόν ως κλινικός ιατρός εκπαιδευμένος να σώζει ζωές, να συμμετάσχει στον τερματισμό τόσων πολλών.
Όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος της Independent, είναι ξεκάθαρο από την αρχή ότι δεν βλέπει τον εαυτό του ως υποστηρικτή του υποβοηθούμενου θανάτου – δεν ήταν ποτέ υποστηρικτής της αλλαγής του νόμου στη Βικτώρια πριν αλλάξει τελικά το 2017.
«Αυτό που κάνω δεν είναι κακό»
Όμως, έχοντας πλέον βοηθήσει να τελειώσει η ζωή 16 δικών του ασθενών και έχοντας δει τους θανάτους 43 συνολικά, ο Κάμερον αποκαλύπτει γρήγορα τη βαθιά του κατανόηση των επιλογών που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς του και γιατί αυτό που κάνει δεν είναι λάθος.
«Αυτό που κάνω δεν είναι κακό», λέει. «Εκτιμάται από τους ασθενείς και τις οικογένειές τους περισσότερο από οτιδήποτε έχω κάνει ποτέ στην ιατρική. Και είναι η πιο ευχάριστη δουλειά που σίγουρα έχω κάνει ποτέ, όχι μόνο όσον αφορά την παροχή υπηρεσιών στους ασθενείς και τις οικογένειές τους, αλλά και ως προς το να μπορώ να μοιραστώ την εμπειρία μου και να αποσαφηνίσω ορισμένες από τις αντιλήψεις σχετικά με τον υποβοηθούμενο θάνατο».
Όταν ερωτάται αν θεωρεί τον εαυτό του ως δολοφόνο, η απάντησή του αφορά στο γιατί ο ίδιος και άλλοι γιατροί που εμπλέκονται στον υποβοηθούμενο θάνατο κάνουν αυτό που κάνουν. Είναι θέμα επιλογής των ασθενών.
«Δεν είμαι δολοφόνος. Αυτό δεν είναι φόνος. Ο καρκίνος ή η υποκείμενη ιατρική κατάσταση το έχει ήδη κάνει, έχει προκαλέσει τον κοινωνικό θάνατο του ασθενούς και το τέλος της ποιότητας ζωής που θεωρούν το ελάχιστο για να συνεχίσουν. Έχουν κολλήσει στο καθαρτήριο μεταξύ ζωής και θανάτου και θέλουν απεγνωσμένα το τέλος, και αυτό τους παρέχει αυτό. Αυτοί οι άνθρωποι επιλέγουν να πάρουν μια απόφαση και να ελέγξουν πώς συμβαίνει αυτό, και δεν συμφωνώ με το ότι αυτό είναι λάθος».
Για τον Φιλ Φεραρότο, ο θάνατος ήταν μια απελευθέρωση μετά από 18 χρόνια μάχης με τον καρκίνο που είχε εισβάλει σε πολλά όργανα και τον άφησε να αγωνίζεται να αναπνεύσει και να πονάει σχεδόν συνεχώς. Μάλιστα, ο Φεραρότο, κράτησε το χιούμορ του μέχρι το τέλος, όπως αναφέρει το δημοσίευμα.
Η εκτίμησή του για ό,τι έκανε ο Κάμερον για εκείνον ήταν μεγάλη. Αφού πέθανε, η κόρη του, Κέιτι Χάρλεϊ, πήγε τον Κάμερον σε ένα άλλο δωμάτιο και του έδωσε ένα γράμμα που είχε γράψει ο πατέρας της και ήθελε να δοθεί στον γιατρό, μόνο αφού εκείνος είχε πεθάνει.
Σε αυτό το σημείωμα ο Φεραρότε έγραφε: «Πάλεψα να σκεφτώ έναν τρόπο να πω ευχαριστώ για όσα έκανες για μένα. Επέλεξα να το γράψω για να μην το ξεχάσεις ποτέ. Σε ευχαριστώ για το θάρρος σου να μου χορηγήσεις το φάρμακο σήμερα, ώστε να είμαι επιτέλους ήσυχος».
«Είμαι χαρούμενος και ήταν τιμή μου που σας γνώρισα για λίγες μόλις στιγμές. Είμαι τόσο περήφανος για τη δουλειά που έχεις κάνει και σου είμαι αιώνια ευγνώμων».
Ο Κάμερον έχει λάβει και άλλα σημειώματα από οικογένειες. Ένα από αυτά είναι από τη μητέρα μιας γυναίκας που βοήθησε να πεθάνει και την έχει κορνιζάρει σε ένα ράφι στο σπίτι του. Είναι μια εγκάρδια έκφραση ευχαριστιών από μια θλιμμένη μητέρα που γράφει: «Ευχαριστώ τα τυχερά μας αστέρια που ήρθατε σε εμάς».
«Πρόκειται πραγματικά για έλεγχο»
Ο Δρ ΜακΛάρεν εξηγεί ότι αυτό το στοιχείο της παροχής στους ανθρώπους επιλογής και ελέγχου είναι το κεντρικό στοιχείο στη διαδικασία του υποβοηθούμενου θανάτου. Από τους 344 ασθενείς για τους οποίους έχει στοιχεία, ο ανεξέλεγκτος πόνος ή η ανησυχία για αυτό δεν είναι ο κύριος λόγος για τον οποίο ζητούν άδεια θανάτου.
«Αυτός είναι ο τέταρτος πιο συνηθισμένος λόγος. Οι τρεις πρώτοι είναι το χάσιμο της αξιοπρέπεις, το ότι είναι λιγότερο ικανοί να συμμετέχουν σε δραστηριότητες που κάνουν τη ζωή ευχάριστη και χάνουν την αυτονομία τους. Πρόκειται πραγματικά για έλεγχο, ιδιαίτερα για ασθενείς που έχουν παραδώσει τον έλεγχο στο ιατρικό σύστημα για εβδομάδες, μήνες ή σε ορισμένες περιπτώσεις χρόνια. Είναι μια ευκαιρία να ανακτήσουν τον έλεγχο από την ασθένεια που υπαγορεύει τη ζωή τους».
«Αυτό που τους δίνει τη δυνατότητα να κάνουν, είναι να έχουν έναν άσο στο μανίκι, έτσι ώστε εάν ο φόβος για τη διαδικασία του τέλους της ζωής γίνει πραγματικός, ή γίνει πραγματικότητα, τότε έχουν έναν τρόπο να τον ξεπεράσουν και να βεβαιωθούν ότι δεν έχουν την εμπειρία που φοβούνται».
Ενώ ο ίδιος ο θάνατος είναι απλός – μια δόση 30 ml του ηρεμιστικού πεντοβαρβιτάλη – η διαδικασία για να τον «πάρεις» δεν είναι. Οι ασθενείς πρέπει πρώτα να βρουν έναν γιατρό όπως ο Δρ ΜακΛάρεν για να υποβάλουν ένα επίσημο αίτημα και στη συνέχεια να ξεκινήσει μια αλυσίδα αξιολογήσεων που περιλαμβάνει δύο γιατρούς, μια επιτροπή και μια ομάδα ατόμων της φαρμακευτικής. Μπορεί να χρειαστούν εβδομάδες μόλις υποβληθεί το πρώτο αίτημα.
Μόλις επιτύχουν, οι ασθενείς λαμβάνουν ένα κουτί που περιέχει όλα όσα χρειάζονται, συμπεριλαμβανομένου ενός εγχειριδίου οδηγιών, και οι φαρμακοποιοί θα τους επισκεφτούν στο σπίτι και θα χρησιμοποιήσουν ένα κιτ επίδειξης χρησιμοποιώντας ζάχαρη άχνη ως παράδειγμα για να δείξουν στους ασθενείς πώς να ανακατεύουν τα φάρμακα οι ίδιοι. Ωστόσο, για ορισμένους ασθενείς, όπως ο Φιλ Φεραρότο, η κατάστασή τους είναι τέτοια που μπορεί να γίνει μόνο μέσω ενδοφλέβιας έγχυσης που χορηγείται από γιατρό όπως ο Κάμερον.
«Θυμάμαι να του βάζω τη βελόνα στο χέρι»
Για τον Δρ ΜακΛάρεν είναι ανένδοτος ότι αυτό που κάνει για τους ασθενείς του είναι το σωστό.
Επιστρέφει στην εμπειρία του Φιλ Φεραρότο για τον οποίο λέει στο τέλος «μόλις που κατάφερνε να σηκωθεί από την πολυθρόνα του και υπέφερε απίστευτα από την αφαίρεση της αυτονομίας του. Ήταν ένας πολύ, πολύ επιτυχημένος επιχειρηματίας και πολύ, πολύ ενθουσιώδης, και αυτή η προσβολή της ικανότητάς του να φροντίζει τον εαυτό του και της αυτονομίας του, ήταν για εκείνον απόλυτο βασανιστήριο.
«Θυμάμαι να βάζω τη βελόνα στο μπράτσο του και τη φωνή μέσα στο κεφάλι μου απλά ελπίζοντας ότι δεν θα μπορούσα να κάνω την ενδοφλέβια, επειδή δεν ήταν ότι δεν ήθελα να τη δώσω στον Φιλ, ήξερα ότι παρείχα μια υπηρεσία που ήθελε απεγνωσμένα. Αλλά ήταν ένα συγκρουσιακό πράγμα. Είναι πραγματικά.
Καθώς περνούσε ο καιρός, περίμενε ότι θα ήταν αναστατωμένος για αυτό που είχε κάνει και θα ήταν μέρος του, αλλά αυτό δεν συνέβη ποτέ: «Δεν είχα δύο σκέψεις για αυτό που έκανα. Το να αγνοείς κάποιον που υποφέρει και τις εκκλήσεις του για βοήθεια σημαίνει ότι τον βλάπτεις. Το κάνουμε αυτό με ανθρώπινο τρόπο, το φάρμακο που επιλέγουμε δεν βλάπτει τους ασθενείς, δεν προκαλεί αγωνία».
«Αυτό που δεν σέβομαι είναι οι άνθρωποι που λένε, δεν πρέπει να πάτε πουθενά κοντά σε αυτό. Ή στους ασθενείς τους, δεν πρέπει να πάτε πουθενά κοντά σε αυτό. Εάν ένα άτομο δεν θέλει να έχει μέρος αυτού, θα πρέπει να υποστηρίζεται πλήρως. Και είτε πρόκειται για ασθενή που θέλει να πεθάνει φυσικά και χωρίς βοήθεια, είτε είναι γιατρός που δεν θέλει να προσφέρει την υπηρεσία. Αυτό είναι απολύτως σωστό. Αυτό πρέπει να προστατεύεται και να υποστηρίζεται ανά πάσα στιγμή. Αλλά δεν είναι θέση κανενός να βάλει αυτή την προοπτική σε κανέναν άλλον».
«Δεν έχει σημασία τι σκέφτομαι, σημασία έχει τι σκέφτεται ο ασθενής στην καρέκλα ή στο κρεβάτι και δεν έχω δει ακόμη δημοσκοπήσεις, ή έρευνες με στοιχεία, που να λένε ότι οι ασθενείς σε τελικό στάδιο με προχωρημένη νόσο δεν το θέλουν αυτό. Δεν πρέπει να εξετάζουμε δεδομένα από τον γενικό πληθυσμό ή τους βουλευτές. Δεν είναι αυτοί που ψηφίζουν σε αυτό το θέμα. Νομίζω ότι οι μόνοι άνθρωποι που πρέπει να έχουν φωνή εδώ, είναι εκείνοι με την κατάσταση που αντιμετωπίζουν αυτές τις επιλογές και αντιμετωπίζουν αυτό το μονοπάτι και θα ήθελαν μια επιλογή στην πορεία. Και νομίζω ότι είναι ευθύνη μας να νομοθετήσουμε και να υποστηρίξουμε τις οπτικές τους αντί να τους επιβάλλουμε τις δικές μας».