Ο Αχιλλέας Τσάλτας, εκκινώντας από τους New York Times, κατόρθωσε να πυροδοτήσει έναν διαρκή παγκόσμιο διάλογο ανάμεσα σε καλλιτέχνες, στοχαστές και ηγέτες, φέρνοντας στο ίδιο τραπέζι από τον Jeff Koons ως την Ursula von der Leyen.
Tώρα σχεδιάζει τη δημιουργία ενός Παγκόσμιου Κέντρου Δημοκρατίας στην Αθήνα, μαζί με ένα εικονικό Μουσείο Δημοκρατίας.
Απόγευμα στην Αθήνα. Από το σαλόνι του Αχιλλέα Τσάλτα, η Ακρόπολη κατορθώνει να μοιάζει με μια φωτεινή προεξοχή μέσα στον μαύρο και ανταριασμένο από τον αέρα ουρανό. Ένας γιγαντιαίος γερανός, από τα έργα για το μετρό, σαν μονοκοντυλιά δημιουργεί μια ρωγμή στην εικόνα της. «Μου θυμίζει ότι τίποτα δεν είναι δεδομένο στη ζωή», λέει με ένα μειδίαμα.
Φορά σκούρο πουκάμισο με μικροσκοπικά λουλούδια, καθώς αμέσως μετά θα έφευγε για ένα πάρτι γενεθλίων με θέμα «άνθη», όμως κάτι βαθύτερο διακρίνεται στον τρόπο που στέκεται: ένας άνθρωπος που ξέρει πως η εικόνα είναι απλώς μια κάρτα εισόδου, όχι ο προορισμός. Το σπίτι του, σε έναν λόφο πάνω από την πόλη, μοιάζει με προθάλαμο στοχαστή: τακτοποιημένες στοίβες Financial Times και Monocle, ένα αντίτυπο του «Ways of Seeing» του Τζον Μπέρτζερ, ένα MacBook μισάνοιχτο, ένα τετράδιο γεμάτο σημειώσεις για το συνέδριο Art for Tomorrow που έρχεται στο Μιλάνο από τις 12 ως τις 14 Μάϊου, ταυτόχρονα με την Triennale Milano .
Στον επάνω όροφο, σε μια πιο ιδιωτική γωνιά, κρέμεται ένα καδραρισμένο κιτρινισμένο σκίτσο: το πορτρέτο του Τζον Κένεντι, που ζωγράφισε ο ίδιος ο Τσάλτας σε ηλικία 12 ετών στο Σίδνεϋ. Οι γραμμές διστακτικές, το βλέμμα καθαρό. «Ήμουν παθιασμένος με την πολιτική ως παιδί», λέει γελώντας.
Κάπου ανάμεσα στον πιτσιρικά με το ομηρικό όνομα που ήθελε να γίνει Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ή πρωθυπουργός και στον άνδρα που σήμερα στήνει παγκόσμιες πλατφόρμες διαλόγου και πολιτιστικής διπλωματίας μέσω του The Democracy and Culture Foundation (διοργανώνει το Athens Democracy Forum και το Art for Tomorrow) που διοικεί, ο Αχιλλέας Τσάλτας βρήκε έναν τρόπο να κάνει πράξη τα ιδανικά του. Όχι μέσω της πολιτικής, αλλά μέσω της τέχνης, των λέξεων και της κοινής ανθρωπιάς. Και με σύνθημα «Σκέψου. Μίλα. Κάνε». Όμως «Tώρα μπαίνουμε στην επόμενη επταετία, το έχουμε αλλάξει λιγάκι και λέμε: Educate – Participate – Advocate». Εκπαιδεύσου – Συμμετείχε – Υπερασπίσου.
Το συνέδριο στο Μιλάνο φέτος έχει τίτλο «Οvercoming, Together» και η έννοια που επαναλαμβάνεται ξανά και ξανά είναι shared humanity: κοινή, συλλογική ανθρωπιά. Το Art for Tomorrow 2025, δεν είναι απλώς ένα συνέδριο. Είναι μια πολιτισμική πυξίδα σε μια εποχή αποπροσανατολισμού. «Βρισκόμαστε σε μια κρίσιμη καμπή», λέει ο Αχιλλέας Τσάλτας. «Αν πάμε εκατό χρόνια μπροστά, αυτή η περίοδος θα θεωρείται καταλυτική. Το ερώτημα λοιπόν είναι: πώς θα την ξεπεράσουμε, μαζί;»
Σκέψη. Διάλογος. Πράξη
Το φετινό θέμα περιστρέφεται γύρω από τη μετανάστευση, την ανθεκτικότητα και τη δημιουργική αντίσταση, χτίζοντας γέφυρες ανάμεσα στη δημοκρατία και τη δύναμη της τέχνης. «Αυτό που θέλουμε», λέει ο Τσάλτας, «είναι να κινητοποιήσουμε τους πολίτες μέσω του πολιτισμού. Όχι να τους ψυχαγωγήσουμε, αλλά να τους εμπνεύσουμε να δράσουν».
Ανάμεσα στις πιο πολυαναμενόμενες οι συζητήσες με τον μέγιστο Theaster Gates, τον Jeff Koons, την Σιρίν Νεσάτ, τον Νόρμαν Φόστερ, τον Nicolas Berggruen. «Μου αρέσει να φέρνω αντίθετα πρόσωπα στον ίδιο χώρο», εξηγεί ο Τσάλτας. «Έναν κοινωνικό ακτιβιστή και έναν συλλέκτη-εκατομμυριούχο... Εκεί δημιουργείται η πραγματική ενέργεια.»
Το Art for Tomorrow απευθύνεται όχι μόνο σε καλλιτέχνες ή επιμελητές, αλλά σε πολίτες. «Όταν οι θεσμοί αποτυγχάνουν και ο φόβος κυριαρχεί στην πολιτική, η τέχνη μάς επιστρέφει την ελευθερία του λόγου. Είναι μια πρόσκληση να ξαναφανταστούμε τον κόσμο.»
Μπορεί να ακούγομαι κυνική, όμως πώς μπορεί η διατύπωση δημιουργικών ιδεών να οδηγήσει στην επίλυση προβλημάτων; Από την θεωρία στην πράξη μεσολαβεί χάος. Ένα χάος που συχνά καταπίνει τις ωραίες ιδέες και τις καλές προθέσεις. Πάνω απ’ όλα, ο Αχιλλέας Τσάλτας τονίζει πως στόχος είναι η μεταμόρφωση. «Ξεκινάμε από τις ιδέες, συζητάμε, αλλά μετά πρέπει να πράξουμε. Αυτή είναι η αλυσίδα μας: Σκέψη. Διάλογος. Πράξη».
Είναι αισιόδοξος; «Ναι», λέει. «Γιατί έχω δει τι συμβαίνει όταν οι καλλιτέχνες ηγούνται. Δεν εκφράζουν απλώς. Προτείνουν. Κι αυτό χρειαζόμαστε τώρα: προτάσεις για ένα καλύτερο μέλλον». Προτάσεις; Μόνο; Και εδώ υπάρχει μία είδηση. Αλλά όλα με τη σειρά τους. Ας επιστρέψουμε σε εικόνες του παρελθόντος που έχτισαν το σήμερα, την επόμενη επταετία και το όραμα για το 2063 στα πεντηκοστά γενέθλια του Ιδρύματος.
Το παιδικό σχέδιο: Όπερα και δημοκρατία
Ο Αχιλλέας Τσάλτας μεγάλωσε σε ένα σπίτι ασυνήθιστο για τα νότια προάστια του Σίδνεϊ: ένα σπίτι όπου η πολιτική φιλοσοφία και οι άριες της όπερας είχαν ίση αξία, ήταν μοιρασμένο κομμάτι της καθημερινότητας για τους γονείς και τα δυο παιδιά, τον Αχιλλέα και την Κατερίνα. Η μητέρα του, Βασιλική - «Βίκυ» όπως την φώναζαν- λάτρευε την όπερα και τη Σιμόν ντε Μποβουάρ. Ο πατέρας του Τάσος διάβαζε Πλάτωνα και Αριστοτέλη, δοκίμια για πολιτική, αμέτρητες εφημερίδες. Στο οικογενειακό τραπέζι συζητούσαν για το πού συναντιούνται η ποίηση και η πολιτική με έναν τρόπο οικείο, ανεπιτήδευτο. Μάλιστα έκαναν οικογενειακές συσκέψεις που κάθε φορά ο πρόεδρος ήταν ένα διαφορετικό μέλος της οικογένειας.
«Οι γονείς μου ποτέ δεν κράτησαν τους κόσμους τους χωριστά», θυμάται ο Αχιλλέας Τσάλτας καθώς σερβίρει τσάι -δεν πίνει καφέ. «Και μας δίδαξαν να αναζητούμε πάντα ό,τι ενώνει, όχι ό,τι χωρίζει». Οι λέξεις του είναι ήδη τα ψίχουλα, τα ίχνη που πρέπει να ακολουθήσεις για να δεις πως έφτασε εδώ που βρίσκεται και πώς δημιουργεί τεράστια ηχεία διαλόγου και άνθισης ιδεών παγκόσμιας απεύθυνσης.
Παιδί, προτιμούσε να κάθεται στο τραπέζι και να ακούει τις συζητήσεις των μεγάλων, παρά να παίζει με τα ξαδέρφια του. Του λέω ότι αυτό κάνει τώρα για εμάς: στήνει τα «τραπέζια» όπου κάθονται οι μεγάλοι -προσωπικότητες της πολιτικής, της επιστήμης, των τεχνών, της κοινωνίας- που μιλάνε, ενώ το κοινό των Athens Democracy και Art for Tomorrow ακούει, μαθαίνει, στοχάζεται, συμμετέχει.
Πώς πείθεις τον Jeff Koons, τον Norman Foster, τον Χαράρι ή τον Theaster Gates να ταξιδέψουν για να συμμετάσχουν σε ένα πάνελ στην Αθήνα ή στο Μιλάνο; Ο Αχιλλέας Τσάλτας δεν πουλάει βιογραφικά ή αριθμούς συμμετοχών. Δημιουργεί χώρο. «Οι ομιλητές δεν έρχονται μόνο για να μιλήσουν έρχονται για να ακούσουν, να ανταλλάξουν γνώμες, να ανοιχτούν. Δεν είναι μονόλογοι, είναι διάλογοι. Κι αυτό τους αφορά. Μαθαίνουν και ο ίδιοι πράγματα», λέει.
Όταν ο Φίλιπ Σταρκ σαν ροκ σταρ πήδησε από την εξέδρα
Στα πρώτα χρόνια, παραδέχεται, βοήθησε η στήριξη των New York Times και το περίφημο «μαύρο σημειωματάριο με τα τηλέφωνα» της Σεΐχας Μαγιάσσα. Όμως με τα χρόνια, «οι συμμετέχοντες άρχισαν να ψιθυρίζουν ο ένας στον άλλον ότι σε αυτό το συνέδριο κάτι συμβαίνει -κάτι που αξίζει».
Το κλειδί, όπως λέει, είναι η αυθεντικότητα: «Το κοινό αναγνωρίζει το γνήσιο πάθος, την αφοσίωση. Όταν ο Φίλιπ Σταρ σηκώνεται από την καρέκλα και πηδάει από την εξέδρα ανάμεσα στο κοινό για να μιλήσει, αυτό δεν είναι εντυπωσιασμός. Είναι αλήθεια». Οι προσωπικότητες δεν πείθονται με τίτλους, αλλά με το όραμα. Και όταν αυτό το όραμα αφορά τη δημοκρατία, την τέχνη και την ανθρωπιά, κανείς δεν μένει αδιάφορος.
Παιδί έγραφε και ανέβαζε θεατρικά έργα στα οποία ήταν ο συγγραφέας, ο σκηνοθέτης και ο πρωταγωνιστής, με τα ξαδέλφια του στον θίασο. Αγαπημένο του παιχνίδι ήταν τα «γραφεία»: υποδυόταν τον CEO σε μια φανταστική εταιρεία με πελάτες, φακέλους, και ψεύτικες τηλεφωνικές γραμμές. Έντεκα χρονών έβγαλε μόνος του μία εφημερίδα με τίτλο «Ήλιος» και πρωτοσέλιδο την δολοφονία του Ιταλού πρωθυπουργού Άλντο Μόρο τον Μάρτιο του 1978.
Η οικογένεια επέστρεψε στην Ελλάδα όταν ήταν έξι ετών, και εγκαταστάθηκε στην Πάτρα. «Ήταν σοκ», λέει. «Ιδιαίτερα η Πάτρα. Από το Σίδνεϊ μια μεγαλούπολη γεμάτη φως, οργάνωση σε μια ελληνική επαρχιακή πόλη των αρχών του ’80, χωρίς τίποτα απ’ όλα αυτά». Παρ’ όλα αυτά, τα χρόνια του δημοτικού στην Πάτρα ήταν αποκαλυπτικά. «Η οικειότητα και η αμεσότητα της Πάτρας με προσγείωσαν. Με έκανε να μεγαλώσω όχι μόνο ως παιδί των μεγαλουπόλεων, αλλά και με ευαισθησία απέναντι στη ζωή μακριά από αυτές». H επιστροφή στην Αυστραλία όταν ήταν 11 ετών ήταν για αυτόν μια διαδικασία ανθοφορίας. Τότε άρχισε η μητέρα τους να τους ντύνει επίσημα και να πηγαίνουν πια να δουν παραστάσεις στην περίφημη Όπερα του Σίδνεϋ. Δέκα, έντεκα παραστάσεις κάθε χρονιά.
«Όμως, αν δεν είχα ζήσει στην Πάτρα, δεν θα είχα γαλουχηθεί στα ελληνικά και ευρωπαϊκά δεδομένα.» Αυτό το πολιτισμικό σοκ, με όλες του τις εντάσεις, έγινε το θεμέλιο πάνω στο οποίο χτίστηκε η ταυτότητά του.
Ο Έλληνας «σταρ» στο Χονγκ Κονγκ
«Η ελληνικότητα με καθορίζει», λέει χωρίς δεύτερη σκέψη όταν τον ρωτάω. Και προσθέτει ότι την κατάλαβε πιο έντονα όχι στην Πάτρα, όχι στο Σίδνεϋ, αλλά χρόνια μετά στο Χονγκ Κονγκ, όπου ζούσε ως στέλεχος ήδη των New York Times – το 2004 έκανε μεταγραφή από τον κολοσσό του Murdoch όπου εργαζόταν ως τότε. «Πήγαινα σε ραντεβού και έλεγα ότι είμαι Αυστραλός. Όταν έλεγα ότι είμαι Έλληνας, η στάση των άλλων απέναντί μου άλλαζε. Υπήρχε σεβασμός. Τεράστιος.»
Στην Κίνα, ο Έλληνας δεν εκπροσωπεί μια χώρα, εκπροσωπεί μια ιδέα. «Το να είσαι Έλληνας δεν σημαίνει απλώς ότι κατάγεσαι από την Ελλάδα. Σημαίνει ότι φέρεις το ελληνικό ιδεώδες, τις αξίες της αρχαιότητας. Αυτό σκέφτονται οι Κινέζοι. Και ίσως για αυτό ξεκινήσαμε τον διάλογο Κομφούκιου–Σωκράτη στο Αthens Democracy Forum». Ο Aχιλλέας Τσάλτας δεν βλέπει την ελληνικότητα ως βιολογική κληρονομιά, αλλά ως αξιακό διαβατήριο.
Αντιλαμβάνομαι ότι όσο μιλάμε ο Αχιλλέας Τσάλτας, κοιτάζοντας έξω από το παράθυρο στο βάθος την μοιρασμένη στα δύο -λόγω του γερανού- εικόνα της Ακρόπολης, επιστρέφει σε στιγμές που έζησε. Και κάθε μία, καθώς τα περιγράφει είναι σαν ψηφίδες που με βοηθάνε να κατανοήσω ποιος είναι, γιατί το έργο του έχει αυτά τα χαρακτηριστικά, πού μπορεί να φτάσει.
«Έφηβος, σε ένα από τα ταξίδια μας στην Ελλάδα, θυμάμαι τους γονείς μου και κάποιους φίλους να μιλάνε για την καλοσύνη και τους καλούς τρόπους», λέει. «Και το συμπέρασμα ήταν ότι οι Άγγλοι ή οι Αυστραλοί έχουν καλούς τρόπους, ναι, όμως καλοσύνη έχουν; Ερωτηματικό». Πίνει μια γουλιά τσάι μειδιώντας. «Ενώ στην Ελλάδα μπορεί να μην φημιζόμαστε για τους καλούς μας τρόπους, όμως υπάρχει καλοσύνη. Αυτό είναι ένα μάθημα.
Η ευχή του πατέρα: «Κάνε κάτι για την Ελλάδα»
Η ιδέα για το Athens Democracy Forum γεννήθηκε μέσα από απώλεια, πίστη και μια πατρική παραίνεση. Τις τελευταίες εβδομάδες της ζωής του, ο πατέρας του Αχιλλέα Τσάλτα, σχολίαζε με αγωνία την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα. «Μου είπε: "Δεν είσαι πολιτικός. Αλλά με τους New York Times μπορείς να κάνεις κάτι πιο ουσιαστικό για την Ελλάδα από οποιονδήποτε πολιτικό.” Και πρόσθεσε: "Κάνε κάτι"».
Το αίτημα καρφώθηκε μέσα του. Όταν ένα χρόνο αργότερα, το 2013, του ζητήθηκε από τη New York Times Company να δημιουργήσει νέα συνέδρια ως εναλλακτική πηγή εσόδων για το brand, εκείνος πρότεινε ένα για τη δημοκρατία και μάλιστα στην Ελλάδα. «Η εφημερίδα δεν έβλεπε την Ελλάδα ως λίκνο της δημοκρατίας. Τη θεωρούσε μια δημοκρατία σε κρίση. Και ακριβώς γι’ αυτό, τους είπα, πρέπει να πάμε εκεί.»
Η πρώτη χρονιά του Athens Democracy Forum, το 2013, πραγματοποιήθηκε στη Στοά του Αττάλου, με τη στήριξη του τότε Πρωθυπουργού και των υπουργών Πολιτισμού και Τουρισμού. Ένας άθλος. Όταν οι New York Times βρέθηκαν να φιλοξενούνται στο εμβληματικό αυτό σημείο, «συγκινήθηκαν βαθιά», θυμάται ο Αχιλλέας Τσάλτας. Έτσι κλείδωσε ότι το συνέδριο θα έμενε για πάντα στην Αθήνα αφού προηγήθηκε μια συνάντηση που κανόνισε ο ίδιος μεταξύ του τότε δημάρχου Αθηνών Γιώργου Καμίνη με το ΔΣ των Νew York Times, στα κεντρικά γραφεία της Νέας Υόρκης.
Από εκείνη τη στιγμή και μετά, η ιδέα μεγάλωσε πέρα από κάθε προσδοκία. Σήμερα το συνέδριο προσελκύει παγκόσμιες προσωπικότητες, από τον Jeff Koons ως την Ursula von der Leyen, και έχει γίνει θεσμός. Αλλά στην καρδιά του παραμένει η φωνή του πατέρα του: «Κάνε κάτι για την Ελλάδα».
Το φαινόμενο του Μπιλμπάο
Και μετά, το Art for Tomorrow. «Συνειδητοποίησα ότι οι New York Times είναι από τις λίγες εφημερίδες στον κόσμο που έχουν καθημερινή στήλη για τον πολιτισμό. Και αυτό ήταν κάτι που ήθελα να αξιοποιήσω». Ο τότε εκδότης της εφημερίδας Arthur Sulzberger τον έστειλε στην Ντόχα να συναντήσει την Σεΐχα Al Mayassa. Μια συνάντηση που κράτησε για ώρες στο γραφείο της στο πανέμορφο Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης. Αντί να μιλήσουν για αγοραπωλησίες έργων τέχνης ή για επενδυτικές τάσεις, συνομολόγησαν κάτι διαφορετικό: «Γιατί να μην μιλήσουμε για το πώς ένα μουσείο αλλάζει μια πόλη; Όπως το Bilbao;» του πρότεινε.
Έτσι ξεκίνησε το πρώτο Art for Tomorrow, γύρω από το περιβόητο Bilbao Effect: πώς η τέχνη, η αρχιτεκτονική και ο σχεδιασμός μπορούν να αναβαθμίσουν την ταυτότητα μιας χώρας, την οικονομία της, ακόμη και το ηθικό της. Ό,τι δημιούργησε δηλαδή το μουσείο Guggenheim σε σχεδιασμό του Φρανκ Γκέρι.
Με τα χρόνια, και καθώς αποσπάστηκε από το εμπορικό σκέλος των Times, το «Art for Tomorrow» εξελίχθηκε. «Σήμερα δεν μιλάμε για αγορά έργων», λέει ο Τσάλτας. «Μιλάμε για κοινωνικό αντίκτυπο. Για το πώς η τέχνη μπορεί να εμπνεύσει δημιουργικές λύσεις. Να προσφέρει ελπίδα. Να θεραπεύσει».
Το midlife opening
Η συζήτησή μας για τη δημοκρατία, την τέχνη και την ανθρωπιά, αργά αλλά αναπόφευκτα, άγγιξε και την πιο προσωπική διάσταση: τις αποφάσεις που παίρνουμε όχι ως επαγγελματίες, αλλά ως άνθρωποι. Και αυτό προέκυψε όταν τον ρώτησα αν παίρνει ρίσκα. Μου μίλησε ανοιχτά για τη μετάβαση από μια σχέση 18 ετών σε κάτι εντελώς νέο, με τον Γιώργο. «Όλοι μου έλεγαν: "Πρόσεχε, είναι midlife crisis"», λέει χαμογελώντας. «Αλλά για μένα ήταν midlife opening». Μια ρωγμή που έγινε πέρασμα, μια στροφή που είχε στο βάθος της αγάπη και αυθεντικότητα.
Αυτό που τον βοήθησε να πάρει την τελική απόφαση ήταν μία σκηνή από την ταινία «Dangerous Liaisons». «Είναι η τελευταία σκηνή. Ο Μάλκοβιτς περπατά προς την πλατεία στο Παρίσι. Η Μισέλ Φάιφερ είναι στο μπαλκόνι, αλλά δεν βγαίνει ποτέ. Και είπα: δεν θέλω να είμαι αυτός ο άντρας. Δεν θέλω να αναρωτιέμαι, χρόνια μετά, τι θα είχε γίνει αν είχα τολμήσει». Δέκα χρόνια μετά είναι ευτυχισμένος, μαζί με τον Γιώργο. «Δεν ξέρω τι επιφυλάσσει το μέλλον. Αλλά ήξερα ότι έπρεπε να το ζήσω. Όχι να το αποφύγω. Αυτή είναι λοιπόν η απάντηση μου στην ερώτηση αν τολμώ να ρισκάρω για να κάνω μια μεγάλη αλλαγή», μου λέει με το χαρακτηριστικό του χαμόγελο.
Το Do, η κατακλείδα του συνθήματος του και ως μάθημα ζωής. Μια από τις πιο χειροπιαστές εκφάνσεις του οράματος του Τσάλτα να περάσει «από το think & talk στο do» είναι η δημιουργία του βραβείου Creativity for Social Change—μια διεθνής πρωτοβουλία που τιμά καλλιτέχνες, δημιουργούς και πολιτιστικούς οργανισμούς των οποίων το έργο έχει άμεσο κοινωνικό αποτύπωμα.
Η διαδικασία ξεκινά με ανοιχτό διεθνές κάλεσμα, ενθαρρύνοντας υποψηφιότητες από όλο τον κόσμο, ενώ η επιλογή γίνεται από μια επιτροπή υψηλού κύρους, στην οποία φέτος συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι Jeff Koons, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, Sandra Jacson Dumont, Ηeba Y. Amin κ.α.
«Οι άνθρωποι που βραβεύουμε δεν μιλούν απλώς για αλλαγή. Την υλοποιούν», λέει ο Τσάλτας. «Μέσα από την τέχνη τους, δημιουργούν πρότυπα αντίστασης, ελπίδας και συνύπαρξης. Είναι οι αυθεντικοί leaders της εποχής μας».
Ένα Παγκόσμιο Κέντρο Δημοκρατίας στην Αθήνα
Τι σχεδιάζει για το άμεσο μέλλον; «Οραματίζομαι ένα Παγκόσμιο Κέντρο Δημοκρατίας με έδρα την Αθήνα, το οποίο θα περιλαμβάνει ψηφιακό Μουσείο Δημοκρατίας. Η δημοκρατία δεν είναι ένα στατικό σύστημα. Είναι μια διαρκής διαδικασία. Ένας διάλογος που χρειάζεται ανανέωση».
Ένα ψηφιακό Μουσείο Δημοκρατίας, όχι με τούβλα και τσιμέντο, αλλά με περιεχόμενο, ιστορίες, διαλόγους και ιδέες που έχουν κατατεθεί στα συνέδρια του Athens Democracy Forum μέσα στα χρόνια. «Έχουμε το υλικό, έχουμε τις φωνές, έχουμε τη γνώση — τώρα θέλουμε να τη μετατρέψουμε σε κάτι διαχρονικό και προσβάσιμο», λέει.
Για να υλοποιηθεί αυτό, όμως, απαιτούνται συμμαχίες. «Ως Ίδρυμα δεν έχουμε όλα τα εργαλεία. Χρειαζόμαστε τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών, με οργανισμούς. Αλλά και με το ίδιο το κράτος». Δεν μασά τα λόγια του: «Θα ήθελα πραγματικά η κεντρική πολιτική σκηνή να αγκαλιάσει αυτό το όραμα. Όχι για να το ελέγξει, αλλά για να το ενισχύσει. Γιατί η δημοκρατία χρειάζεται τώρα νέους θεσμούς, νέους χώρους διαλόγου και σκέψης».
Ο Τσάλτας οραματίζεται το μουσείο αυτό όχι μόνο ως αρχείο ή πλατφόρμα, αλλά ως ζωντανό εργαστήριο. Ένα σημείο όπου μαθητές, φοιτητές, ερευνητές και πολίτες μπορούν να μάθουν, να συζητήσουν και να εμπνευστούν — για να γίνουν, όπως λέει, «όχι απλώς θεατές της δημοκρατίας, αλλά συμμέτοχοι και φορείς της».
Vision 2063
Το όραμα φτάνει μέχρι το 2063 — πενήντα χρόνια από την ίδρυση του Democracy & Culture Foundation. «Θέλω, τότε, να λένε ότι αυτό το Ίδρυμα συνέβαλε σε μια αναθεώρηση του Bretton Woods. Ότι βοήθησε τη δημοκρατία να εξελιχθεί για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης. Ότι από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου περάσαμε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Δεδομένων.» Μπορεί να ακούγεται ουτοπικό, παραδέχεται. «Αλλά έτσι αρχίζουν όλα τα οράματα — εύθραυστα. Και ύστερα, βήμα-βήμα, τα χτίζεις».
Λίγο πριν φύγει για το πάρτι, τον ρωτάω ποια συμβουλή δεν ξεχνά. Με τα χέρια κάνει ότι κρατάει ένα μικρό σημειωματάριο. «Όταν ήμουν έντεκα χρονών είχα ένα μικρό πράσινο τετράδιο και πήγαινα σε όλους ζητώντας να μου γράψουν μια ευχή. Μια φίλη της οικογένειας έγραψε στο τετράδιό μου: Πάντα να κοιτάς μπροστά. Αυτό προσπαθώ να κάνω. Πάντα».