Όταν ένας νεαρός ψηφιακός δημιουργός αξιοποίησε μια νομική διάσταση γνωστή και ως border dispute για να ιδρύσει ένα μικρο-κράτος στο κέντρο των Βαλκανίων.
H Free Republic of Verdis (στα ελληνικά «Ελεύθερη Δημοκρατία του Βέρντις») είναι μια αυτοανακηρυγμένη μικροχώρα (micronation) που ιδρύθηκε στις 30 Μαΐου 2019 από τον Daniel Jackson, έναν νεαρό Αυστραλό δημιουργό ψηφιακών κόσμων στο Roblox.
Μια ιδιόμορφη terra nullius
Η Verdis διεκδικεί ένα αμφισβητούμενο κομμάτι γης περίπου 0,5 km² (περίπου 125 στρέμματα) στις όχθες του Δούναβη, σε μια περιοχή γνωστή ως «Pocket 3», η οποία δεν έχει ρητά διεκδικηθεί ούτε από την Κροατία ούτε από τη Σερβία και θεωρείται terra nullius, δηλαδή εδαφος που δεν ανήκει σε κανέναν συγκεκριμένα.
Σύμφωνα με την κυβέρνηση της Verdis, οι δύο γειτονικές χώρες δεν έχουν αξίωση στην περιοχή: η Σερβία θεωρεί ότι τα σύνορα περνούν από τη μεσαία γραμμή του Δούναβη, ενώ η Κροατία στηρίζεται σε παλιά χαρτογραφικά δεδομένα του 19ου αιώνα.
Έτσι, η Verdis θεωρείται ο πρώτος νόμιμος διεκδικητής βάσει διεθνούς δικαίου, ενώ υποστηρίζει ότι έχει καταφέρει να καλύψει όλα τα «Κριτήρια του Μοντεβίντεο» για την ίδρυση ενός μικρο-κράτους (σταθερός πληθυσμός, προσδιορισμένη επικράτεια, κυβέρνηση, δυνατότητα διεθνών σχέσεων) από την πρώτη μέρα ίδρυσής της.
Ο Jackson αυτοανακηρύχθηκε πρόεδρος σε ηλικία μόλις 14 ετών (στις αρχές του 2025 ήταν πλέον 20 ετών), και από τότε έχει αναπτυχθεί μια διοικητική δομή με 13 υπουργεία, κυβέρνηση, σημαία, εθνικό ύμνο, διαβατήρια και αίτημα για πολίτες από όλο τον κόσμο – πάνω από 15.000 έχουν υποβάλει αίτηση, αλλά μόνο περίπου 400 έχουν γίνει αποδεκτοί ως πολίτες (κύρια με αποδεδειγμένες δεξιότητες όπως ιατρικές ή αστυνομικές κατάρτιση).
Η Verdis θέτει ως βασικές αξίες την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, τη μηδενική φορολογία εισοδήματος, άμεση δημοκρατία, διαπαραταξιακή συμφιλίωση μεταξύ Κροατών και Σέρβων, ανθρωπιστική δράση και διαφάνεια στη διακυβέρνηση. Παρέχει ακόμη ανθρωπιστική βοήθεια στην Ουκρανία και άλλες περιοχές, αποσκοπώντας να ενσωματωθεί ως θετικό παράδειγμα μικρού κράτους.
Τον Οκτώβριο του 2023 οι κροατικές αρχές συνέλαβαν τον Τζάκσον και μερικούς πολίτες του Βέρντις, θεωρώντας ότι η περιοχή ανήκει στην Κροατία. Ωστόσο, οι κάτοικοι του Verdis υποστηρίζουν ότι οι αστυνομικές ενέργειες παραβίασαν το διεθνές δίκαιο, καθώς η Κροατία ποτέ δεν είχε επίσημη διεκδίκηση, ενώ οι Νότιοι χάρτες (όπως αυτούς της περιοχής Kopački Rit) δείχνουν ότι η Verdis βρίσκεται έξω από τα κροατικά σύνορα. Στον Jackson του απαγορεύτηκε η μόνιμη είσοδος στην Κροατία, και συγκροτήθηκε έτσι μια κυβέρνηση... στην εξορία και ειδικότερα μέσα από τη Σερβία, όπου - σύμφωνα με δηλώσεις του - οι αρχές δείχνουν πιο ανοικτή στάση και θετική προδιάθεση προς το πρότζεκτ Verdis.
Παρά αυτές τις δυσκολίες, η Verdis συνεχίζει να λειτουργεί ως κράτος σε εξορία, διοργανώνει συμβολικές αποστολές στις δικές της θαλάσσιες ζώνες (όπως τον Ιούνιο του 2024 και τον Ιούλιο του 2025), καταγγέλλοντας αποκλεισμούς και παραβιάσεις και ζητώντας από την Κροατία να αναγνωρίσει τα δικαιώματα εδαφικής ακεραιότητας της Verdis. Παράλληλα, η κυβέρνηση εργάζεται για νομικές ενέργειες κατά της Κροατίας και απευθύνει εκκλήσεις σε διεθνείς οργανισμούς και υποστηρικτές.
Σχεδιαστικά, η Verdis επιδιώκει την κατασκευή μικρών, οικολογικών υποδομών, όπως υδροηλεκτρικών συστημάτων, σύγχρονων κτηρίων και υψηλής πυκνότητας εγκαταστάσεων (floating structures), ώστε να μεγιστοποιήσει τη χρήση της μικρής της έκτασης, εμπνευσμένη από μοντέλα όπως το Μονακό.
Όσον αφορά την πολιτική δομή, η Verdis λειτουργεί με άμεση δημοκρατία: οι πολίτες χωρίζονται σε ομάδες των 150 και εκπροσωπούνται σε κοινοβούλιο (House of Representatives) όπου προτείνουν και ψηφίζουν νόμους, οι οποίοι στη συνέχεια στέλνονται στον πρόεδρο για επικύρωση. Αν ο πρόεδρος δεν υπογράψει, οι εκπρόσωποι μπορούν να αναθεωρήσουν ή να πείσουν για αλλαγές.
Συνολικά, η Δημοκρατία του Verdis είναι ένα πρωτότυπο εγχείρημα μικροκράτους στην καρδιά των Βαλκανίων: όταν ένας νεαρός ψηφιακός δημιουργός αξιοποίησε μια διεθνή νομική διάσταση γνωστή και ως border dispute για να ιδρύσει ένα κράτος πάνω σε αρχές βιωσιμότητας, δημοκρατίας, δικαιοσύνης, περιβαλλοντικής ευαισθησίας και συμφιλίωσης.