Ποιος ή ποια θα ακολουθήσει τα βήματα της Loreen και του Nemo ως νικητής του Διαγωνισμού Τραγουδιού της Eurovision;
Τον Διαγωνισμό Τραγουδιού της Eurovision παρακολούθησαν περίπου 163 εκατομμύρια άνθρωποι πέρυσι, κάτι που σημαίνει ότι υπάρχουν πιθανώς 163 εκατομμύρια διαφορετικές απόψεις για το τι καθιστά ως «τέλειο» έναν διαγωνιζόμενο και το τραγούδι του.
Προτιμάτε μια μπαλάντα που θα συγκινήσει σίγουρα την Ευρώπη και θα τη γεμίσει αγάπη και ειρήνη; Ή προτιμάτε ένα κιτς υπερθέαμα, με πικάντικες παραλλαγές τοπικών ενδυμασιών και εντυπωσιακή σκηνοθεσία που θα ξεσηκώσει ολόκληρη την ήπειρο (και την Αυστραλία);
Το «τέλειο τραγούδι» για τη Eurovision
Ο μουσικολόγος Joe Bennett του Berklee College of Music της Βοστώνης ανέλυσε εκατοντάδες φιναλίστ της Eurovision και εντόπισε δύο κυρίαρχα μουσικά στιλ.
Το ένα είναι το «Euro-banger»: τραγούδια υψηλής ενέργειας και πολλών ντεσιμπέλ, με 120+ BPM και έντονη χρήση συνθεσάιζερ, όπως τα νικητήρια τραγούδια της Σουηδίας «Euphoria» (Loreen, 2012) και «Heroes» (Måns Zelmerlöw, 2015).
Το άλλο είναι η αργή μπαλάντα: συνήθως γύρω στα 70 BPM, όπως το πορτογαλικό «Amar Pelos Dois» (Salvador Sobral, 2017) και το «Arcade» (Duncan Laurence, 2019) της Ολλανδίας.
Υπάρχει ένα κλισέ ότι τα τραγούδια της Eurovision αφορούν μόνο τον έρωτα και την ειρήνη, το οποίο ενισχύθηκε από ένα τραγούδι που ερμηνεύτηκε στο διάλειμμα του διαγωνισμού του 2016 με θέμα τη σύνθεση ενός τέλειου τραγουδιού για την Eurovision, με τίτλο «Love Love Peace Peace».
Σύμφωνα με τον Bennett, αυτό έχει κάποια βάση, καθώς όλα τα τραγούδια της Eurovision εμπίπτουν σε έξι ευρείες θεματικές κατηγορίες: «έρωτας, ενότητα, αυτοεπιβεβαίωση, διασκέδαση, ιστορία και τραγούδια για τη μουσική».
Προσθέτει ότι «τα τραγούδια που μιλούν για αυτοεπιβεβαίωση ή ενδυνάμωση έχουν μεγάλη επιτυχία», όπως φαίνεται από το τραγούδι της Αυστρίας που κέρδισε το 2014, «Rise Like a Phoenix» (Conchita Wurst).
Η σκηνοθεσία πρέπει να είναι απλή και αποτελεσματική
Οι καλλιτέχνες μπορεί να μπουν στον πειρασμό να υπερβάλλουν στη σκηνοθεσία, αλλά αυτό μπορεί να μην είναι ο τρόπος για να εξασφαλιστεί η νίκη, σύμφωνα με τους ειδικούς.
Ο τραγουδοποιός Thomas Stengaard συνέθεσε το νικητήριο τραγούδι της Δανίας το 2013, «Only Teardrops» (καθώς και το φετινό τραγούδι του Ηνωμένου Βασιλείου, «What the Hell Just Happened» των Remember Monday). Αποδίδει την επιτυχία του, εν μέρει, στην απλή σκηνοθεσία, η οποία, όπως λέει, το έκανε εύκολο να το θυμάται κανείς.
«Αν ζητούσατε από ένα παιδί να ζωγραφίσει αυτή τη σκηνική παρουσίαση, θα μπορούσε να το κάνει. Ήταν ένα κορίτσι χωρίς παπούτσια, δύο άντρες που έπαιζαν ντραμς και ένας φλαουτίστας. Πολύ απλό, αλλά δούλεψε».
Η vocal coach Carrie Grant, που ηγήθηκε της κριτικής επιτροπής του Ηνωμένου Βασιλείου το 2014 και κατέλαβε την έκτη θέση στον διαγωνισμό ως μέλος του συγκροτήματος Sweet Dreams το 1983, συμφωνεί.
«Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από έναν καλλιτέχνη που έχει πολλά χρήματα για τη σκηνή, αλλά η ερμηνεία του δεν το δικαιολογεί», λέει. «Κάνει την ερμηνεία του να φαίνεται πολύ χειρότερη».
Η πρωτοπορία της Κοντσίτα
Η νικήτρια του 2014 (και η προσωπική αγαπημένη της Carrie) ήταν η Conchita Wurst, η πρώτη καλλιτέχνιδα που κέρδισε τον διαγωνισμό χωρίς συνοδευτικούς τραγουδιστές ή χορευτές στη σκηνή από το 1970.
Αυτό που έκανε την Conchita να ξεχωρίσει ήταν ότι ήταν μια γενειοφόρος drag queen. Η Carrie πιστεύει ότι οι οπαδοί της Eurovision αγαπούν τα πράγματα που είναι εκκεντρικά και περίεργα και «αγκαλιάζουν τη ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητα».
Προσθέτει όμως ότι η Conchita δεν ήταν ένα απλό gimmick, ένα τέχνασμα, αλλά «μια εξαιρετική τραγουδίστρια που μπορούσε να προσφέρει αυτό που ονομάζουμε στη φωνητική εκπαίδευση ως "money moments" [αξιομνημόνευτες στιγμές]».
Το μινόρε είναι το κλειδί
Τα τραγούδια σε μινόρε κλίμακες κυριαρχούν όλο και περισσότερο στην Eurovision.
Ο Bennett καταρρίπτει την ιδέα ότι «το ματζόρε σημαίνει χαρά και το μινόρε σημαίνει λύπη», προσθέτοντας ότι «το μινόρε κλειδί είναι περισσότερο μια συντομογραφία για το συναισθηματικό βάθος».
Το 2023, το 85% των φιναλίστ ερμήνευσαν σε μινόρε κλίμακες, σύμφωνα με την Press Association. Τα τελευταία 20 χρόνια, μόνο δύο τραγούδια σε μείζονα κλίμακα έχουν κερδίσει: το «Running Scared» (για το Αζερμπαϊτζάν) το 2011 και το «Amar Pelos Dois» το 2017.
Η καθηγήτρια Elizabeth Hellmuth Margulis, ερευνήτρια στο Πρίνστον, υπογραμμίζει την τάση μας να συνδέουμε τον ήχο ενός τραγουδιού με το πλαίσιο στο οποίο προορίζεται.
Για παράδειγμα, μερικές νότες ενός techno τραγουδιού και έχουμε στο μυαλό μας την εικόνα ενός σκοτεινού νυχτερινού κλαμπ και τον DJ που θα μπορούσε να παίζει εκεί.
Αυτό σημαίνει ότι ορισμένες μείζονες κλίμακες σηματοδοτούν πλέον αμέσως στο κοινό ότι πρόκειται για τραγούδι της Eurovision.
Κάπως έτσι, το «What the Hell Just Happened» της Βρετανίας γράφτηκε σκόπιμα σε μείζονα κλίμακα για να ξεχωρίσει σε μια θάλασσα από τραγούδια σε ελάσσονα [μινόρε] κλίμακα - παρόμοια με το τραγούδι που κατέλαβε τη δεύτερη θέση για το Ηνωμένο Βασίλειο το 2022, «Spaceman», του Sam Ryder (Σι μείζονα).
Βγάλτε έναν λαγό από το καπέλο σας
Η επανάληψη είναι σημαντική για να μείνει ένα τραγούδι στο μυαλό, λέει η Margulis. Ωστόσο, τα τραγούδια πρέπει να αποφεύγουν να είναι υπερβολικά επαναλαμβανόμενα.
Ο Margulis λέει ότι αυτό που κάνει ένα τραγούδι ιδιαίτερα πιασάρικο είναι «όχι μόνο το γεγονός ότι το ακούμε επανειλημμένα, αλλά και όταν μας επιφυλάσσει κάποια έκπληξη».
Το τραγούδι «Making Your Mind Up» των Bucks Fizz, που κέρδισε το 1981 για το Ηνωμένο Βασίλειο, είναι ένα κλασικό παράδειγμα. Αρχικά, το τραγούδι αλλάζει απότομα τόνο, και αμέσως μετά ακολουθεί μια αξέχαστη αλλαγή κοστουμιών, κατά την οποία οι φούστες των γυναικών τραγουδιστριών σκίζονται και αποκαλύπτονται πιο κοντές φούστες - μια συνδυασμένη οπτική και μουσική ανατροπή.
Οι νικητές της Eurovision στο παρελθόν συχνά γελούσαν για τους παράλογους στίχους τους, όπως το τραγούδι της Σουηδίας που κέρδισε το 1984, «Diggi-Loo Diggi-Ley», αλλά ο Bennett υποστηρίζει ότι αυτό υπογραμμίζει την έμφαση που δίνει η Eurovision στη μελωδία.
«Η Eurovision χρειάζεται πραγματικά μεγάλες μελωδικές φράσεις. Θέλεις οι άνθρωποι σε όλη την Ευρώπη να τραγουδούν αυτή τη μελωδία. Η ανάγκη για ένα πολύ προσιτό, πιασάρικο ρεφρέν είναι ουσιαστική», συνοψίζει εμφατικά ο ίδιος.
Οι αλλαγές τόνου αποτελούν από καιρό έναν τρόπο για να εισαχθεί η καινοτομία στα τραγούδια της Eurovision.
Στη δεκαετία του 2000, πολλοί νικητές ακολούθησαν αυτήν τη φόρμουλα, όπως οι Olsen Brothers με το «Fly on the Wings of Love» (2000) και η Σερβία με το «Molitva» το 2007.
Όμως, όπως επισημαίνει ο Bennett, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν σε περίπου το 20% των φιναλίστ, κανένα τραγούδι με αλλαγή κλειδιού στο ρεφρέν δεν έχει κερδίσει από το «Molitva» πριν από σχεδόν 20 χρόνια.
Το τραγούδι του Stengaard για τη φετινή συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου είναι σίγουρα γεμάτο εκπλήξεις. Ο μουσικός ανταποκριτής του BBC, Mark Savage, είπε ότι το τραγούδι χαρακτηρίζεται από «μια ζαλιστική σειρά αλλαγών τόνου και αλλαγών ρυθμού».
Το τραγούδι είναι η απάντηση του συνθέτη στην ερώτηση που θέτει στον εαυτό του κάθε φορά που γράφει για τη Eurovision: «Πώς καταφέρνεις να ξεχωρίσεις σε έναν διαγωνισμό όπου όλοι θέλουν να ξεχωρίσουν;»